Video OCD- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì?
OCD là một chứng rối loạn lo âu, và nó là một trong một số tình trạng liên quan đến những suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng chế.
Mắc chứng OCD có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của người bệnh.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là gì?
OCD là một tình trạng sức khỏe tâm thần liên quan đến sự ám ảnh hoặc sự ép buộc hành động và suy nghĩ lặp đi lặp lại. Một người bị OCD khó có thểthực hiện các công việc thường ngày.
Một người bị OCD thường:
- Có suy nghĩ, hình ảnh hoặc sự thôi thúc mà họ cảm thấy không thể kiểm soát
- Không muốn có những suy nghĩ và cảm xúc ép buộc này
- Từng trải qua quá khứ khó chịu hoặc đáng sợ, có thể liên quan đến sợ hãi, ghê tởm, nghi ngờ hoặc tin chắc rằng mọi thứ phải được thực hiện theo một cách nhất định
- Dành nhiều thời gian tập trung vào những ám ảnh này và tham gia vào các hành vi cưỡng chế, điều này cản trở các hoạt động cá nhân, xã hội và nghề nghiệp
Phân loại rối loạn ám ảnh cưỡng chế
OCD có thể ảnh hưởng đến những người khác nhau theo những cách khác nhau. Nó có thể liên quan đến:
Quan tâm đến việc kiểm tra
Một người bị OCD có thể cảm thấy cần phải kiểm tra lại nhiều lần để tìm các vấn đề. Điều này có thể bao gồm:
- Kiểm tra vòi nước, chuông báo, khóa cửa, đèn nhà và các thiết bị để tránh rò rỉ, hư hỏng hoặc hỏa hoạn
- Kiểm tra cơ thể của họ để tìm dấu hiệu bệnh tật
- Xác nhận tính xác thực của ký ức
- Liên tục kiểm tra thông tin liên lạc, chẳng hạn như e-mail, vì sợ mắc lỗi hoặc xúc phạm người nhận.
Sợ dính bẩn
Nguồn: Pinterest Một số người bị OCD cảm thấy cần phải tắm rửa liên tục. Họ có thể sợ rằng những đồ vật mà họ chạm vào đều đã bị nhiễm bẩn.
Điều này có thể dẫn đến:
- Đánh răng hoặc rửa tay quá nhiều
- Liên tục làm sạch phòng tắm, nhà bếp và các phòng khác, tránh đám đông vì sợ lây nhiễm vi trùng
Một số người có cảm giác bị dính bẩn nếu họ cảm thấy ai đó đã ngược đãi hoặc chỉ trích họ. Họ có thể cố gắng loại bỏ cảm giác này bằng cách rửa tay hay làm sạch cơ thể
Tích trữ
Điều này liên quan đến việc một người cảm thấy không thể vứt bỏ những tài sản đã qua sử dụng hoặc vô dụng.
Suy nghĩ xâm nhập
Điều này liên quan đến việc cảm thấy không thể ngăn chặn những suy nghĩ không mong muốn lặp đi lặp lại. Những suy nghĩ này có thể liên quan đến bạo lực, bao gồm tự tử hoặc làm hại người khác.
Những suy nghĩ có thể gây ra sự đau khổ dữ dội, nhưng người đó không có khả năng hành động phản kháng lại sự bạo lực này.
Một người mắc chứng OCD này có thể lo sợ rằng họ là kẻ ấu dâm, ngay cả khi không có bằng chứng nào chứng minh điều này.
Đối xứng và trật tự
Một người mắc chứng OCD này có thể cảm thấy rằng họ cần phải sắp xếp các đồ vật theo một trật tự nhất định để tránh gây khó chịu hoặc tổn hại.
Chẳng hạn, họ có thể sắp xếp lại sách nhiều lần trên giá.
Triệu chứng của OCD
Nguồn: Pinterest
OCD liên quan đến ám ảnh, cưỡng chế hoặc cả hai. Những điều này có thể gây ra mệt mỏi và cản trở khả năng thực hiện các hoạt động thường ngày của người đó.
Sự ám ảnh
Trong khi tất cả mọi người đều lo lắng một cách bình thường, thì ở những người mắc chứng OCD, những lo lắng và hồi hộp có thể xâm chiếm, gây khó khăn cho việc thực hiện các công việc hàng ngày.
Các chủ đề phổ biến của sự lo lắng này bao gồm:
- Bị dính bẩn bởi chất lỏng cơ thể, vi trùng, bụi bẩn và các chất khác
- Mất kiểm soát, chẳng hạn như sợ hành động theo ý muốn tự làm hại bản thân hoặc làm tổn thương người khác
- Chủ nghĩa hoàn hảo, có thể liên quan đến nỗi sợ mất đồ hoặc tập trung cao độ vào tính chính xác hoặc ghi nhớ mọi thứ
- Bị làm hại, bao gồm cả nỗi sợ hãi phải chịu trách nhiệm cho một sự kiện thảm khốc
- Những suy nghĩ không mong muốn về tình dục, bao gồm cả những suy nghĩ về các hoạt động không phù hợp
- Niềm tin tôn giáo hoặc mê tín dị đoan, chẳng hạn như lo lắng về việc xúc phạm Chúa hoặc dẫm lên các vết nứt trên vỉa hè
Sự cưỡng chế
Không phải mọi hành vi lặp đi lặp lại đều là hành vi ép buộc. Hầu hết mọi người sử dụng các hành vi lặp đi lặp lại, chẳng hạn như thói quen trước khi đi ngủ, để giúp họ quản lý cuộc sống hàng ngày.
Tuy nhiên, đối với một người mắc chứng OCD, nhu cầu thực hiện hành vi lặp đi lặp lại là rất lớn, nó xảy ra thường xuyên và tốn nhiều thời gian. Hành vi có thể mang một khía cạnh nghi lễ.
Ví dụ như:
- Rửa và làm sạch, bao gồm cả rửa tay
- Theo dõi cơ thể để tìm các triệu chứng
- Lặp lại các hoạt động thường ngày, chẳng hạn như đứng dậy khỏi ghế
- Cưỡng chế tinh thần, chẳng hạn như liên tục xem lại một sự kiện
OCD ở trẻ em
Nguồn: PinterestCác dấu hiệu đầu tiên của OCD thường xuất hiện ở tuổi thiếu niên, nhưng đôi khi chúng xuất hiện ở thời thơ ấu.
Các biến chứng ở những người trẻ tuổi, bao gồm cả trẻ em, với OCD bao gồm:
- Lòng tự tôn thấp
- Thói quen bị gián đoạn
- Khó hoàn thành bài tập ở trường
- Bệnh thể chất, ví dụ như căng thẳng
- Khó hình thành hoặc duy trì tình bạn và các mối quan hệ khác
Khi OCD bắt đầu trong thời thơ ấu, nó có thể phổ biến ở nam giới hơn nữ giới. Tuy nhiên, đến tuổi trưởng thành, nó ảnh hưởng đến nam giới và nữ giới với tỷ lệ ngang nhau.
Nguyên nhân gây ra OCD
Các chuyên gia không biết nguyên nhân gây ra OCD, nhưng có nhiều giả thuyết khác nhau. Các yếu tố di truyền, thần kinh, hành vi, nhận thức và môi trường đều có thể góp phần.
Nguyên nhân di truyền
OCD dường như xảy ra trong các gia đình, cho thấy một mối liên hệ di truyền có thể xảy ra, mà các chuyên gia đang điều tra.
Các nghiên cứu hình ảnh đã gợi ý rằng não của những người bị OCD với những điểm khác biệt đặc trưng. Ví dụ, các gen ảnh hưởng đến cách não phản ứng với các chất dẫn truyền thần kinh dopamine và serotonin, có thể đóng một vai trò trong việc gây ra rối loạn.
Nguyên nhân liên quan đến tự miễn dịch
Đôi khi, các triệu chứng của OCD xuất hiện ở trẻ em sau khi bị nhiễm trùng, chẳng hạn như:
- Nhiễm trùng liên cầu nhóm A, bao gồm cả viêm họng do liên cầu
- Bệnh lyme
- Vi rút cúm H1N1
Các bác sĩ lâm sàng đôi khi gọi sự xuất hiện của các triệu chứng OCD ở trẻ em là hội chứng tâm thần kinh khởi phát cấp tính (PANS).
Ở một đứa trẻ bị PANS, các triệu chứng bắt đầu đột ngột và đạt đến cường độ tối đa trong vòng 24-72 giờ. Sau đó chúng có thể biến mất nhưng sẽ quay trở lại vào một ngày sau đó.
Nguyên nhân hành vi
Một giả thuyết cho rằng một người bị OCD học cách tránh sợ hãi liên quan đến các tình huống hoặc đối tượng nhất định bằng cách thực hiện các nghi lễ để giảm nguy cơ nhận thức được.
Nỗi sợ hãi ban đầu có thể bắt đầu vào khoảng thời gian căng thẳng dữ dội, chẳng hạn như một sự kiện đau buồn hoặc mất mát đáng kể.
Một khi người đó liên tưởng một đồ vật hoặc hoàn cảnh với cảm giác sợ hãi này, họ bắt đầu tránh đồ vật hoặc tình huống đó theo cách đặc trưng của OCD.
Điều này có thể phổ biến hơn ở những người có khuynh hướng di truyền đối với chứng rối loạn này. Nguyên nhân nhận thức
Một giả thuyết khác cho rằng OCD bắt đầu khi mọi người hiểu sai suy nghĩ của chính họ.
Hầu hết mọi người đôi khi có những suy nghĩ không được hoan nghênh hoặc xâm phạm, nhưng đối với những người mắc chứng OCD, sự ảnh hưởng của những suy nghĩ này trở nên dữ dội hơn hoặc cực đoan hơn.
Lấy ví dụ về một người chăm sóc trẻ sơ sinh khi đang bị áp lực nặng nề và có ý nghĩ xâm phạm vô tình làm hại em bé.
Một người thường có thể bỏ qua những suy nghĩ này, nhưng nếu những suy nghĩ này vẫn tồn tại, chúng có thể mang ý nghĩa không chính đáng.
Một người mắc chứng OCD có thể bị thuyết phục rằng hành động trong suy nghĩ có khả năng xảy ra. Đáp lại, họ có những hành động quá mức, liên tục để ngăn chặn mối đe dọa hoặc nguy hiểm.
Nguyên nhân môi trường
Những sự kiện căng thẳng trong cuộc sống có thể gây ra chứng OCD ở những người có khuynh hướng di truyền hoặc bệnh khác.
Nhiều người đã báo cáo rằng các triệu chứng xuất hiện trong vòng 6 tháng sau các sự kiện như:
- Sinh con
- Biến chứng khi mang thai hoặc sinh nở
- Một cuộc cãi lộn nghiêm trọng
- Một căn bệnh nghiêm trọng
- Chấn thương sọ não
Ngoài ra, OCD có thể xảy ra cùng với rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD).
Chẩn đoán OCD
Các bác sĩ tìm kiếm các tiêu chí cụ thể khi chẩn đoán OCD, bao gồm:
- Sự hiện diện của những ám ảnh, sự ép buộc, hoặc cả hai
- Ám ảnh và cưỡng chế tiêu tốn thời gian hoặc gây ra đau khổ hoặc suy giảm đáng kể trong xã hội, nghề nghiệp hoặc các môi trường quan trọng khác
- Các triệu chứng OCD không do sử dụng chất gây nghiện hoặc thuốc
- Các triệu chứng OCD không xuất phát từ một vấn đề sức khỏe khác
Nhiều rối loạn khác, chẳng hạn như trầm cảm và lo lắng, có các đặc điểm tương tự như OCD và chúng cũng có thể xảy ra cùng với OCD.
Điều trị OCD
Có những phương pháp điều trị hiệu quả cho OCD. Cách tiếp cận phù hợp phụ thuộc vào tập hợp các triệu chứng của người đó và mức độ mà chúng ảnh hưởng đến cuộc sống và hạnh phúc của người đó. Một số cách điều trị hiệu quả:
Liệu pháp nhận thức hành vi
Loại liệu pháp tâm lý này, đôi khi được gọi là CBT (Cognitive behavioral therapy), có thể giúp một người thay đổi cách họ suy nghĩ, cảm nhận và hành xử.
Nó có thể liên quan đến hai phương pháp điều trị khác nhau: tiếp xúc và phòng ngừa phản ứng (ERP) và liệu pháp nhận thức.
ERP bao gồm:
Tiếp xúc: Điều này khiến người đó tiếp xúc với các tình huống và đối tượng gây ra sự sợ hãi và lo lắng. Theo thời gian, thông qua một quá trình được gọi là thói quen, sự tiếp xúc lặp đi lặp lại dẫn đến sự giảm bớt hoặc biến mất của sự lo lắng.
Phản ứng: Điều này dạy người đó chống lại việc thực hiện các hành vi ép buộc.
Liệu pháp nhận thức bắt đầu bằng cách khuyến khích người đó xác định và đánh giá lại niềm tin của họ về hậu quả của việc tham gia hoặc hạn chế tham gia vào hành vi cưỡng chế.
Tiếp theo, nhà trị liệu khuyến khích người đó:
- Xem xét các bằng chứng ủng hộ và không ủng hộ nỗi ám ảnh
- Xác định những sai lệch về nhận thức liên quan đến nỗi ám ảnh
phát triển một phản ứng thay thế ít đe dọa hơn đối với suy nghĩ, hình ảnh hoặc ý tưởng xâm phạm
Điều trị bằng thuốc
Một số loại thuốc có thể giúp điều trị OCD, bao gồm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), là một loại thuốc chống trầm cảm.
Một số ví dụ bao gồm:
- Escitalopram (Lexapro)
- Fluvoxamine (Luvox)
- Paroxetine (Paxil)
- Fluoxetine (Prozac)
- Sertraline (Zoloft)
Bác sĩ có thể kê toa một liều cao hơn để điều trị OCD, so với trầm cảm. Tuy nhiên, một người có thể không nhận thấy kết quả trong 3 tháng đầu điều trị
Khoảng một nửa số người bị OCD không đáp ứng với điều trị SSRI đơn thuần.
Ngoài ra, vào năm 2010, một số nhà nghiên cứu lưu ý rằng thuốc trị bệnh lao D-cycloserine (Seromycin) cùng với CBT có thể giúp điều trị OCD. Nó cũng có thể giúp những người mắc chứng lo âu xã hội.
Tổng kết
Nếu một người bị OCD nhẹ không được điều trị, các triệu chứng vẫn có thể cải thiện. Tuy nhiên, nếu không điều trị, các triệu chứng của OCD mức độ trung bình hoặc nặng sẽ không cải thiện và có thể trầm trọng hơn.
Điều trị có thể hiệu quả, nhưng nó là một quá trình liên tục. Ở một số người, các triệu chứng OCD xuất hiện trở lại sau đó trong cuộc đời.
Bất kỳ ai có thể đang trải qua OCD nên được chăm sóc và hướng dẫn.
Xem thêm: