Video Ảnh hưởng Cortisol (Stress) tới Cân nặng & Cách Ổn định nó
Cortisol được sản xuất bởi tuyến thượng thận - hai tuyến nhỏ nằm ở cực trên của thận. Cùng với việc giúp giảm căng thẳng, cortisol cũng đóng nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể như chuyển hóa carbohydrate, lipid và protein.
Các xét nghiệm giúp chẩn đoán hội chứng Cushing, một nhóm triệu chứng liên quan đến tình trạng dư thừa cortisol trong cơ thể hay không. Ngoài ra, có thể đánh giá và chẩn đoán bệnh Addison, nguyên nhân làm tuyến thượng thận kém hoạt động dẫn đến nồng độ cortisol trong máu quá thấp. Ngoài ra, xét nghiệm cũng giúp tầm soát các bệnh lý khác ảnh hưởng đến tuyến yên và tuyến thượng thận.
Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm cortisol nếu các triệu chứng bệnh phản ánh mức độ quá cao hoặc thấp.
Nồng độ cortisol trong máu có thể được xác định bằng 3 cách: Xét nghiệm máu, nước bọt và nước tiểu.
Xét nghiệm máu
Đối với xét nghiệm sinh hoá, khuyến cáo lấy máu vào buổi sáng sau khi nhịn ăn qua đêm.
Nguồn ảnh: Dreamstime
Thông thường, xét nghiệm máu được thực hiện 2 lần/ngày - một lần vào buổi sáng và một lần vào khoảng 4 giờ chiều. Bởi vì, nồng độ cortisol thay đổi theo nhịp ngày đêm, đạt nồng độ cao nhất vào sáng sớm, sau đó giảm dần xuống mức thấp nhất khoảng nửa đêm.
Bản chất xét nghiệm máu rất đơn giản: Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên phòng thí nghiệm sẽ sử dụng kim để lấy mẫu máu từ tĩnh mạch tay.
Kết quả giúp đánh giá nồng độ cortisol trong máu tại thời điểm xét nghiệm. Bác sĩ sẽ thông báo cho bạn biết nếu chỉ số xét nghiệm giảm so với giới hạn bình thường.
Nếu nồng độ cortisol quá cao, bác sĩ có thể tiến hành thêm các xét nghiệm khác (nước tiểu hoặc nước bọt) để đảm bảo kết quả không phải do tình trạng căng thẳng hoặc thuốc hoạt động như cortisol trong cơ thể gây ra.
Xét nghiệm nước bọt
Các nghiên cứu cho thấy, xét nghiệm nước bọt có độ chính xác khoảng 90% trong việc chẩn đoán hội chứng Cushing.
Có thể thực hiện xét nghiệm vào buổi tối, trước khi ngủ. Bởi vì, nồng độ cortisol thấp nhất trong khoảng thời gian từ 23 giờ đến nửa đêm. Nồng độ cortisol cao gần nửa đêm có thể báo hiệu tình trạng rối loạn.
Có thể mua dụng cụ thực hiện xét nghiệm cortisol nước bọt tại các hiệu thuốc. Nhưng để có kết quả chính xác nhất, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám tỉ mỉ và so sánh kết quả với các thử nghiệm khác.
Xét nghiệm nước tiểu
Để xét nghiệm chính xác nồng độ cortisol cần lấy mẫu nước tiểu 24 giờ.
Nguồn ảnh: performanceinsiders.com
Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra lượng cortisol “tự do” không liên kết với protein, có sự tương quan với cortisol tự do trong xét nghiệm máu. Nếu bác sĩ cần xét nghiệm nước tiểu, phải thực hiện với mẫu trong 24 giờ. Lượng nước tiểu thải ra sẽ được đựng vào chai hoặc túi có sử dụng chất bảo quản trong suốt 24 giờ.
Các xét nghiệm khác
Ngoài các xét nghiệm được liệt kê ở trên, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm máu khác để xác định chính xác nguyên nhân làm thay đổi nồng độ cortisol.
Một số tình trạng như khối u hoặc quá sản tế bào có thể ảnh hưởng đến xét nghiệm cortisol. Nếu nghi ngờ những trường hợp kể trên, bác sĩ sẽ chỉ định chụp phim cắt lớp vi tính CT hoặc cộng hưởng từ MRI.
Xem thêm: