Video: Cách chữa trào ngược dạ dày thực quản
GERD là gì?
Nhiều bác sĩ cho rằng, tình trạng này có thể là hậu quả của thoát vị hoành. Trong hầu hết các trường hợp, triệu chứng GERD có thể kiểm soát thông qua chế độ ăn uống và lối sống hợp lý. Tuy nhiên, những trường hợp nặng hơn cần sự hỗ trợ của thuốc, thậm chí là phẫu thuật.
Nguyên nhân của GERD
Trào ngược dạ dày thực quản là hiện tượng hỗn hợp (gồm thức ăn và dịch vị) di chuyển từ dạ dày ngược lên thực quản do cơ thắt tâm vị bị suy yếu hoặc đóng mở bất thường.
Sự phối hợp không nhất co bóp giữa cơ thắt thực quản dưới và dạ dày là nguyên nhân khiến dịch vị đi ngược lên thực quản. Nguồn: Web.stanford.edu
Trong điều kiện sinh lý, LES hoạt động như một van đóng mở cho phép thức ăn từ thực quản xuống dạ dày. Sau đó, nó đóng lại để ngăn thức ăn và dịch vị có tính axit trong dạ dày trào ngược trở lại thực quản. Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi LES không còn khả năng hoàn thành tốt chức năng của mình. Điều này cho phép hỗn hợp thức ăn và dịch vị đi lên thực quản sau mỗi lần dạ dày co bóp.
Các yếu tố nguy cơ đối với với GERD
Hơn 60 triệu người Mỹ trưởng thành mắc chứng ợ nóng ít nhất một lần mỗi tháng, và hơn 15 triệu người trưởng thành ợ chua mỗi ngày, trong đó số lượng bệnh nhân là phụ nữ đang mang thai không ít. Những nghiên cứu được tiến hành gần đây cho thấy tỉ lệ GERD ở trẻ sơ sinh và trẻ em cao không tưởng. Đây là nguyên nhân dẫn tới tình trạng nôn mửa lặp đi lặp lại cũng như ho mạn tính và những rối loạn hô hấp khác ở trẻ nhỏ.
Một số bác sĩ cho rằng thoát vị khe hoành làm suy yếu cơ thắt tâm vị, từ đấy làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản. Cơ hoành là cơ ngăn cách giữa khoang bụng và khoang ngực. Thoát vị khe hoành xảy ra khi phần trên của dạ dày di chuyển lên lồng ngực thông qua khe hoành.
Nhiều người bị thoát vị khe hoành có thể không có triệu chứng ợ nóng mặc dù hiện tượng này là yếu tố thuận lợi cho phép các chất trong dạ dày trào ngược lên thực quản dễ dàng hơn.
Ho sặc sụa, nôn mửa, căng thẳng hoặc gắng sức đột ngột có thể làm tăng áp lực khoang bụng dẫn đến thoát vị khe hoành . Mặc dù đâylà tình trạng phổ biến ở lứa tuổi trung niên nhưng tỉ lệ xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn đang ngày càng phổ biến.
Thoát vị khe hoành thường không cần điều trị. Trường hợp khối thoát vị có nguy cơ bị bóp nghẹt hoặc xoắn vặn dẫn tới hoại tử do thiếu nguồn cung cấp máu cần chỉ định điều trị ngay lập tức. Bạn cần phải điều trị nếu chứng trào ngược dạ dày thực quản hoặc viêm thực quản trầm trọng kéo dài. Bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để giảm thiểu kích thước khối thoát vị hoặc tháo xoắn.
Một số yếu tố nguy cơ khác:
- Thừa cân, béo phì
- Mang thai
- Liệt dạ dày (chậm làm rỗng dạ dày)
- Các bệnh về mô liên kết như viêm khớp dạng thấp , xơ cứng bì hoặc lupus ban đỏ
Cần đánh giá tình trạng thoát vị tránh biến chứng hoại tử dạ dày do thắt nghẹt nguồn cung cấp máu. Nguồn ảnh: southlakegeneralsurgery.com
Chế độ ăn uống và lối sống không hợp lý có thể khiến tình trạng trào ngược axit trở nên trầm trọng hơn:
- Hút thuốc
- Chất kích thích: cà phê, rượu,…
- Thực phẩm chứa nhiều chất néo
- Bữa ăn quá nhiều chất dinh dưỡng
- Ăn ngay trước khi đi ngủ
- Một số loại thuốc, bao gồm cả aspirin
Triệu chứng GERD
Triệu chứng phổ biến nhất của GERD là chứng ợ nóng (khó tiêu do axit) thường biểu hienj khi bệnh cảm thấy nóng rát cổ họng, thường bắt đầu sau xương ức và di chuyển theo hướng lên trên. Nhiều người còn miêu tả cảm giác như thức ăn trào ngược vào miệng, để lại vị chua khó chịu.
Cảm giác bỏng rát, tăng áp lực hoặc đau nóng do ợ chua có thể kéo dài tới 2 giờ. Triệu chứng này thường tồi tệ hơn sau khi ăn nhất là khi thay đổi tư thế như nằm hoặc cúi xuống. Nhiều người cảm thấy dễ chịu hơn nếu họ đứng thẳng hoặc uống thuốc trung hòa axit để loại bỏ tác hại của axit lên biểu mô thực quản.
Đôi khi, cảm giác bỏng rát do ợ chua có thể khiến người ta nhầm tưởng thành cơn đau thắt ngưc, triệu chứng một cơn đau tim điển hình. Tập thể dục có thể làm cơn đau do bệnh tim trở nên trầm trọng hơn và nghỉ ngơi giúp làm dịu cơn cường độ. Ngược lại, cảm giác khó chịu do ợ chua ít liên quan tới các hoạt động thể chất. Tuy nhiên, rất khó để một người bình thường có thể phân biệt chính xác hai triệu chứng trên. Bạn cần đi khám và bác sĩ điều trị sẽ giúp bạn đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.
Ngoài ra, bạn cũng có thể cảm thấy
Dịch vị trào ngược gây vị giác khó chịu cho bệnh nhân. Nguồn: theweak.in
Nếu trào ngược dạ dày thực quản diễn ra vào ban đêm, một số triệu chứng có thể kèm theo
- Ho mạn tính
- Viêm thanh quản
- Hen suyễn
- Rối loạn giấc ngủ.
Điều trị GERD và những biện pháp khắc phục tại nhà
Điều trị GERD nhằm mục đích cắt giảm lượng dịch vị trào ngược đồng thời giảm thiểu tổn thương niêm mạc thực quản.
Một số loại thuốc được chỉ định để điều trị chứng tròa ngược dạ dày thực quản
Thuốc trung hòa axit có thể làm quá trình tiêu hóa thức ăn kém hiệu quả. Nguồn: lastingchanghealth.com
- Thuốc trung hòa axit: Những loại thuốc có tác dụng trung hòa axit dịch vị có trong thực quản và dạ dày từ đó hạn chế tỉ lệ xuất hiện những cơn ợ nóng. Sự kết hợp giữa thuốc kháng axit và chất tạo bọt hình thành nên hợp hợp chất có tác dụng như lớp màng chắn bao phủ niêm mạc dạ dày.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng axit trong thời gian dài có thể mang lại các tác dụng phụ như tiêu chảy, rối loạn chuyển hóa canxi và tích tụ magiê trong cơ thể. Sử dụng quá nhiều ma giê không tốt cho bệnh thận. Thông thường không sử dụng thuốc trung hòa axit dịch vị quá hai tuần, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn có nhu cầu sử dụng trong thời gian dài hơn. - Thuốc chẹn thụ thể H2: Bác sĩ có thể chỉ định bạn sử dụng một số loại thuốc để giảm nồng độ axit trong dịch vị. Những thuốc này bao gồm thuốc ức chế thụ thể H2 hoạt động dựa trên cơ chế ngăn chặn sự tiết dịch vị thông qua ức chế thụ thể H2 trên thành dạ dày. Thuốc chẹn H2 bao gồm: cimetidine ( Tagamet ), famotidine ( Pepcid ) và nizatidine.
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Bơm proton hay bơm H+, thành phần không thể thiếu trong dịch vị giúp quy định độ pH dịch vị. PPI tác động bằng cách ức chế một loại protein cần thiết để tạo ra axit trong dạ dày. Những đại diện của loại thuốc này bao gồm dexlansoprazole ( Dexilant ), esomeprazole ( Nexium ), lansoprazole ( Prevacid ), omeprazole ( Prilosec ), omeprazole / sodium bicarbonate ( Zegerid ), pantoprazole ( Protonix ) và rabeprazole ( Aciphex ).
- Thuốc cường nhu động dạ dày - Prokinetic: Với tác dụng giúp dạ dày trống rỗng nhanh hơn giúp giảm thời gian tiết dịch vị, kết quả là giảm thiểu triệu chứng đầy hơi , buồn nôn và nôn một cách hiệu quả. Tuy nhiên, loại thuốc này cũng có tác những dụng phụ nghiêm trọng nên thường được chỉ định sử dụng trong thời gian ngắn. Những đại diện của prokinetic trên thị trường bao gồm domperidone và metoclopramide ( Clopra, Maxolon, Metozolv, Reglan ).
Thay đổi chế độ ăn uống và lối sống
Một số thay đổi trong lối sống giúp giảm bớt các triệu chứng của GERD.
- Hạn chế sử dụng thực phẩm chứa chất kích thích:
Tránh sử dụng một số loại thực phẩm có thể làm giãn LES, bao gồm sô cô la, bạc hà, chất béo, cà phê và đồ uống có cồn. Không dung thực phẩm có thể gây kích ứng niêm mạc có thể khiến thực quản tổn thương trầm trọng hơn như trái cây họ cam quýt, sản phẩm cà chua và hạt tiêu.
- Chia nhỏ bữa ăn:
Chia bữa ăn chính thành nhiều bữa ăn nhỏ hơn, ăn cách nhau ít nhất 2 đến 3 giờ hoặc trước khi đi ngủ để axit trong dạ dày giảm xuống và dạ dày của bạn trống rỗng một phần.
Ăn chậm
- Nhai kỹ thức ăn:
Nhai thật kĩ tới khi thức ăn đủ nhuyễn mới bắt đầu nuốt.
- Ngừng hút thuốc:
Hút thuốc lá làm suy yếu cơ và LES không phải là ngoại lệ. Vì vậy bạn sẽ cảm nhận được sự thay đổi đáng kể sau một thời gian ngắn bỏ thuốc.
- Ngủ kê cao đầu
Ngủ gối cao khoảng 15 cm hoặc nằm trên một miếng đệm được thiết kế đặc biệt để giảm sự trào ngược các chất trong dạ dày vào thực quản nhờ tác dụng của trọng lực.
- Duy trì một cân nặng phù hợp :
Thừa cân béo phì không chỉ làm trầm trọng thêm triệu chứng trào ngược dịch vị mà còn là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới nhiều bệnh lý nguy hiểm.
- Mặc quần áo thoải mái:
Quần áo ép eo gây áp lực lên bụng và phần dưới của thực quản.
Châm cứu đang được xem là một phương pháp điều trị GERD hiệu quả.. Nguồn: livescience.com
- Châm cứu :
Một nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả điều trị bằng châm cứu trong tác dụng ngăn trào ngược tốt hơn và kéo dài hơn cả khi dùng PPIs. Mặc dù cần tiến hành thêm nhiều nghiên cứu với quy mô lớn hơn, nhưng kết quả ban đầu đã rất hứa hẹn.
Chẩn đoán GERD nặng
Nếu triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản trở nên nghiêm trọng, kéo dài hoặc không thuyên giảm khi điều trị, hãy tiến hành một số xét nghiệm để chẩn đoán tốt hơn và điều trị hiệu quả hơn.
- Nội soi:
Bác sĩ luồn ống nội soi có gắn một máy quay video nhỏ ở đầu tận vào thực quản bệnh nhân và tìm kiếm dấu hiệu cũng như đánh giá tình trạng viêm và kích ứng của mô thông qua hình ảnh hiển thị trên màn hình vô tuyến. Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường, họ có thể chỉ định sinh thiết tế bào hoc để chẩn đoán một cách chính xác hơn: xét nghiệm 1 mẫu mô nhỏ lấy từ niêm mạc thực quản.
- Chụp X-quang đường tiêu hóa trên:
Đây là một trong những phương pháp đánh giá cận lâm sàng cơ bản thường được chỉ định đầu tiên. Phim chụp X-quang đặc biệt có phim trường bao gồm thực quản, dạ dày và phần trên của ruột non (tá tràng). Mặc dù cung cấp thông tin liên quan chứng trào ngược khá hạn chế, nhưng phương pháp này hiệu quả trong việc chẩn đoán phân biệt, chẳng hạn như với loét dạ dày tá tràng.
- Thử nghiệm đo vận động và trở kháng thực quản:
Tiến hành đo áp suất trong thực quản và tác dụng co bóp cơ thắt tâm vị giúp đánh giá khả năng thực hiện chức năng của cơ này.
- Kiểm tra độ pH:
Bác sĩ đo nồng độ axit trong lòng thực quản bệnh nhân khi những chẩn đoán trên chưa thể đưa tới chẩn đoán xác định. Xét nghiệm này đánh giá lượng axit trong thực quản trong các bữa ăn, khi hoạt động và trong giấc ngủ. Phương pháp này khá hiệu quả, nhất là khi nó được cải tiến khi khoa học công nghệ phát triển.
Phẫu thuật cho GERD nặng
Nếu bạn cần sử dụng PPIs liều cao thường xuyên để kiểm soát các triệu chứng gây ra bởi tổn thương thực quản nhưng không hiệu quả. Chỉ định phẫu thuật điều trị trào ngược dạ dày thực quản có thể được chỉ định khi mọi phương pháp điều trị khác không cho thấy hiệu quả.
Phẫu thuật Fundoplication: Bác sĩ quấn đáy vị xung quanh cơ thắt tâm vị rồi khâu cố định và mặt trước thân vị. Điều này làm căng cơ và tăng áp lực trong thực quản dưới từ đó ngăn dịch vị trào ngược lên thực quản. Có thể tiến hành phẫu thuật fundoplication mở hoặc nội soi.
Phẫu thuật Fundoplication bán phần. Nguồn: glsurgery.com.sg Phẫu thuật nội soi qua đường miệng - Transoral incisionless fundoplication (TIF): Một phương pháp mới được sử dụng để điều trị GERD. Bác sĩ sử dụng ống nội soi ( gắn camera nhỏ phía trước) để quấn dạ dày xung quanh LES rồi buộc cố định bằng dây nhựa. Ưu điểm của kỹ thuật này là ít xâm lấn, bác sĩ không cần tạo đường rạch phía ngoài cũng như can thiếp vào cấu trúc dạ dày.
Thủ thuật Stretta: Phương pháp phẫu thuật nội soi xâm lấn tối thiểu sử dụng năng lượng nhiệt tần số vô tuyến dưới dạng sóng điện từ giúp định hình lại LES.
Phẫu thuật LINX: Phẫu thuật này được thực hiện thông qua một thiết bị đặc biệt gọi là Linx. Đây là phẫu thuật sử dụng các vòng hạt Titan từ tính nhỏ, quấn quanh cơ tâm vị và tăng cường chức năng cơ vòng thực quản dưới. Lực hút từ tính giữa các hạt titan duy trì một không gian đủ lớn cho phép thức ăn đi qua dạ dày, nhưng cũng đủ hẹp để ngăn trào ngược.
Biến chứng của GERD
Loét thực quản : Do niêm mạc thực quản không có những cơ chế bảo vệ tương tự dạ dày nên dễ dàng bị axit dịch vị ăn mòn, kết quả và thực quản và viêm loét. Các vết loét này thường đau, chảy máu và gây cảm giác khó khăn khi nuốt.
Hẹp thực quản: Quá trình lành thương hay tăng sản những vết loét sẽ hình thành mô sẹo lồi vào và thu hẹp lòng thực quản khiến bạn khó nuốt thức ăn.
Barrett thực quản: Môi trường pH không sinh lý là nguyên nhân biểu mô thực quản hình thành bất một cách bất thường để hình thành cấu trúc giống dạ dày. Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.
Barrett thực quản là tình trạng các tế bào lót trong thực quản có các vấn đề bất thường hình thành tế bào. Nguồn: ssgastro.comCác vấn đề về phổi : Dịch vị trào ngược tới họng có thể làm tổn thương cấu trúc ở đây đồng thời đi vào phổi khi bệnh nhân hô hấp. Hậu quả là bệnh nhân bị khan tiếng, chảy nước mũi , nghẹt ngực và ho kéo dài. Nặng hơn nữa, bạn có thể bị hen suyễn, viêm phế quản và thậm chí có thể bị viêm phổi.
Kết luận
Mặc dù trào ngược dạ dày thực quản ít nguy hiểm tới tính mạng nhưng mang tới những cảm giác thực sự khó chịu cho bệnh nhân. Hình thành chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý đồng thời áp dụng phương pháp chữa trị thích hợp giúp bạn loại bỏ những triệu chứng này.