C2H2 ra C2H6 l C2H2 + H2 → C2H6 l Axetilen ra Benzen

Phản ứng C₂H₂ + H₂ → C₂H₆

1. Phương trình phản ứng cộng giữa C₂H₂ và H₂

C₂H₂ + H₂  C₂H₆

2. Điều kiện phản ứng xảy ra C₂H₂ và H₂ 

Nhiệt độ, xúc tác Niken.

Lưu ý: Ngoài ra khi cho C₂H₂ tác dụng với H₂ ở điều kiện nhiệt độ chất xúc tác khác nhau cho sản phẩm khác nhau.

C₂H₂ + H₂  C₂H₄

3. Bản chất của C₂H₂ (Axetilen) trong phản ứng

Do có một liên kết ba giữa hai nguyên tử cacbon trong một phân tử axetilen nên trong những điều kiện thích hợp, axetilen có phản ứng cộng với hidro cùng một số chất khác như HCl,...

4. Tính chất hóa học của Ankin 

4.1. Phản ứng cộng

Phản ứng cộng halogen (phản ứng halogen hóa)

• Cộng brom

CH ≡ CH + Br - Br → Br-CH = CH - Br

• Cộng clo

C₂H₂+ Cl₂ → C₂H₂Cl₂

• Phản ứng cộng hiđro (phản ứng hiđro hóa)

C₂H₂ + H₂→ C₂H₆

Điều kiện phản ứng xảy ra C₂H₂ và H₂: Nhiệt độ, xúc tác Niken

Lưu ý: Ngoài ra khi cho C₂H₂ tác dụng với H₂ ở điều kiện nhiệt độ chất xúc tác khác nhau cho sản phẩm khác nhau

C₂H₂ + H₂ → C2H₄

• Phản ứng cộng axit

C₂H₂ + HCl → C₂H₃Cl (Nhiệt độ và xúc tác HgCl₂)

• Phản ứng cộng nước (phản ứng hiđrat hóa

C₂H₂ + H₂O → CH₃CHO (Nhiệt độ: 80 độ C Xúc tác: Hg²⁺ Dung môi: H₂SO₄)

4.2. Phản ứng thế bằng ion kim loại

* Phản ứng của ank-1-in

CH≡CH + AgNO₃ + NH₃→ CAg≡CAg↓ (Bạc Axetilen) + 2NH₄NO₃

Nhận xét: Phản ứng này dùng để phân biệt ank-1-in với anken và ankan.

4.3. Phản ứng oxi hóa

Axetilen cháy hoàn toàn tạo ra CO₂, H₂O và tỏa nhiều nhiệt:

C₂H₂ + 5/2O₂ → 2CO₂ + H₂O

Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn: tương tự anken và ankađien, ankin cũng có khả năng làm mất màu dung dịch KMnO₄

3C₂H₂ + 8KMnO₄ + 4H₂O → 3(COOH)₂ + 8MnO₂ + 8KOH

5. Bài tập trắc nghiệm liên quan ankin

Câu 1. Phương pháp điều chế etilen trong phòng thí nghiệm là

A. cracking ankan.

B. tách H₂ từ etan.

C. cho C₂H₂ tác dụng với H₂, xúc tác Pd/PbCO₃.

D. đun C₂H₅OH với H₂SO₄ đặc ở 170^oC.

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 2. Tính chất hóa học nào sau đây không phải của etilen

A. etilen cháy tạo thành khí CO₂ và H₂O tỏa nhiệt nhiều

B. làm mất màu trong dd brom

C. tham gia phản ứng thế vs halogen

D. tham gia phản ứng trùng hợp

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 3. Ứng dụng nào sau đây không phải ứng dụng của etilen?

A. Điều chế PE.

B. Điều chế rượu etylic

C. Điều chế khí ga.

D. Dùng để ủ trái cây mau chín.

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 4. Cho các hợp chất sau: CH₄, C₂H₆, C₂H₄, H₂. Có bao nhiêu chất tác dụng với dung dịch nước brom ở nhiệt độ thường?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Chất tác dụng với dung dịch nước brom là C₂H₄ vì trong phân tử C₂H₄ có liên kết đôi

CH₂ = CH₂ + Br₂ → CH₂Br=CH₂Br

Câu 5. Tính chất vật lí của etilen là

A. Chất lỏng, không màu, không mùi, ít tan trong nước và nhẹ hơn không khí.

B. Chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước và nhẹ hơn không khí.

C. Chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước và nặng hơn không khí.

D. Chất khí, không màu, không mùi, tan tốt trong nước và nhẹ hơn không khí.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

Tính chất vật lí của etilen là: Chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước và nhẹ hơn không khí.

Câu 6. Axetilen tham gia phản ứng cộng H₂O (xúc tác HgSO₄, thu được sản phẩm hữu cơ là:

A. C₂H₄(OH)₂

B. CH₃CHO

C. CH₃COOH

D. C₂H₅OH

Lời giải:

Đáp án: B

Câu 7. Đimetylaxetilen còn có tên gọi là:

A. propin

B. but-1-in

C. but-2-in

D. but-2-en

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 8. Để nhận biết các ankin có liên kết ba ở đầu mạch là phản ứng thế bằng ion kim loại do ankin có:

A. Liên kết 3 kém bền

B. 2 liên kết π ở liên kết ba kém bền

C. Nguyên tử H ở C nối ba linh động

D. Nguyên tử C lai hóa sp

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

Để nhận biết các ankin có liên kết ba ở đầu mạch là phản ứng thế bằng ion kim loại do ankin có nguyên tử H ở C nối ba linh động

Câu 9. Chất X có công thức: CH₃ – CH(CH₃) – C=CH. Tên thay thế của X là

A. 2-metylbut-2-en

B. 3-metylbut-1-in

C. 3-metylbut-1-en

D. 2-metylbut-3-in

Lời giải:

Đáp án: B

Câu 10. Có bao nhiêu đồng phân ankin C₅H₈ tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃?

A. 4

B. 2

C. 3

D. 1

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

Có phản ứng với dung dịch AgNO₃/NH₃ => có nối 3 đầu mạch

CH≡C-CH₂-CH₂-CH₃

(CH₃)₂CH-C≡CH

Câu 11. Chất nào sau đây tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ tạo kết tủa?

A. CH₃ – CH = CH₂

B. CH₂ – CH – CH = CH₂.

C. CH₃ – C ≡ C – CH₃

D. CH₃ – CH₂ – C ≡ CH₂

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 12. Trong điều kiện thích hợp, axetilen có thể tác dụng được với các chất dãy nào sau đây

A. H₂, Br₂, dung dịch H₂SO₄

B. H₂, H₂O, Br₂, HCl

C. H₂, H₂O, Br₂, HBr, dung dịch NaOH

D. H₂, H₂O, Br₂, dung dịch H₂SO₄

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

C₂H₂ + H₂ C₂H₄

CH ≡ CH + Br - Br → Br-CH = CH - Br

C₂H₂ + H₂O CH₃CHO

C₂H₂ +HCl C₂H₃Cl

Câu 13. Khi ném đất đèn xuống ao sẽ làm cá chết, đó là hiện tương do phản ứng nào gây ra

A. khí C₂H₂ sinh ra có độc tính

B. CaC₂ cacbua canxi (thành phần chính của đất đèn) là một chất độc

C. trong thành phần của đất đèn, ngoài canxi cacbua CaC₂ còn có một số muối sunfua, photphua gây độc cho cá

D. khí C₂H₂ tác dụng với nước sinh ra chất độc làm cá bị chất

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

Đất đèn có thành phần chính là canxi cacbua CaC₂, khi tác dụng với nước sinh ra khí axetilen và canxi hiđroxit:

CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂

Axetilen có thể tác dụng với nước tạo ra anđehit axetic, chính chất này làm tổn thương đến hoạt động hô hấp của cá vì vậy có thể làm cá chết.

Câu 14. Câu nào sau đây là sai về ankin?

A. Ankin có số đồng phân ít hơn anken tương ứng (số C ≥ 4).

B. Ankin tương tự anken đều có đồng phân hình học.

C. But-1-in phản ứng với dung dịch AgNO₃/NH₃ còn but-2-in thì không phản ứng.

D. Ankin và anken đều làm mất màu dung dịch nước brom ở nhiệt độ thường.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

A đúng.

B sai, ankin không có đồng phân hình học.

C đúng, do but-1-in có liên kết ba đầu mạch còn but-2-in không có liên kết ba đầu mạch.

D đúng, do chúng đều chứa liên kết bội kém bền.

Câu 15: Cho 3,12 gam ankin X phản ứng với 0,1 mol H₂ (xúc tác Pd/PbCO₃, $t^o$ ), thu được hỗn hợp Y chỉ có hai hiđrocacbon. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₂

B. C₅H₈

C. C₄H₆

D. C₃H₄

Lời giải:

Đáp án: A

Gọi công thức phân tử ankin X: $C_n{H}_{2n-2} \left(n\ge 2\right)$

$\begin{array}{l}{C}_n{H}_{2n-2} + H_2 \stackrel{Pb/PbC{O}_3 , t^0}{\to } C_n{H}_{2n}\\ 0,1 \leftarrow 0,1 \left(mol\right) \end{array}$

Sau phản ứng thu được 2 hidrocacbon $\to$ ankin X dư

$\to n_X >0,1 \to M_X < \frac{3,12}{0,1}=31,2\to$ankin X là C₂H₂

Câu 16: Cho hỗn hợp X gồm 0,1 mol C₂H₄, 0,2 mol C₂H₂ và 0,7 mol H₂. Nung X trong bình kín có xúc tác là Ni, sau một thời gian thu được 0,8 mol hỗn hợp Y. Biết Y phản ứng vừa đủ với 100ml dung dịch Br₂ có nồng độ a mol/lít. Giá trị của a là

A. 3

B. 2,5

C. 2

D. 5

Lời giải:

Đáp án: A

n_hhX = 0,1 + 0,2 + 0,7 = 1 (mol)

1 mol hỗn hợp X (C₂H₄; C₂H₂; H₂) $\to$ 0,8 mol hỗn hợpY (C₂H₆; H₂ dư, C₂H₂ dư, C₂H₄ dư)

n_giảm = $n_{H_{2}pu} =n_X –n_Y =1–0,8=0,2\left(mol\right)$

Khi cho Y phản ứng với dung dịch Br₂ chỉ có C₂H­₂ dư, C₂H₄ dư phản ứng

$\to n_{B{r}_{2}pu} =n_{C_2{H}_4}+2n_{C_2{H}_2} -n_{H_{2}pu} =0,1+2.0,2-0,2=0,3mol$

$\to a=\frac{0,3}{0,1}=3$  (M)

Xem thêm các phương trình hóa học khác:

C + H2 → C2H2 | C ra C2H2

C2H2 + AgNO3 + NH3 → C2Ag2 + NH4NO3 | C2H2 ra C2Ag2

C2H2 + Br2 → C2H2Br2 | Axetilen + Br2

CH4 ra C2H2 | CH4 → C2H2 + H2

CaC2 + H2O → C2H2 + Ca(OH)2 | CaC2 ra C2H2