30 Bài tập về Axit, bazơ và muối (2024) có đáp án chi tiết nhất

Bài tập về Axit, Bazơ, Muối

Kiến thức cần nhớ

1. Axit

- Theo thuyết A-rê-ni-ut, axit là chất khi tan trong nước phân li ra cation H⁺.

Thí dụ:

$$\begin{gathered} \mathrm{HCl}\to {\mathrm{H}}^{+} +{\mathrm{Cl}}^{-} \\ {\mathrm{CH}}_3\mathrm{COOH}\rightleftarrows {\mathrm{CH}}_3{\mathrm{COO}}^{-}+{\mathrm{H}}^{+} \end{gathered}$$

Chú ý: Các dung dịch axit đều có một số tính chất chung, đó là tính chất của các cation H⁺ có trong dung dịch.

- Axit 1 nấc là các axit khi tan trong nước mà phân tử chỉ phân li một nấc ra ion H⁺.

Thí dụ: HCl, HBr, HNO₃…

- Axit nhiều nấc là axit khi tan trong nước mà phân tử phân li nhiều nấc ra ion H⁺.

Thí dụ:

$$\begin{gathered} {\mathrm{H}}_3{\mathrm{PO}}_4\rightleftarrows {\mathrm{H}}^{+}+{\mathrm{H}}_2{{\mathrm{PO}}_4}^{-} \\ {\mathrm{H}}_2{{\mathrm{PO}}_4}^{-}\rightleftarrows {\mathrm{H}}^{+}+{{\mathrm{HPO}}_4}^{2-} \\ {{\mathrm{HPO}}_4}^{2-}\rightleftarrows {\mathrm{H}}^{+}+{{\mathrm{PO}}_4}^{3-} \end{gathered}$$

⇒ H₃PO₄ là axit ba nấc.

2. Bazơ

- Theo thuyết A-rê-ni-ut, bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra anion .

Thí dụ:

$$\begin{gathered} \mathrm{Ba}{\left(\mathrm{OH}\right)}_2\to {\mathrm{Ba}}^{2+}+2{\mathrm{OH}}^{-} \\ \mathrm{KOH}\to {\mathrm{K}}^{+}+{\mathrm{OH}}^{-} \end{gathered}$$

- Chú ý: Các dung dịch bazơ đều có một số tính chất chung, đó là tính chất của các anion OH^- trong dung dịch.

3. Hiđroxit lưỡng tính

- Hiđroxit lưỡng tính là những hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như bazơ.

 - Các hiđroxit lưỡng tính thường gặp: Zn(OH)₂, Pb(OH)₂, Sn(OH)₂, Al(OH)₃…

Ví dụ:

Phân li theo kiểu bazơ:

$$\begin{gathered} \mathrm{Zn}{\left(\mathrm{OH}\right)}_2\rightleftarrows {\mathrm{Zn}}^{2+}+2{\mathrm{OH}}^{-} \\ \mathrm{Al}{\left(\mathrm{OH}\right)}_3\rightleftarrows {\mathrm{Al}}^{3+}+3{\mathrm{OH}}^{-} \end{gathered}$$

Phân li theo kiểu axit:

$$\begin{gathered} \mathrm{Zn}{\left(\mathrm{OH}\right)}_2\rightleftarrows {{\mathrm{ZnO}}_2}^{2-}+2{\mathrm{H}}^{+} \\ \mathrm{Al}{\left(\mathrm{OH}\right)}_3\rightleftarrows {{\mathrm{AlO}}_2}^{-}+{\mathrm{H}}^{+}+{\mathrm{H}}_2\mathrm{O} \end{gathered}$$

4. Muối

4.1. Định nghĩa và phân loại

- Muối là hợp chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại (hoặc cation ) và anion gốc axit.

- Muối được chia làm hai loại chính: muối axit, muối trung hoà.

+ Muối axit: Muối có anion gốc axit còn hiđro có khả năng phân li cho ion H⁺.

Ví dụ: NaHCO₃; NaH₂PO₄; NaHSO₄; ...

+ Muối trung hoà: Muối có anion gốc axit không còn hiđro có khả năng phân li cho ion H⁺.

Ví dụ: NaCl , (NH₄)₂SO₄, Na₂CO₃, ...

Chú ý: Trong gốc axit của một số muối như Na₂HPO₃, NaH₂PO₂ vẫn còn H, nhưng các muối đó là muối trung hòa, vì các hiđro đó không có tính axit.

4.2. Sự điện li của muối trong nước

- Hầu hết các muối khi tan trong nước phân li hoàn toàn thành cation kim loại (hoặc cation) và anion gốc axit.

Thí dụ:

$$\begin{gathered} {\mathrm{Na}}_2{\mathrm{SO}}_4\to 2{\mathrm{Na}}^{+}+{{\mathrm{SO}}_4}^{2-} \\ {\mathrm{NH}}_4\mathrm{Cl}\to {{\mathrm{NH}}_4}^{+}+{\mathrm{Cl}}^{-} \\ {\mathrm{NaHSO}}_3\to {\mathrm{Na}}^{+}+{{\mathrm{HSO}}_3}^{-} \end{gathered}$$

Gốc có khả năng tiếp tục phân li ra ion H⁺.

${{\mathrm{HSO}}_3}^{-}\rightleftarrows {\mathrm{H}}^{+}+{{\mathrm{SO}}_3}^{2-}$

Các dạng bài tập về Axit, bazơ và muối

Dạng 1: Câu hỏi lí thuyết về axit, bazơ, muối và viết phương trình điện li của các chất (nếu có)

Phương pháp giải

Axit là chất khi tan trong nước phân li ra H⁺ và gốc axit.

Muối là chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại (hoặc cation NH₄⁺) và anion gốc axit.

Bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra OH^- và cation kim loại.

Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit, vừa có thể phân li như bazơ.

Chú ý:

Khi viết phương trình điện li của chất điện li mạnh, sử dụng mũi tên một chiều.

Khi viết phương trình điện li của chất điện li yếu, sử dụng mũi tên hai chiều.

Dạng 2: Xác định nồng độ ion trong dung dịch chất điện li 

Phương pháp giải

Bước 1: Tính số mol các chất.

Bước 2: Viết phương trình điện li của các chất.

Căn cứ vào dữ kiện và yêu cầu của đầu bài, biểu diễn số mol các chất trong phương trình theo từng thời điểm.

Bước 3: Tính tổng thể tích (nếu đề bài cho sẵn thì bỏ qua bước này).

Bước 4: Tính toán theo yêu cầu của đề bài.

Dạng 3: Phương pháp bảo toàn điện tích trong giải bài tập sự điện li

Phương pháp giải

• Định luật bảo toàn điện tích: Trong dung dịch tổng điện tích dương bằng tổng điện tích âm. Nguyên tử, phân tử, dung dịch luôn luôn trung hòa về điện:
•  $\sum n_{\left(+\right)}=\sum n_{\left(-\right)}$
• $m_{muối\left(trongdungdịch\right)}=\sum m_{các ion tạo muối}$
• Quá trình áp dụng định luật bảo toàn điện tích thường kết hợp:

Các phương pháp bảo toàn khác: Bảo toàn khối lượng, bảo toàn nguyên tố.

Viết phương trình hóa học ở dạng ion thu gọn.

Bài tập (có hướng dẫn giải)

1. Bài tập vận dụng

Bài 1: Theo định nghĩa về axit - bazơ của Bron - stêt có bao nhiêu ion trong số các ion sau đây là bazơ: Na⁺, Cl^-, CO₃^2-, HCO₃^-, CH₃COO^-, NH₄⁺, S^2- ?

A. 1.           B. 2.

C. 3.           D. 4.

Đáp án: C

CO₃^2- + 2H₂O ⇆ H₂CO₃ + 2OH^-

CH₃COO^- + H₂O ⇆ CH₃COOH + OH^-

S^2- + 2H₂O ⇆ H₂S + 2OH^-

Bài 2: Cho các ion sau:

(a) PO₄^3-     (b) CO₃^2-    (c) HSO₃^-    (d) HCO₃^-    (e) HPO₃^2-

Theo Bron-stêt những ion nào là lưỡng tính ?

A. (a), (b).           B. (b), (c).

C. (c), (d).           D. (d), (e).

Đáp án: C

HSO₃^- + H₂O ⇆ H₂SO₃ + OH^-

Axit: HSO₃^- + H₂O ⇆ SO₃^2- + H₃O⁺

HCO₃^- tương tự

Bài 3: Chọn các chất là hiđroxit lưỡng tính trong số các hiđroxit sau:

A. Zn(OH)₂, Cu(OH)₂.           B. Al(OH)₃, Cr(OH)₂

C. Sn(OH)₂, Pb(OH)₂.           D. Cả A, B, C.

Đáp án: D

Bài 4: Cho các chất và ion sau: HCO₃^-, Cr(OH)₃, Al, Ca(HCO₃)₂, Zn, H₂O, Al₂O₃, (NH₄)₂CO₃, HS^-, Zn(OH)₂, Cr₂O₃, HPO₄^2-, H₂PO₄^-, HSO₃^-. Theo Bron-stêt có bao nhiêu chất và ion là lưỡng tính ?

A. 12.           B. 11.

C. 13.           D. 14.

Đáp án: A

HCO₃^-, Cr(OH)₃, Ca(HCO₃)₂, H₂O, Al₂O₃, HS^-, Zn(OH)₂, Cr₂O₃, HPO₄^2-, H₂PO₄^-, HSO₃^-

Bài 5: Dãy chất và ion nào sau đây có tính chất trung tính ?

A. Cl^-, Na⁺, NH₄⁺.

B. Cl^-, Na⁺, Ca(NO₃)₂.

C. NH₄⁺, Cl^-, H2O.

D. ZnO, Al₂O₃, Ca(NO₃)₂.

Đáp án: B

Bài 6: Cần bao nhiêu ml dung dịch NaOH 0,5M để phản ứng vừa đủ với 50 ml dung dịch NaHCO₃ 0,2M ?

A. 100 ml.B. 50 ml.   C. 40 ml.   D. 20 ml.

Đáp án: D

Phản ứng: NaOH + NaHCO₃ → Na₂CO₃ + H₂O

⇒ NaOH và NaHCO₃ phản ứng theo tỉ lệ 1 : 1.

Ta có: C_NaOH.V_NaOH = C_NaHCO3.V_NaHCO3 ⇒ V_NaOH = 20 ml

Bài 7: Cho 8 gam hỗn hợp X gồm Mg và Fe vào dung dịch hcl dư. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn , khối dung dịch tăng 7,6 gam. Số mol Mg trong X là

A. 0,05 mol.                             B. 0,075 mol. 

C. 0,1 mol.                               D. 0,15 mol.

Đáp án: C

n_Fe = x mol; n_Mg = y mol

X + HCl → Muối + H₂

m_{dung dịch tăng} = m_X – m_H2

m₂ = 0,4 gam ⇒ n_H2 = 0,2 mol

Ta có: n_Fe + n_Mg = x + y = n_H2 = 0,2 mol (1)

56x + 24y = 8 gam (2)

Từ (1) và (2) ⇒ x = 0,1; y = 0,1 mol

Bài 8: Hòa tan ba muối X, Y, Z vào nước thu được dung dịch chứa: 0,40 mol K⁺; 0,20 mol Al³⁺: 0,2 mol SO₄^2- và a mol Cl^-. Ba muối X, Y, Z là

A. KCl, K₂SO₄, AlCl₃.

B. KCl, K₂SO₄, Al₂(SO₄)₃.

C. KCl, AlCl₃, Al₂(SO₄)₃.

D. K₂SO₄, AlCl₃, Al₂(SO₄)₃.

Đáp án: C

Bảo toàn điện tích ⇒ a = 0,6

Xét đáp án:

Đáp án A: SO₄^2- chỉ ở K₂SO₄ ⇒ K⁺ ở K₂SO₄ là 0,4 mol (đủ)

⇒ không có KCl ⇒ loại

Đáp án B: Cl^- chỉ có ở KCl ⇒ K⁺ ở KCl là 0,6 mol (dư) ⇒ loại

Đáp án C: 0,4 mol KCl; 0,2/3 mol AlCl₃; 0,2/3 mol Al₂(SO₄)₃

⇒ Chọn đáp án C

Đáp án D: Cl^- chỉ ở AlCl₃ ⇒ Al³⁺ là 0,2 mol (đủ) ⇒ không có Al₂(SO₄)₃ ⇒ loại

Bài 9: Khi cho 100ml dung dịch NaOH 1M vào 100 ml dung dịch HNO₃ xM, thu được dung dịch có chứa 7,6 gam chất tan. Giá trị của x là

A. 1,2.                B.0,8.                       C. 0,6.                        D. 0,5.

Đáp án: D

n_NaOH = 0,1 mol.

Nếu NaOH hết ⇒ m_NaNO3 = 0,1. 85 = 8,5g < 7,6 gam chất tan => loại

n_HNO3 = 0,1x = n_{NaOH pư} = n_NaNO3

⇒ m_{chất tan} = m_NaNO3 + m_{NaOH dư}

⇒ 0,1x. 85 + (0,1 – 0,1x). 40 = 7,6

⇒ x = 0,8

Bài 10: Trung hòa 100 gam dung dịch A chứa hỗn hợp HCl và H₂SO₄ cần vừa đủ 100 ml dung dịch B chứa NaOH 0,8M và Ba(OH)₂ 0,6M thu được 11,65 gam kết tủa. Nồng độ phần trăm của HCl trong dung dịch A là

A. 7,30%                     B. 5,84%                         C. 5,00%                               D. 3,65%

Đáp án: D

Đặt số mol HCl và H₂SO₄ lần lượt là x và y

Phản ứng trung hòa: H⁺ + OH^- → H₂O

Phản ứng tạo kết tủa: Ba²⁺ + SO₄^2- → BaSO₄

Ta có: n_H⁺ = n_OH^- ⇒ x + 2y = 0,2

n_BaSO4 = 0,05 mol, n_Ba(OH)2 = 0,06 mol

⇒ Ba²⁺ dư sau phản ứng, SO₄^2- đã kết tủa hết

⇒ y = n_BaSO4 ⇒ x = 0,1 mol

C_HCl = 0,1.36.5 / 100 = 3,56%

Bài 11: Axít nào sau đây là axit một nấc?

A. H₂SO₄                    B. H₂CO₃                         C. CH₃COOH                              D. H₃PO₄

Đáp án: C

Bài 12: Dãy chất nào sau đây chỉ gồm các hiđrôxit lưỡng tính ?

A. Al(OH)₃, Zn(OH)₃, Fe(OH)₂                             B. Zn(OH)₂, Sn(OH)₂, Pb(OH)₂

C. Al(OH)₃, Fe(OH)₂,Cu(OH)₂                              D. Mg(OH), Pb(OH)₂, Cu(OH)₂

Đáp án: B

Bài 13: Cho các dung dịch axit có cùng nồng độ mol: H₂S,HCl, H₂SO₄, H₃PO₄, dung dịch có nồng độ H lớn nhất là

A. H₂SO₄                   B. H₂S                     C. HCl                            D. H₃PO₄

Đáp án: A

Bài 14: Theo thuyết Areniut, kết luận nào sau đây đúng?

A. Bazơ là chất khi tan trong nước phân li cho anion OH.

B. Bazơ là những chất có khả năng phản ứng với axit.

C. Một Bazơ không nhất thiết phải có nhóm OH trong thành phần phân tử.

D. Bazơ là hợp chất trong thành phần phân tử có một hay nhiều nhóm OH.

Đáp án: A

Bài 15: Theo thuyết Areniut kết luận nào sau đây không đúng?

A. Muối là những hợp chất khi tan trong nước chỉ phân li ra cation kim loại và anion gốc axit.

B. Muối axit là muối mà anion gốc axit vẫn còn hiđrô có khả năng phân li ra ion H⁺.

C. Muối trung hòa là muối mà anion gốc axit không còn hiđrô có khả năng phân li ra H⁺.

D. Hiđrôxít lưỡng tính khi tan vào nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như Bazơ.

Đáp án: A

2. Bài tập tự luyện có hướng dẫn

(Xem thêm trong file dưới)

Xem thêm các dạng câu hỏi và bài tập liên quan khác

30 Bài tập về sự điện li (có đáp án năm 2023)

30 Bài tập về Sự điện li của nước. pH. Chất chỉ thị axit – bazơ (có đáp án năm 2023)

30 Bài tập về Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li (có đáp án năm 2023)

30 Bài tập về nitơ (có đáp án năm 2023)

30 Bài tập về Amoniac và muối amoni (có đáp án năm 2023)