Soạn bài Tháng Giêng, mơ về trăng non rét ngọt
* Trước khi đọc
Câu 1 (trang 107 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em biết những bài hát hay bức tranh, bức ảnh nào về mùa xuân? Hãy chia sẻ cùng các bạn.
Trả lời:
- Những bài hát về mùa xuân là: Lắng nghe mùa xuân, Xuân đã về.
- Bức ảnh về mùa xuân:
Câu 2 (trang 107 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em thích nhất điều gì ở mùa xuân quê em?
Trả lời:
Mùa xuân là mùa của lễ hội, của tết Nguyên Đán. Chính vì vậy, mùa xuân quê em em rât thích đi ra các chợ hoa Tết để ngắm và mua về trang trí nhà cửa. Khung cảnh chợ Tết vô cùng sôi động và náo nhiệt khiến lòng em xốn xang vô cùng.
* Đọc văn bản
1. Kết nối: Có phải “ai cũng chuộng mùa xuân” không?
Trả lời:
Đúng. Tự nhiên như thế: ai cũng chuộng mùa xuân.
2. Hình dung: Những loài cây sắp trổ lá, đơm hoa vào mùa xuân.
Trả lời:
Nhựa sống trong cành mai, gốc đào, chồi mận.
3. Hình dung: Không gian đặc trưng của mùa xuân ở miền Bắc.
Trả lời:
Không gian đặc trưng của mùa xuân miền Bắc- là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp thơ mộng…
4. Theo dõi: Chú ý những cảm giác của tác giả trong mùa xuân
Trả lời:
Những cảm giác của tác giả trong mùa xuân:
- Muốn phát điên lên, ngồi yên không chịu được
- Tim người như trẻ ra, đập mạnh hơn trong những ngày đông tháng giá.
- Muốn “sống” lại và thèm khát yêu thương.
5. Hình dung: Bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp thời điểm sau rằm tháng Giêng
Trả lời:
Bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp thời điểm sau rằm tháng Giêng:
+ Đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu Giêng nhưng trái lại lại nức một mùi hương man mác.
+ Trời hết nồm, xuất hiện mưa phùn, trời xanh tươi. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
6. Hình dung: Khung cảnh đêm trăng tháng Giêng
Trả lời:
Khung cảnh đêm trăng tháng riêng đẹp lung linh:
+ Đêm xanh biêng biếc, tuy có mưa dây nhưng nhìn lên thấy rõ từng cánh sếu bay.
+ Cuối tháng riêng có những đêm không mưa, trời sáng lung linh như ngọc chỉ chừng mười giờ tối thì trăng mọc cao lên đỉnh đầu.
* Sau khi đọc
Nội dung chính Tháng Giêng, mơ về trăng non rét ngọt: Khắc họa cảnh sắc thiên nhiên và không khí màu xuân vào tháng Giêng ở Hà Nội và miền Bắc qua nỗi nhớ thương da diết của tác giả.
Câu 1 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trả lời:
- Không gian đặc trưng của mùa xuân Hà Nội:
+ Vào đầu tháng Giêng: Có mưa riêu riêu, gió lành lạnh; Có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh; Có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng…
+ Sau rằm tháng Giêng: Đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong; Cỏ không còn mát xanh nhưng để lại một mùi hương man mác; Mưa xuân thay thế cho mưa phùn khi trời đã hết nồm; Những màu xanh tươi hiện lên bầu trời chứ không còn là nền trời đùng đục như pha lê mờ. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã đi kiếm nhụy hoa; Trên nền trời trong xanh có những làn sóng hồng hồng
- Không gian gia đình:
+ Nhang trầm, đèn nến, nhất là không khí gia đình đoàn tụ êm đềm, trên kính dưới nhường trước những bàn thờ Phật, bàn thờ Thánh, bàn thờ Tổ tiên... Tuy miệng chẳng nói ra nhưng lòng thì cảm thấy không biết bao nhiêu là hoa nở, bướm ra ràng mở hội liên hoan.
+ Người ta dần trở về với những bữa cơm giản dị có cà om với thịt thăn điểm những lá tía tô thái nhỏ hay bát canh trứng cua vắt chanh ăn mát như quạt vào lòng. Cánh màn điều treo ở trước bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm hóa vàng
Câu 2 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trong cái rét ngọt đầu xuân, sức sống của thiên nhiên và con người được khơi dậy như thế nào?
Trả lời:
Trong cái rét ngọt mùa xuân, sức sống của thiên nhiên và con người đều được trỗi dậy:
- Thiên nhiên: Những loài hoa, loài cây được đâm chồi nảy lộc ở ngoài vườn, mưa riêu riêu, gió lạnh, bầu trời trong xanh…
=> Thiên nhiên căng tràn sức sống
- Con người: thấy lòng mình ên ái như nhung và không cần uống rượu mạnh cũng nghe lòng mình say sưa một sự sống. Sự sống của thiên nhiên khiến nhựa sống của con người căng lên như máu. Con người ta cũng trẻ theo mùa xuân….
Câu 3 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nêu nhận xét của em về cách tác giả diễn tả cảm giác của lòng mình khi mùa xuân đến.
Trả lời:
- Tác giả bộc lộ trực tiếp tình cảm của mình với mùa xuân, với thiên nhiên: “Tôi sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần….”
- Tác giả đã diễn tả lòng mình, cảm nhận của bản thân mình qua hàng loạt những hình ảnh so sánh:
+ “thấy một cái thú giang hồ êm ái như nhung”
+ Liên tưởng thú vị: “Nhựa sống trong người căng lên như máu cũng căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trỗi ra thành các lá nhỏ lí tí giơ tay vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh”.
+ Liên tưởng đặc sắc: “Y như những con vật phải nằm thu mình một nơi trốn rét thấy nắng ấm trở về thì lại bò ra để nhảy nhót kiếm ăn”
- Sử dụng hàng loạt những động từ mạnh: phát điên lên, không chịu được, “sống” lại….
Câu 4 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trả lời:
Tác giả đã triển khai mạch chủ đề về mùa xuân từ “ai cũng chuộng mùa xuân”, tác giả lấy những sự vật, hiện tượng luôn đi liền với nhau để cho thấy ai cũng chuộng mùa xuân là điều rất bình thường, hiển nhiên như non thương nước, bướm thương hoa, trăng thương gió, trai thương ái, mẹ yêu con, cô gái sòn son nhớ chồng.
Câu 5 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trả lời:
Trong đoạn trích, khi nói về mùa xuân, tác giả dùng các cụm từ như mùa xuân của tôi, mùa xuân thần thánh của tôi, mùa xuân của Hà Nội thân yêu. Cách viết này giúp em hiểu được tình cảm yêu mến, trân trọng của mình dành cho mùa xuân. Tác giả yêu nó đến mức muốn biến nó thành của riêng mình.
Câu 6 (trang 110 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Trả lời:
- Câu văn cho thấy lời văn của bài tùy bút như lời trò chuyện tâm tình là: “Em yêu mùa xuân có phải vì nghe thấy rạo rực nhựa sống trong cành mai, gốc đào, chồi mận ở ngoài vườn?”.
- Theo em, đặc điểm của lời văn đó khiến cho người đọc hình dung được cuộc trò chuyện giữa tác giả với một cô gái bên cửa sổ, tâm sự về mùa xuân, có phải khi thấy nhựa sống trong cành mai, gốc đào, chồ mận ở ngoài vườn là thấy mùa xuân.
* Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận về cảnh sắc và không khí mùa xuân.
Viết đoạn văn nêu cảm nhận về cảnh sắc và không khí mùa xuân (Mẫu 1)
Xuân đến mang theo nhựa sống cho quê hương tôi. Bầu trời trong xanh, không một gợn mây đen cùng với không khí trong lành, mát mẻ đã tác động vào da thịt khiến tôi cảm nhận được thời tiết dịu nhẹ khi xuân sang. Những bông hoa nhỏ sau một thời gian ngủ đông đã vươn mình dậy đón những tia nắng của bình minh, những cành cây khẳng khiu, trơ trọi giờ đã trồi lên những lộc xanh mướt. Mùi hương man mác của ngọn cỏ hòa cùng cơn gió se lạnh bay khắp không gian. Những cánh bướm, chú ong đều đang tung bay, dang rộng đôi cánh bay lượn trên bầu trời. Thiên nhiên đất trời khi xuân đến thật đẹp làm sao!
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:
Thực hành đọc: Chiều biên giới
