Video viêm mũi dị ứng và cách điều trị
Tỉ lệ mắc các bệnh dị ứng đường hô hấp chiếm từ 10 – 15 % dân số thế giới, tại Việt Nam, viêm mũi dị ứng chiếm khoảng 32% trong các bệnh lý về tai mũi họng. Đặc biệt ở vùng nhiệt đới như Việt nam và thêm vào đó là tình trạng ô nhiễm môi trường, sự công nghiệp hóa dẫn đến sự xuất hiện các dị nguyên mới đã thúc đẩy tỷ lệ mắc bệnh dị ứng càng tăng cao.
Triệu chứng của viêm mũi dị ứng
Các triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm:
- Hắt hơi
- Sổ mũi
- Nghẹt mũi
- Ngứa mũi
- Ho khan
- Đau hoặc ngứa cổ họng
- Ngứa mắt
- Chảy nước mắt
- Quầng thâm dưới mắt
- Đau đầu thường xuyên
- Các triệu chứng giống chàm, chẳng hạn như da cực kỳ khô, ngứa, có thể bị phồng rộp
- Mệt mỏi quá mức
Bạn thường sẽ cảm thấy một hoặc nhiều triệu chứng này ngay lập tức sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Một số triệu chứng, chẳng hạn như đau đầu tái phát và mệt mỏi, chỉ có thể xảy ra sau khi tiếp xúc lâu dài với chất gây dị ứng. Sốt không phải là triệu chứng của viêm mũi dị ứng.
Một số người hiếm khi biểu hiện các triệu chứng. Điều này có thể xảy ra khi bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng với số lượng lớn. Những người khác chịu đựng các triệu chứng kéo dài cả năm. Nói chuyện với bác sĩ về các trường hợp dị ứng có thể xảy ra nếu các triệu chứng của bạn kéo dài hơn vài tuần và dường như không cải thiện.
Nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm mũi dị ứng?
Lông thú cưng hoặc phấn hoa có thể là nguyên nhân gây dị ứng Khi cơ thể bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng, nó sẽ giải phóng histamine - một chất hóa học tự nhiên giúp bảo vệ cơ thể bạn khỏi chất gây dị ứng. Hóa chất này có thể gây viêm mũi dị ứng và các triệu chứng như chảy nước mũi, hắt hơi và ngứa mắt.
Ngoài phấn hoa, các chất gây dị ứng phổ biến khác bao gồm:
- Mạt bụi nhà
- Da động vật, là da cũ
- Nước bọt mèo
- Lông động vật
Vào những thời điểm nhất định trong năm, phấn hoa có thể là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng. Phấn hoa thường phổ biến hơn vào mùa xuân. Cây và cỏ dại tạo ra nhiều phấn hoa hơn vào mùa hè và mùa thu.
Các loại viêm mũi dị ứng là gì?
Hai loại viêm mũi dị ứng là theo mùa và mạn tính. Dị ứng theo mùa thường xảy ra vào mùa xuân và mùa thu và thường phản ứng với các chất gây dị ứng ngoài trời như phấn hoa. Dị ứng mạn tính có thể xảy ra quanh năm hoặc bất kỳ lúc nào trong năm khi phản ứng với các chất trong nhà như mạt bụi nhà và lông thú cưng.
Yếu tố nguy cơ của viêm mũi dị ứng
Dị ứng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng bạn có nhiều khả năng bị viêm mũi dị ứng hơn nếu trong gia đình bạn có tiền sử bị dị ứng. Bị hen hoặc chàm thể tạng (Viêm da cơ địa) cũng có thể làm tăng nguy cơ bị viêm mũi dị ứng.
Một số yếu tố bên ngoài có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng này, bao gồm:
- Khói thuốc lá
- Hóa chất
- Nhiệt độ lạnh
- Độ ẩm
- Gió
- Ô nhiễm không khí
- Keo xịt tóc
- Nước hoa
- Khói bụi
Làm thế nào để chẩn đoán viêm mũi dị ứng?
Nếu bị dị ứng nhẹ, bạn có thể chỉ cần khám sức khỏe. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để tìm ra kế hoạch điều trị và phòng ngừa tốt nhất cho bạn.
Test lẩy da là một trong những phương pháp phổ biến nhất. Bác sĩ bôi một số chất lên da để xem cơ thể bạn phản ứng với từng chất như thế nào. Thông thường, một vết sưng đỏ nhỏ sẽ xuất hiện nếu bạn bị dị ứng với một chất nào đó.
Xét nghiệm máu, hoặc xét nghiệm hấp thụ chất phóng xạ (RAST), cũng rất phổ biến. RAST đo lượng kháng thể immunoglobulin E đối với các chất gây dị ứng cụ thể trong máu của bạn.
Điều trị viêm mũi dị ứng
Bạn có thể điều trị bệnh viêm mũi dị ứng của mình bằng một số cách, bao gồm thuốc và các biện pháp tại nhà. Trao đổi với bác sĩ trước khi thử bất kỳ biện pháp điều trị mới nào đối với bệnh viêm mũi dị ứng.
Thuốc kháng histamine
Bạn có thể dùng thuốc kháng histamine để điều trị dị ứng. Chúng hoạt động bằng cách ngăn cơ thể bạn tạo ra histamine.
Một số thuốc kháng histamine không kê đơn (OTC) phổ biến bao gồm:
- Fexofenadine (Allegra)
- Diphenhydramine (Benadryl)
- Desloratadine (Clarinex)
- Loratadine (Claritin)
- Levocetirizine (Xyzal)
- Cetirizine (Zyrtec)
Trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu dùng một loại thuốc mới. Đảm bảo rằng thuốc dị ứng mới sẽ không ảnh hưởng đến các loại thuốc hoặc bệnh khác.
Decongestant (Thuốc thông mũi)
Bạn có thể sử dụng thuốc thông mũi trong thời gian ngắn, thường không quá ba ngày, để giảm nghẹt mũi và giảm áp lực xoang. Sử dụng chúng trong thời gian dài hơn có thể gây hiệu ứng hồi phục, có nghĩa là một khi bạn ngừng thuốc thì các triệu chứng sẽ trở nên tồi tệ hơn. Thuốc thông mũi OTC phổ biến bao gồm:
- Oxymetazoline (xịt mũi Afrin)
- Pseudoephedrine (Sudafed)
- Phenylephrine (Sudafed PE)
- Cetirizine với pseudoephedrine (Zyrtec-D)
Nếu bạn có nhịp tim bất thường, bệnh tim, tiền sử đột quỵ, lo lắng, rối loạn giấc ngủ, tăng huyết áp hoặc các vấn đề về bàng quang, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc thông mũi.
Thuốc nhỏ mắt và thuốc xịt mũi
Thuốc xịt mũi
Thuốc nhỏ mắt và thuốc xịt mũi có thể giúp giảm ngứa và các triệu chứng liên quan đến dị ứng khác trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, tùy thuộc vào loại thuốc, bạn có thể cần tránh sử dụng lâu dài.
Giống như thuốc thông mũi, lạm dụng một số loại thuốc nhỏ mắt và nhỏ mũi cũng có thể gây ra tác dụng trở lại.
Corticosteroid có thể giúp giảm viêm và ức chế miễn dịch. Những điều này không gây ra hiệu ứng hồi phục. Thuốc xịt mũi chứa steroid thường được khuyên dùng như một biện pháp hữu ích, lâu dài để kiểm soát các triệu chứng dị ứng. Chúng có sẵn cả trên quầy và theo toa.
Trao đổi với bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu một phác đồ điều trị dị ứng để đảm bảo rằng bạn đang dùng các loại thuốc tốt nhất cho các triệu chứng của mình. Bác sĩ cũng có thể giúp bạn xác định thuốc nào được sử dụng ngắn hạn và thuốc nào được sử dụng lâu dài.
Liệu pháp miễn dịch
Bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp miễn dịch nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng. Bạn có thể sử dụng biện pháp điều trị này kết hợp với thuốc để kiểm soát các triệu chứng. Những mũi tiêm này làm giảm phản ứng miễn dịch của bạn với các chất gây dị ứng cụ thể theo thời gian. Bạn cần cam kết tuân thủ kế hoạch điều trị lâu dài.
Trong giai đoạn đầu, bạn sẽ đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng để tiêm từ 1-3 lần mỗi tuần trong khoảng 3-6 tháng để cơ thể bạn quen với chất gây dị ứng.
Trong giai đoạn duy trì, bạn có thể sẽ cần gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng để tiêm 2-4 tuần/lần trong thời gian từ 3-5 năm. Bạn có thể không nhận thấy sự thay đổi cho đến hơn một năm sau giai đoạn này. Khi đó, có thể các triệu chứng dị ứng của bạn sẽ giảm dần hoặc biến mất hoàn toàn.
Một số người có thể bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng với chất gây dị ứng trong mũi tiêm. Nhiều bác sĩ chuyên khoa dị ứng yêu cầu bạn đợi từ 30 đến 45 phút sau khi tiêm để đảm bảo rằng bạn không bị nguy hiểm tới tính mạng.
Liệu pháp miễn dịch đường dưới lưỡi (SLIT)
SLIT bao gồm việc đặt một viên thuốc có chứa hỗn hợp một số chất gây dị ứng dưới lưỡi của bạn. Nó hoạt động tương tự như các mũi tiêm dị ứng. Hiện nay, biện pháp này điều trị hiệu quả cho các trường hợp viêm mũi và hen dị ứng gây ra bởi cây cỏ, phấn hoa, lông mèo, mạt bụi nhà. Bạn có thể thử phương pháp SLIT, chẳng hạn như Oralair cho một số trường hợp dị ứng cỏ, thực hiện tại nhà sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ. Liều SLIT đầu tiên sẽ được thực hiện tại phòng khám. Giống như tiêm dị ứng, thuốc được dùng thường xuyên trong một khoảng thời gian do bác sĩ xác định.
Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm ngứa miệng hoặc kích ứng tai và cổ họng. Trong một số trường hợp hiếm, phương pháp SLIT có thể gây ra sốc phản vệ. Trao đổi với bác sĩ về SLIT để xem liệu tình trạng dị ứng của bạn có đáp ứng với phương pháp điều trị này hay không. Bác sĩ sẽ cần hướng dẫn điều trị cho bạn.
Biện pháp tại nhà
Các biện pháp tại nhà sẽ phụ thuộc vào chất gây dị ứng cho bạn. Nếu bạn bị dị ứng theo mùa hoặc phấn hoa, bạn có thể thử sử dụng máy điều hòa nhiệt độ thay vì mở cửa sổ. Nếu có thể, hãy thêm một bộ lọc được thiết kế cho bệnh dị ứng.
Sử dụng máy hút ẩm hoặc bộ lọc không khí dạng hạt (HEPA) hiệu quả cao có thể giúp bạn kiểm soát dị ứng khi ở trong nhà. Nếu bạn bị dị ứng với mạt bụi nhà, hãy giặt ga trải giường và chăn bằng nước nóng trên 130 ° F (54,4 ° C). Thêm bộ lọc HEPA vào máy hút bụi của bạn và hút bụi hàng tuần. Hạn chế thảm trong nhà cũng có thể hữu ích.
Thuốc thay thế và bổ sung
Do lo ngại về các tác dụng phụ có thể xảy ra, nhiều người bị dị ứng đang tìm các phương pháp “tự nhiên” để điều trị các triệu chứng. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể có tác dụng phụ, ngay cả khi nó được coi là tự nhiên. Ngoài các biện pháp điều trị tại nhà, các lựa chọn cũng có thể bao gồm thuốc thay thế và bổ sung. Nhược điểm của các phương pháp điều trị này là có rất ít bằng chứng hỗ trợ để chứng minh rằng chúng an toàn hoặc hiệu quả. Cũng có thể khó xác định hoặc khó đạt được liều lượng chính xác.
Theo Trung tâm y học tổng hợp và bổ sung Hoa Kỳ (National Center for Complementary and Integrative Health -NCCIH), một số phương pháp điều trị dưới đây có thể hữu ích trong việc kiểm soát dị ứng theo mùa, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm. Nói chuyện với bác sĩ trước khi thử bất kỳ phương pháp nào sau đây.
- Châm cứu
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý
- Thực phẩm bổ sung
- Mật ong (chọn loại thô, hữu cơ)
- Men vi sinh
Mặc dù các phương pháp điều trị thay thế này có nguồn gốc từ thực vật và các chất tự nhiên khác, chúng có thể tương tác với thuốc cũng như gây ra phản ứng. Hãy thử những thứ này một cách thận trọng và hỏi bác sĩ trước khi sử dụng.
Biến chứng của viêm mũi dị ứng
Thật không may, bệnh viêm mũi dị ứng không thể ngăn ngừa được. Điều trị và tránh các dị nguyên là chìa khóa để đạt được chất lượng cuộc sống tốt khi bị dị ứng. Một số biến chứng có thể phát sinh bao gồm:
- Mất ngủ do các triệu chứng vào ban đêm
- Tiến triển thành hen
- Nhiễm trùng tai thường xuyên
- Viêm xoang hoặc nhiễm trùng xoang thường xuyên
- Nghỉ học hoặc nghỉ làm vì giảm năng suất công việc
- Đau đầu thường xuyên
Các biến chứng cũng có thể phát sinh do tác dụng phụ của thuốc kháng histamine. Phổ biến nhất là buồn ngủ. Các tác dụng phụ khác bao gồm nhức đầu, lo lắng và mất ngủ. Trong một số trường hợp hiếm, thuốc kháng histamine có thể gây ra các tác dụng tiêu hóa, tiết niệu và tuần hoàn.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em Trẻ em cũng có thể bị viêm mũi dị ứng, và thường xuất hiện trước 10 tuổi. Nếu bạn nhận thấy con mình xuất hiện các triệu chứng giống như cảm lạnh vào cùng một thời điểm mỗi năm, thì có thể chúng đã bị viêm mũi dị ứng theo mùa.
Các triệu chứng ở trẻ em tương tự như ở người lớn. Trẻ em thường chảy nước mắt, đỏ ngầu, được gọi là viêm kết mạc dị ứng. Nếu bạn nhận thấy trẻ thở khò khè hoặc khó thở cùng với các triệu chứng khác, tình trạng của con bạn có thể đã tiến triển thành bệnh hen.
Nếu bạn nghĩ rằng con mình bị dị ứng, hãy đến gặp bác sĩ. Điều quan trọng là phải được chẩn đoán và điều trị chính xác.
Nếu con bạn bị dị ứng theo mùa, hãy hạn chế để con bạn tiếp xúc với các chất gây dị ứng bằng cách giữ chúng trong nhà khi số lượng phấn hoa nhiều. Giặt quần áo và ga trải giường thường xuyên trong mùa dị ứng và hút bụi thường xuyên cũng có thể hữu ích. Nhiều phương pháp điều trị khác nhau có sẵn để giúp con bạn chữa khỏi bệnh dị ứng. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ, ngay cả với liều lượng nhỏ. Luôn nói chuyện với bác sĩ trước khi điều trị cho con bạn bằng bất kỳ loại thuốc dị ứng không kê đơn nào.
Tiên lượng
Kết quả điều trị phụ thuộc vào tình trạng của bạn. Viêm mũi dị ứng theo mùa thường không nghiêm trọng và bạn có thể kiểm soát tốt bệnh này bằng thuốc. Tuy nhiên, các trường hợp nghiêm trọng có thể sẽ cần điều trị lâu dài.
Phòng ngừa dị ứng
Cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng là kiểm soát tình trạng dị ứng của bạn trước khi cơ thể bạn có cơ hội phản ứng với các chất dị ứng gây bất lợi. Xem xét các biện pháp phòng ngừa sau đây đối với các chất gây dị ứng cụ thể mà bạn nhạy cảm:
Phấn hoa
AAAAI khuyến cáo nên bắt đầu dùng thuốc trước khi bị dị ứng theo mùa. Ví dụ: nếu bạn nhạy cảm với phấn hoa vào mùa xuân, bạn có thể bắt đầu dùng thuốc kháng histamine trước khi phản ứng dị ứng có cơ hội xảy ra. Ở trong nhà vào những giờ cao điểm có phấn hoa và đi tắm ngay sau khi ra ngoài. Bạn cũng nên đóng cửa sổ trong mùa dị ứng và tránh phơi quần áo bằng dây ngoài trời.
Mạt bụi nhà
Để giảm tiếp xúc với mạt bụi, bạn có thể thực hiện các biện pháp để đảm bảo rằng nhà của bạn không phải là môi trường cho mạt bụi phát triển. Lau ướt sàn cứng chứ không phải quét. Nếu bạn có thảm, hãy sử dụng máy hút có bộ lọc HEPA. Bạn cũng nên thường xuyên lau bụi cho các bề mặt cứng và giặt bộ ga giường bằng nước nóng hàng tuần. Sử dụng gối và vỏ chống chất gây dị ứng để giảm tiếp xúc với mạt bụi khi bạn đang ngủ.
Lông thú cưng
Tốt nhất, bạn nên hạn chế tiếp xúc với bất kỳ loài động vật nào mà bạn bị dị ứng. Nếu không thể, hãy đảm bảo bạn thường xuyên lau sạch tất cả các bề mặt. Rửa tay ngay sau khi chạm vào vật nuôi và đảm bảo rằng những người bạn lông lá của bạn tránh xa giường. Bạn cũng sẽ muốn giặt quần áo của mình sau khi đến thăm những ngôi nhà có nuôi thú cưng.
Mẹo để ngăn ngừa dị ứng
- Ở trong nhà khi số lượng phấn hoa cao.
- Tránh tập thể dục ngoài trời vào sáng sớm.
- Tắm ngay sau khi ra ngoài.
- Giữ cửa sổ và cửa ra vào của bạn đóng càng thường xuyên càng tốt trong mùa dị ứng.
- Che miệng và mũi của bạn trong khi thực hiện công việc trên sân.
- Cố gắng không cào lá hoặc cắt cỏ.
- Tắm cho chó của bạn ít nhất 2 lần mỗi tuần để giảm thiểu tình trạng ngứa ngáy.
- Không dùng thảm trong phòng ngủ nếu bạn lo lắng về mạt bụi nhà.
Xem thêm: