Video Kỹ thuật đặt stent mạch vành giúp phục hồi lưu lượng máu qua mạch vành
Nong mạch thường được kết hợp với việc đặt một ống lưới thép nhỏ gọi là stent. Stent giúp động mạch mở ra, giảm nguy cơ tái hẹp. Hầu hết các stent được phủ thuốc để giúp giữ cho động mạch luôn mở. Hiếm khi sử dụng stent kim loại đơn thuần
Nong mạch có thể cải thiện các triệu chứng của tắc nghẽn động mạch, chẳng hạn như đau ngực và khó thở. Nong mạch cũng thường được sử dụng trong cơn đau tim để nhanh chóng mở một động mạch bị tắc nghẽn và giảm mức độ tổn thương cho tim.
Tại sao phải nong mạch vành?
Xơ vữa động mạch (Nguồn ảnh med.stanford.edu)
Nong mạch được sử dụng để điều trị sự tích tụ của các mảng mỡ trong mạch máu của tim. Sự tích tụ này được gọi là xơ vữa động mạch.
Nong mạch có thể là một lựa chọn điều trị cho bạn nếu:
- Bạn đã thử dùng thuốc hoặc thay đổi lối sống nhưng không cải thiện được tình trạng tim mạch.
- Bạn bị đau thắt ngực ngày càng trầm trọng hơn.
- Bạn bị đau tim (nhồi máu cơ tim). Nong mạch có thể nhanh chóng mở một động mạch bị tắc nghẽn, giảm tổn thương cho tim của bạn.
Nong mạch không phải chỉ định cho tất cả người bệnh. Tùy thuộc vào mức độ của bệnh tim và sức khỏe tổng thể của bạn, bác sĩ có thể xác định rằng phẫu thuật bắc cầu động mạch vành là một lựa chọn tốt hơn so với nong mạch.
Bạn có thể cần phẫu thuật bắc cầu động mạch vành nếu:
- Động mạch chính đưa máu đến bên trái tim của bạn bị hẹp
- Cơ tim của bạn yếu
- Bạn bị tiểu đường và nhiều lần tắc nghẽn nghiêm trọng trong động mạch.
Trong phẫu thuật bắc cầu động mạch vành, phần động mạch bị tắc được bắc cầu bằng cách sử dụng một mạch máu khỏe mạnh từ một bộ phận khác của cơ thể.
Nguy cơ
Mặc dù nong mạch là một thủ thuật ít xâm lấn hơn để mở các động mạch bị tắc so với phẫu thuật bắc cầu, nhưng thủ thuật này vẫn mang một số nguy cơ.
Các nguy cơ nong mạch thông thường nhất bao gồm:
- Tái hẹp động mạch. Khi nong mạch kết hợp với đặt stent phủ thuốc, có một nguy cơ nhỏ là động mạch được điều trị sẽ bị tắc lại. Nguy cơ tái hẹp động mạch cao hơn khi sử dụng stent kim loại đơn thuần.
- Các cục máu đông. Cục máu đông có thể hình thành trong stent ngay cả sau khi làm thủ thuật. Những cục máu đông này có thể làm tắc động mạch, gây ra cơn đau tim. Điều quan trọng là dùng aspirin kết hợp với clopidogrel (Plavix), prasugrel (Effient) hoặc một loại thuốc khác giúp giảm nguy cơ đông máu theo đúng chỉ định để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông trong stent của bạn.
Trao đổi với bác sĩ của bạn về thời gian bạn sẽ cần dùng các loại thuốc này. Đừng bao giờ ngừng dùng những loại thuốc này mà không thảo luận với bác sĩ.
- Chảy máu. Bạn có thể bị chảy máu ở chân hoặc cánh tay - nơi ống thông được đưa vào. Thông thường điều này chỉ dẫn đến một vết bầm tím, nhưng đôi khi chảy máu nghiêm trọng xảy ra và có thể phải truyền máu hoặc thực hiện các thủ thuật phẫu thuật.
Những nguy cơ hiếm gặp khác của nong mạch bao gồm:
- Đau tim. Mặc dù hiếm gặp, bạn có thể bị đau tim trong quá trình thủ thuật.
- Tổn thương động mạch vành. Động mạch vành có thể bị rách hoặc vỡ trong quá trình làm thủ thuật. Những biến chứng này có thể dẫn tới phải phẫu thuật bắc cầu khẩn cấp.
- Các vấn đề về thận. Thuốc cản quang được sử dụng trong quá trình nong mạch và đặt stent có thể gây tổn thương thận, đặc biệt ở những người đã có vấn đề về thận. Nếu bạn có nguy cơ cao hơn, bác sĩ có thể thực hiện các biện pháp để cố gắng bảo vệ thận của bạn, như hạn chế lượng thuốc cản quang và đảm bảo rằng bạn được cung cấp đủ nước trong quá trình phẫu thuật.
- Đột quỵ. Trong quá trình nong mạch, đột quỵ có thể xảy ra nếu các mảng xơ vữa bong ra khi ống thông đang được luồn qua động mạch chủ. Các cục máu đông cũng có thể hình thành trong ống thông và di chuyển đến não nếu chúng bị vỡ ra. Tai biến mạch máu não là một biến chứng cực kỳ hiếm gặp của nong mạch vành. Thuốc làm loãng máu được sử dụng trong quá trình làm thủ thuật để giảm nguy cơ.
- Nhịp tim bất thường. Trong quá trình phẫu thuật, tim có thể đập quá nhanh hoặc quá chậm. Những vấn đề về nhịp tim này thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng đôi khi cần dùng thuốc hoặc máy tạo nhịp tim tạm thời.
Bạn cần chuẩn bị gì?
Trước khi nong mạch theo lịch hẹn, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử của bạn và khám sức khỏe. Bạn có thể cần phải làm một số xét nghiệm, bao gồm chụp X-quang phổi, điện tâm đồ và xét nghiệm máu, trước khi làm thủ thuật. Bác sĩ cũng sẽ thực hiện một xét nghiệm hình ảnh gọi là chụp động mạch vành để xem liệu các động mạch đến tim của bạn có bị tắc nghẽn hay không và liệu chúng có thể được điều trị bằng nong mạch vành hay không.
Nếu bác sĩ phát hiện thấy tắc nghẽn trong quá trình chụp động mạch vành, bác sĩ có thể quyết định thực hiện nong mạch và đặt stent ngay sau khi chụp động mạch trong khi tim của bạn vẫn được đặt ống thông.
Bác sĩ sẽ hướng dẫn cho bạn những thứ cần phải chuẩn bị.
- Bác sĩ có thể hướng dẫn bạn điều chỉnh hoặc ngừng dùng một số loại thuốc trước khi nong mạch, chẳng hạn như aspirin, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) hoặc thuốc làm loãng máu. Hãy chắc chắn nói với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc bạn dùng, bao gồm cả chất bổ sung thảo dược.
- Thông thường, bạn sẽ cần ngừng ăn hoặc uống từ 6 đến 8 giờ trước khi chụp mạch.
- Uống các loại thuốc đã được chỉ định chỉ với từng ngụm nước nhỏ vào buổi sáng trước khi làm thủ thuật.
- Tập hợp tất cả các loại thuốc của bạn để mang theo đến bệnh viện, bao gồm cả nitroglycerin, nếu bạn dùng nó.
- Sắp xếp phương tiện để về nhà. Nong mạch thường yêu cầu nằm viện qua đêm và bạn sẽ không thể tự lái xe về nhà vào ngày hôm sau.
Thủ thuật diễn ra thế nào?
Trong quá trình làm thủ thuật
Nong mạch được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch và đội ngũ y tá, kỹ thuật viên chuyên ngành tim mạch trong một phòng mổ đặc biệt gọi là phòng thông tim.
Nong mạch được thực hiện thông qua một động mạch ở vùng háng, cánh tay hoặc cổ tay của bạn. Không cần gây mê toàn thân. Bạn sẽ được sử dụng một loại thuốc an thần để giúp bạn thư giãn, nhưng bạn có thể vẫn tỉnh táo trong suốt quá trình tùy thuộc vào mức độ an thần.
- Bạn sẽ được chỉ định truyền dịch, thuốc để giúp bạn thư giãn và thuốc thuốc chống đông máu qua đường truyền tĩnh mạch trên bàn tay hoặc cánh tay của bạn.
- Nhịp tim, mạch, huyết áp và mức oxy của bạn sẽ được theo dõi trong suốt quá trình.
- Bác sĩ sẽ sát trùng khu vực ở chân, cánh tay hoặc cổ tay của bạn và sẽ đặt một tấm trải vô trùng lên trên.
- Bác sĩ sẽ gây tê cục bộ để làm tê vùng sẽ rạch, sau đó họ sẽ rạch một đường rất nhỏ. Thông qua vết rạch, một ống thông nhỏ, mỏng được đưa vào mạch máu.
- Với sự trợ giúp của tia X, bác sĩ sẽ luồn một ống thông qua động mạch của bạn.
- Thuốc cản quang được tiêm qua ống thông khi nó đã vào đúng vị trí. Điều này cho phép bác sĩ nhìn thấy bên trong mạch máu và xác định sự tắc nghẽn trên hình ảnh X-quang. Quá trình này được gọi là chụp mạch.
- Một quả bóng nhỏ có hoặc không có stent ở đầu ống thông được thổi phồng tại vị trí tắc nghẽn, làm rộng động mạch bị tắc. Sau khi động mạch được mở rộng, bóng được làm xẹp và ống thông được rút ra.
- Nếu bạn có nhiều chỗ tắc nghẽn, quy trình có thể được lặp lại ở từng chỗ tắc nghẽn.
Quá trình nong mạch có thể mất đến vài giờ, tùy thuộc vào độ khó và số lượng tắc nghẽn và liệu có bất kỳ biến chứng nào phát sinh hay không.
Bạn có thể cảm thấy áp lực ở khu vực đặt ống thông. Bạn cũng có thể cảm thấy hơi khó chịu khi quả bóng được bơm căng và động mạch của bạn bị kéo căng, nhưng thông thường bạn sẽ không cảm thấy đau buốt trong suốt quá trình thủ thuật.
Stent động mạch vành (Nguồn ảnh mayoclinic.org)Đặt stent
Hầu hết những người nong mạch cũng được đặt một stent vào động mạch bị tắc trong cùng một thủ thuật. Stent, trông giống như một cuộn lưới thép nhỏ, hỗ trợ các thành động mạch của bạn và giúp ngăn nó tái hẹp sau khi nong mạch.
Đây là những gì xảy ra trong quá trình đặt stent:
- Stent ở trạng thái xẹp, được đặt xung quanh một quả bóng ở đầu ống thông, được dẫn qua động mạch đến chỗ tắc nghẽn.
- Tại chỗ tắc nghẽn, quả bóng được thổi phồng và stent giống như lò xo mở rộng và lấp vào vị trí bên trong động mạch.
- Stent nằm trong động mạch vĩnh viễn để giữ nó luôn mở ra và cải thiện lưu lượng máu đến tim. Trong một số trường hợp, có thể cần nhiều hơn một stent để thông tắc nghẽn.
- Khi stent được đặt đúng vị trí, ống thông bóng sẽ được làm xẹp và được lấy ra.
- Bạn sẽ được chụp mạch thêm để xem máu chảy qua động mạch mới mở rộng như thế nào.
Hầu hết các stent cấy trong quá trình nong mạch đều được phủ thuốc. Thuốc trong stent được giải phóng từ từ để giúp ngăn ngừa sự tích tụ mảng bám trong tương lai và tái hẹp mạch máu.
Sau khi đặt stent, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc, chẳng hạn như aspirin, clopidogrel (Plavix), ticagrelor (Brilinta) hoặc prasugrel (Effient), để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông trên stent.
Sau khi làm thủ thuật
Nếu bạn thực hiện một thủ thuật không phải cấp cứu, bạn có thể sẽ ở lại bệnh viện qua đêm để theo dõi và điều chỉnh thuốc. Nhìn chung, bạn sẽ có thể trở lại làm việc hoặc sinh hoạt bình thường khoảng 1 tuần sau khi nong mạch.
Khi trở về nhà, hãy uống nhiều nước để giúp thải thuốc cản quang ra khỏi cơ thể. Tránh tập thể dục gắng sức và nâng vật nặng ít nhất một ngày sau đó. Hỏi bác sĩ hoặc y tá của bạn về những hạn chế khác trong hoạt động.
Gọi ngay cho bác sĩ nếu
- Nơi đặt ống thông bắt đầu chảy máu hoặc sưng tấy
- Bạn bị đau hoặc khó chịu tại vị trí đặt ống thông
- Bạn có các dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như mẩn đỏ, sưng tấy, chảy dịch hoặc sốt
- Có sự thay đổi về nhiệt độ hoặc màu sắc của chân hoặc cánh tay làm thủ thuật
- Bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc yếu
- Bạn bị đau ngực hoặc khó thở
Thuốc chống đông máu
Điều quan trọng là bạn phải tuân thủ chặt chẽ các khuyến nghị của bác sĩ về việc điều trị bằng thuốc chống đông máu - aspirin và clopidogrel (Plavix), prasugrel (Effient) hoặc các loại thuốc tương tự.
Hầu hết những người đã trải qua phẫu thuật nong mạch có hoặc không đặt stent sẽ cần dùng aspirin vô thời hạn. Những người đã đặt stent sẽ cần một loại thuốc chống đông, chẳng hạn như clopidogrel, trong 6 tháng đến 1 năm. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc nếu bạn cần bất kỳ loại phẫu thuật nào khác, hãy nói chuyện với bác sĩ tim mạch của bạn trước khi ngừng bất kỳ loại thuốc nào trong số này.
Kết quả
Nong mạch vành làm tăng đáng kể lưu lượng máu qua động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn trước đó. Đau ngực nói chung sẽ giảm. Bạn có thể có khả năng vận động tốt hơn.
Nong mạch và đặt stent không có nghĩa là bệnh tim của bạn sẽ khỏi. Bạn sẽ cần tiếp tục thói quen sống lành mạnh và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu bạn có các triệu chứng tương tự như trước khi nong mạch vành, chẳng hạn như đau ngực hoặc khó thở, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn. Nếu bạn bị đau ngực khi nghỉ ngơi hoặc đau không đáp ứng với nitroglycerin, hãy gọi 115 hoặc khám cấp cứu.
Để giữ cho trái tim của bạn khỏe mạnh sau khi nong mạch, bạn nên:
- Từ bỏ hút thuốc
- Giảm nồng độ cholesterol
- Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh ít chất béo bão hòa
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Kiểm soát các bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và huyết áp cao
- Tập thể dục thường xuyên
- Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
Nong mạch thành công cũng có nghĩa là bạn có thể không phải phẫu thuật bắc cầu động mạch vành - một phẫu thuật xâm lấn hơn và đòi hỏi thời gian hồi phục lâu hơn.
Xem thêm: