Giải Chuyên đề Sinh học 11 Bài 5 (Kết nối tri thức): Bệnh dịch và tác nhân gây bệnh ở người

Giải Chuyên đề Sinh học 11 Bài 5: Bệnh dịch và tác nhân gây bệnh ở người

Mở đầu trang 25 Chuyên đề Sinh học 11: Cúm, Covid-19, tả, sốt rét,… là những bệnh dịch phổ biến ở người. Vậy bệnh dịch là gì? Tác nhân nào gây nên bệnh dịch?

Lời giải:

- Bệnh dịch là bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan mạnh trong cộng đồng và tạo thành dịch.

- Tác nhân gây nên bệnh dịch chủ yếu ở người là virus, vi khuẩn, kí sinh trùng, nấm.

I. Khái quát về bệnh dịch

Dừng lại và suy ngẫm trang 25 Chuyên đề Sinh học 11: Bệnh truyền nhiễm là gì? Khi nào bệnh truyền nhiễm trở thành dịch và đại dịch.

Lời giải:

- Bệnh truyền nhiễm là bệnh gây ra bởi vi sinh vật như vi khuẩn, vi nấm, kí sinh trùng hay virus và có khả năng lây truyền từ người này sang người khác hoặc từ động vật sang người.

- Bệnh truyền nhiễm trở thành dịch và đại dịch khi:

+ Bệnh truyền nhiễm trở thành dịch bệnh khi bệnh lây lan nhanh chóng trong cộng đồng ở cấp độ địa phương và có chiều hướng “mất kiểm soát”.

+ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đại dịch khi một bệnh mới xuất hiện và lây lan nhanh chóng từ châu lục này sang các châu lục khác hoặc lây lan ra toàn thế giới.

• II. Một số bệnh dịch phổ biến ở người

  III. Tác nhân gây bệnh

  Dừng lại và suy ngẫm trang 28 Chuyên đề Sinh học 11: Nêu tác nhân gây bệnh, triệu chứng và hậu quả của một số bệnh dịch ở người.

  Lời giải:

  Tác nhân gây bệnh, triệu chứng và hậu quả của một số bệnh dịch ở người:

  Bệnh dịch	Tác nhân gây bệnh	Triệu chứng	Hậu quả
  Bệnh cúm	Virus Influenza orthomyxo thuộc họ Orthomyxoviridae (virus cúm A, virus cúm B,…).	Sốt cao, ớn lạnh, cơ thể đau nhức, nhức đầu, mệt mỏi, ho, đau họng, chảy nước mũi, có thể bị tiêu chảy,…	Bệnh cúm có thể tự khỏi nhưng cũng có trường hợp trở nặng gây tử vong. Lịch sử thế giới ghi nhận nhiều đại dịch cúm cướp đi mạng sống của hàng triệu người.
  Bệnh tay – chân– miệng	Tác nhân gây bệnh chủ yếu là 2 loại virus đường ruột Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71.	Sốt nhẹ hoặc sốt cao, mệt mỏi, đau họng, tiêu chảy, phát ban dạng phỏng nước ở da lòng bàn tay, lòng bàn chân, bên trong miệng của trẻ em, đầu gối và mông,…	Đa số trẻ em mắc bệnh có diễn biến nhẹ tự khỏi sau 5 – 7 ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp có biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim, suy tim, viêm phổi, phù phổi cấp, suy hô hấp, viêm não, viêm màng não, rối loạn tri giác, mê sảng,… thậm chí tử vong.
  Bệnh sởi	Virus Paramyxovirus thuộc họ Paramyxoviridae.	Sốt, đau họng, ho khan, chảy nước mũi, viêm kết mạc mắt, đôi khi tiêu chảy, phát ban (ban dạng sần gồ lên bề mặt da) xuất hiện sau 3 – 5 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng, ban bắt đầu từ vùng sau tai, lan ra mặt, lan dần xuống ngực, bụng và toàn thân, sau khi hết ban để lại vệt thâm da.	Bệnh có thể dẫn đến biến chứng như viêm phế quản - phổi, viêm ruột, viêm tai giữa, viêm màng não, viêm não,… thậm chí tử vong.
  Bệnh sốt xuất huyết	Virus Dengue thuộc họ Flaviviridae	Sốt cao cấp tính, đau đầu, đau cơ, buồn nôn và nôn, da xung huyết, mặt và mắt đỏ. Bệnh nặng hơn biểu hiện xuất huyết với nhiều dạng khác nhau như xuất huyết dưới da, chảy máu mũi, phân đen do xuất huyết nội tạng.	Sốt xuất huyết nặng có thể gây sốc do giảm lượng máu lưu hành, giảm huyết áp, truỵ tim, thậm chí tử vong.
  Bệnh Covid-19	Virus SAR-CoV-2	Sốt, ho, đau họng, đau nhức cơ, đau khớp, chảy nước mũi, mệt mỏi, mất khứu giác, vị giác,… Bệnh nặng có thể gây khó thở, viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong.	Bệnh có tốc độ lây lan nhanh chóng trên toàn thế giới gây ra đại dịch làm chết hàng triệu người.
  Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS)	Virus HIV	Triệu chứng ở giai đoạn đầu: Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau nhức người, đau đầu, đau khớp và cơ bắp, đau họng gây khó nuốt, ho khan, sưng hạch, cổ, nách và bẹn, phát ban đỏ ở da kèm theo ngứa, buồn nôn, tiêu chảy. Ngoài ra, một số ít triệu chứng có thể xảy ra như sụt cân không rõ nguyên nhân, nhiễm nấm, tưa miệng, rối loạn kinh nguyệt ở nữ.	HIV xâm nhập làm suy yếu hệ miễn dịch. Kết quả dẫn đến người bệnh mắc nhiều loại bệnh cơ hội như lao, thương hàn, tiêu chảy, viêm não, viêm phổi, ung thư,… khiến sức khoẻ suy kiệt và tử vong.

• Luyện tập và vận dụng 1 trang 28 Chuyên đề Sinh học 11: Vì sao các bệnh do virus, vi khuẩn, kí sinh trùng dễ phát triển thành dịch hoặc đại dịch?

  Lời giải:

  Các bệnh do virus, vi khuẩn, kí sinh trùng dễ phát triển thành dịch hoặc đại dịch là do:

  - Các mầm bệnh này có khả năng lan truyền từ người này sang người khác hoặc từ động vật sang người theo nhiều con đường khác nhau như: đường hô hấp, đường tiêu hoá, đường máu, đường da.

  - Các mầm bệnh này thường có thời gian ủ bệnh không triệu chứng gây khó khăn cho việc kiểm soát sự lây lan.

  - Các mầm bệnh này có tốc độ biến chủng nhanh gây khó khăn cho việc phòng ngừa, điều trị.

  Luyện tập và vận dụng 2 trang 28 Chuyên đề Sinh học 11: Kể tên một số bệnh dịch từng xuất hiện ở địa phương nơi em sinh sống và nêu tác nhân gây ra các bệnh dịch đó.

  Lời giải:

  Một số bệnh dịch từng xuất hiện ở địa phương nơi em sinh sống:

  Tên bệnh dịch từng xuất hiện	Tác nhân gây bệnh dịch
  Bệnh cúm	Virus Influenza orthomyxo thuộc họ Orthomyxoviridae (virus cúm A, virus cúm B,…).
  Bệnh tay – chân – miệng	Tác nhân gây bệnh chủ yếu là 2 loại virus đường ruột Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71.
  Bệnh sởi	Virus Paramyxovirus thuộc họ Paramyxoviridae.
  Bệnh Covid-19	Virus SAR-CoV-2
  Bệnh tả	Phẩy khuẩn tả Vibrio cholerae thuộc họ Vibrionaceae.

• Xem thêm các bài giải Chuyên đề học tập Sinh học lớp 11 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

  Bài 3: Dự án: Điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương hoặc thực hành trồng cây với các kĩ thuật bón phân phù hợp

  Bài 4: Thực hành: Thí nghiệm chứng minh tác dụng của loại phân bón, cách bón và hàm lượng phân bón đối với cây trồng

  Bài 6: Nguyên nhân lây nhiễm bệnh dịch ở người

  Bài 7: Các biện pháp phòng, chống bệnh dịch ở người

  Bài 9: Khái quát về vệ sinh an toàn thực phẩm