NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O | NaHCO3 ra NaCl

Phản ứng NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO_2$\uparrow$ + H₂O

1. Phương trình NaHCO₃ ra NaCl

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂$\uparrow$+ H₂O

2. Phương trình ion rút gọn phản ứng NaHCO₃ ra NaCl

Nhỏ dung dịch NaHCO₃ vào ống nghiệm đựng dung dịch HCl sẽ tạo thành phương trình phản ứng.

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑ + H₂O

NaHCO₃ và HCl là các chất dễ tan và phân li mạnh

NaHCO₃ → Na⁺ + HCO₃⁻

HCl   → H⁺ + Cl^-

Trong dung dịch các ion HCO₃⁻ sẽ kết hợp với ion H⁺ thành khí CO₂ và H₂O

Phương trình ion thu gọn 

HCO₃⁻ + H⁺ → CO₂↑ + H₂O

3. Điều kiện phản ứng NaHCO₃ ra NaCl

Không có

4. Cách thực hiện phản ứng HCl tác dụng với NaHCO₃

Cho HCl vào ống nghiệm đựng dung dịch NaHCO₃.

5. Hiện tượng nhận biết 

Cho HCl vào ống nghiệm đựng dung dịch NaHCO₃ sau phản ứng Có bọt khí thoát ra là CO₂

Muối cacbonat tác dụng với dung dịch axit mạnh hơn axit cacbonic tạo thành muối mới và giải phóng CO₂.

6. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

6.1. Bản chất của NaHCO₃ (Natri hidrocacbonat)

- NaHCO₃ là một muối axit nhưng thể hiện tính axit yếu.

- NaHCO₃ có thể tác dụng với axit mạnh hơn như H₂SO₄, HCl tạo thành muối, nước và giải phóng khí CO₂.

6.2. Bản chất của HCl (Axit clohidric)

HCl là một axit mạnh tác dụng được với muối có gốc anion hoạt động yếu hơn.

7. Tính chất hóa học của NaHCO₃

Natri hiđrocacbonat là gì?

Natri hiđrocacbonat là một chất ở dạng bột mịn, trắng, dễ hút ẩm nhưng lại ít tan trong nước. khi có sự hiện diện của ion H⁺ thì khí CO₂ sẽ được tạo ra.

Natri hiđrocacbonat có tên phổ biến trong hoá học là natri bicacbonat ( là tên của muối công thức hoá học NaHCO₃). Ngoài ra, vì được sử dụng rất phổ biến trong thực phẩm nên Natri hiđrocacbonat còn có nhiều tên gọi khác như: bread soda, cooking soda, baking soda,…

7.1. Nhiệt phân tạo thành muối và giải phóng CO₂

Tiến hành nhiệt phân hóa chất soda baking sẽ tạo ra muối mới và giải phóng khí CO₂. Phương trình phản ứng như sau:

2NaHCO₃ → Na₂CO₃ + CO₂↑ + H₂O

7.2. Thủy phân tạo thành môi trường Bazơ yếu

Phản ứng với nước, NaHCO₃ sẽ bị thủy phân tạo ra môi trường bazơ yếu.

NaHCO₃ + H₂O → NaOH + H₂CO₃

7.3. Tác dụng với axit mạnh tạo thành muối và nước

Khi được sử dụng, hoặc tiếp xúc với các axit mạnh, NaHCO₃ sẽ tạo thành dung dịch muối và nước, đồng thời giải phóng khí CO₂.

7.4. Tác dụng với Axit Sunfuric

2NaHCO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O + 2CO₂

7.5. Tác dụng với axit Clohiric

NaHCO₃ + HCl → NaCl + H₂O + CO₂

• Tác dụng với bazơ tạo thành muối mới và bazơ mới

Khi được tác dụng với bazơ, NaHCO₃ sẽ tạo ra muối mới và bazơ mới. Phương trình phản ứng như sau:

Tác dụng với Ca(OH)₂

NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + NaOH + H₂O.

Một trường hợp khác có thể tạo thành 2 muối mới với phương trình phản ứng:

2NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + Na₂CO₃ + 2H₂O.

Tác dụng với NaOH:

NaHCO₃ + NaOH → H₂O + Na₂CO₃

Tác dụng với Ba(OH)₂

2NaHCO₃+ Ba(OH)₂ → Na₂CO₃ + Ba₂CO₃ + 2H₂O

8. Bài tập vận dụng liên quan 

Câu 1. Cho các phát biểu sau :

(1) Có thể tìm được kim loại kiềm ở dạng nguyên chất ở những mỏ nằm sâu trong lòng đất.

(2) Trong cùng một chu kì của bảng tuần hoàn, kim loại kiềm có tính khử mạnh nhất.

(3) Trong bảng tuần hoàn, đi từ trên xuống dưới trong một nhóm, nhiệt độ nóng chảy của các kim loại tăng dần.

(4) Trong bảng tuần hoàn, đi từ trên xuống dưới trong một nhóm, nhiệt độ sôi của các kim loại giảm dần.

(5) Kim loại kiềm đều là những kim loại nhẹ hơn nước.

Trong các phát biểu trên, số phát biểu đúng là:

A. 2

B. 3.

C. 4.

D. 5.

Lời giải

Đáp án: A

(2) Trong cùng một chu kì của bảng tuần hoàn, kim loại kiềm có tính khử mạnh nhất.

(4) Trong bảng tuần hoàn, đi từ trên xuống dưới trong một nhóm, nhiệt độ sôi của các kim loại giảm dần.

Câu 2. Khi cho kim loại Na vào dung dịch CuSO₄ thì sẽ xảy ra hiện tượng nào sau đây?

A. Ban đầu có xuất hiện kết tủa xanh, sau đó kết tủa tan ra, dung dịch trong suốt.

B. Ban đầu có sủi bọt khí, sau đó xuất hiện kết tủa xanh.

C. Ban đầu có sủi bọt khí, sau đó có tạo kết tủa xanh, rồi kết tủa tan ra, dung dịch trong suốt.

D. Chỉ có sủi bọt khí.

Lời giải

Đáp án: B

Khi cho kim loại Na vào dung dịch CuSO₄ thì sẽ xảy ra hiện tượng:

Ban đầu, Na sẽ tác dụng với nước trước tạo NaOH và sủi bọt khí, sau đó có kết tủa xanh và không tan

Phương trình hóa học

Câu 3. Cho 3,36 gam hỗn hợp gồm K và một kim loại kiềm A vào nước thấy thoát ra 1,792 lít H₂. Thành phần phần trăm về khối lượng của A là

A. 18,75 %.

B. 10,09%.

C. 13,13%.

D. 55,33%.

Lời giải

Đáp án: B

Gọi công thức tổng quát chung của 2 kim loại kiềm là M

Phương trình phản ứng xảy ra

M + H₂O → MOH + $\frac{1}{2}$H₂

n_M = 2n_H2 = $\frac{1,792}{22,4}$= 0,16 mol

=> M = $\frac{3,36}{0,16}$= 21

Ta có Li (7) < M = 21 < K (39)

Gọi x, y lần lượt là số mol của K và Li

Ta có: 39 x + 7y = 3,36 => x = 0,07 mol, y = 0,09 mol

x + y = 0,16

%m_Li = $\frac{0,09.7}{3,36}.100\%$= 18,75%

Câu 4. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về 2 muối NaHCO₃ và Na₂CO₃?

A. Cả 2 muối đều dễ bị nhiệt phân.

B. Cả 2 muối đều tác dụng với axit mạnh giải phóng khí CO₂.

C. Cả 2 muối đều bị thủy phân tạo mỗi trường kiềm yếu.

D. Cả 2 muối đều có thể tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂ tạo kết tủa.

Lời giải

Đáp án: A

Câu 5. Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 30 ml dung dịch HCl 1M vào 100 ml dung dịch chứa Na₂CO₃ 0,2M và NaHCO₃ 0,2M, sau phản ứng thu được số mol CO₂ là

A. 0,020.

B. 0,030.

C. 0,015.

D. 0,010.

Lời giải

Đáp án: D

Nhỏ từ từ HCl vào dung dịch thứ tự phản ứng:

H+ + CO₃^2- → HCO₃^- (1)

H+ + HCO₃^- → CO₂ + H₂O (2)

n_H⁺ = 0,03 mol

n_CO3^2- = 0,02 mol < n_H+n_H+ (2) = n_CO2 = 0,03 - 0,02 = 0,01 mol

Câu 6. Cho các phương pháp:

(1) đun nóng trước khi dùng;

(2) dùng dung dịch Ca(OH)₂ vừa đủ;

(3) dùng dung dịch Na₂CO₃;

(4) dùng dung dịch NaCl;

(5) dùng dung dịch HCl.

Người ta có thể làm mềm nước cứng tạm thời bằng phương pháp nào?

A. 1, 2

B. 3, 4

C. 2, 4

D. 1, 2, 3

Lời giải

Đáp án: D

Nước cứng tạm thời chứa Ca(HCO­₃)₂ và Mg(HCO₃)₂.

=> đun nóng hoặc dùng dung dịch Ca(OH)₂ vừa đủ hoặc Na₂CO₃ để làm mềm nước cứng tạm thời

Câu 7. Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 60 ml dung dịch HCl 1M vào 200 ml dung dịch chứa Na₂CO₃ 0,2M và NaHCO₃ 0,2M, sau phản ứng thu được số mol CO₂ là

A. 0,020.

B. 0,030.

C. 0,015.

D. 0,010.

Lời giải

Đáp án: A

Nhỏ từ từ HCl vào dung dịch thứ tự phản ứng:

H⁺ + CO₃^2- → HCO₃- (1)

H⁺ + HCO₃^- → CO₂ + H₂O (2)

n_H⁺ = 0,06 mol

n_CO3^2- = 0,04 mol < n_H⁺n_H⁺ (2) = n_CO2 = 0,06 - 0,04 = 0,02 mol

Câu 8. Hỗn hợp X chứa K₂O, NH₄Cl, KHCO₃ và BaCl₂ với số mol các chất bằng nhau. Cho hỗn hợp X vào nước dư và đun nóng. Các chất tan trong dung dịch thu được là:

A. KCl, KOH, BaCl₂.

B. KCl, KOH.

C. KCl, KHCO₃, NH₄Cl, BaCl₂.

D. KCl.

Lời giải

Đáp án: A

Phản ứng xảy ra khi hỗn hợp tác dụng với nước:

K₂O + H₂O → 2KOH

Các phản ứng xảy ra tiếp theo:

NH₄Cl + KOH → NH₃ + H₂O + KCl

KHCO₃ + KOH → K₂CO₃ + H₂O

K₂CO₃ + BaCl₂ → BaCO₃ + KCl

Vậy sau phản ứng dung dịch còn lại KCl

Câu 9. Dãy oxit tác dụng với dung dịch H₂SO₄ loãng là:

A. MgO, Fe₂O₃, SO₂, CuO.

B. Fe₂O₃, MgO, P₂O₅, K₂O .

C. MgO, Fe₂O₃, CuO, K₂O.

D. MgO, Fe₂O₃, SO₂, P₂O₅.

Lời giải

Đáp án: C

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄+ H₂O

Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

K₂O + H₂SO₄ → K₂SO₄ + H₂O

Câu 10. Dãy các chất tác dụng với lưu huỳnh đioxit là:

A. Na₂O, CO₂, NaOH, Ca(OH)₂

B. CaO, K₂O, KOH, Ca(OH)₂

C. HCl, Na₂O, Fe₂O₃, Fe(OH)₃

D. Na₂O, CuO, SO₃, CO₂

Lời giải

Đáp án: B

Câu 11. Khí sunfurơ được tạo ra từ cặp chất nào sau đây?

A. Muối natri sunfit và axit cacbonic

B. Muối natri sunfit và dung dịch axit clohiđric

C. Muối natri sunfat và dung dịch axit clohiđric

D. Muối natri sunfat và muối đồng(II) clorua

Lời giải

Đáp án: B

Câu 12. Dung dịch Ca(OH)₂ phản ứng với dãy chất nào sau đây?

A. BaCl₂, K₂CO₃, Al.

B. CO₂, K₂CO₃, Ca(HCO₃)₂.

C. NaCl, K₂CO₃, Ca(HCO₃)₂.

D. NaHCO₃, NH₄NO₃, MgCO₃.

Lời giải

Đáp án: B

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O

K₂CO₃ + Ca(OH)₂→ CaCO₃ ↓ + 2NaOH.

Ca(HCO₃)₂ + Ca(OH)₂ → 2CaCO₃↓ + 2H₂O

Câu 13. Khi nung 60 gam hỗn hợp CaCO₃ và MgCO₃ thì khối lượng chất rắn thu được sau phản ứng chỉ bằng một nửa khối lượng ban đầu. Thành phần % theo khối lượng các chất ban đầu là

A. 28,33% và 71,67%.

B. 40,00% và 60,00%.

C. 13,00% và 87,00%.

D. 50,87% và 49,13%.

Lời giải

Đáp án: A

Gọi số x, y lần lượt là số mol CaCO₃ và MgCO₃ trong hỗn hợp

Ta có: 100x + 84y = 60 (1)

Phương trình hóa học:

CaCO₃  → CaO + CO₂

x  → x  → x

MgCO₃→ MgO + CO₂

y  → y  → y

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m_{hh trước} = m_{cr sau} + m_khí→ m_khí= 60 – 30 = 30 gam.

→ n_khí = $\frac{30}{44}$ → x + y = $\frac{30}{44}$.

Giải hệ có x = 0,17 và y = 0,452

%m_CaCO3 = (0,17.100)/60 .100 = 28,33%

%m_MgCO3 = 100% -  28,33% = 71,67% 

Câu 14. Khi cho từ từ dung dịch HCl đến dư vào dung dịch NaAlO₂ thì hiện tượng xảy ra là

A. xuất hiện kết tủa keo trắng

B. ban đầu không có hiện tượng gì, sau một thời gian xuất hiện kết tủa keo trắng

C. không có hiện tượng gì xảy ra

D. ban đầu xuất hiện kết tủa keo trắng, sau một thời gian kết tủa tan dần

Lời giải

Đáp án: D

Ban đầu xuất hiện kết tủa trắng:

NaAlO₂ + HCl + H₂O → Al(OH)₃↓ + NaCl.

Sau đó kết tủa tan dần: Al(OH)₃ ↓ + 3HCl → AlCl₃ + 3H₂O

Câu 15. Nhỏ từ từ cho đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl₃hiện tượng xảy ra là

A. Có kết tủa keo trắng, sau đó kết tủa tan.

B. Chỉ có kết tủa keo trắng.

C. Có kết tủa keo trắng và khí bay lên.

D. Không có kết tủa, có khí bay lên.

Lời giải

Đáp án: A

Nhỏ từ từ cho đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl3, ban đầu có kết tủa keo trắng xuất hiện.

3NaOH + AlCl₃ → Al(OH)₃ ↓ + 3NaCl

Sau đó kết tủa keo trắng tan trong NaOH dư tạo dung dịch trong suốt (vì Al(OH)3 có tính lưỡng tính tan được trong dung dịch axit dư, và kiềm dư)

NaOH + Al(OH)₃ → NaAlO₂ + 2H₂O

Câu 16. Sục khí CO₂ đến dư vào dung dịch NaAlO₂ hiện tượng xảy ra là

A. Không có hiện tượng gì.

B. có kết tủa keo trắng, sau đó kết tủa lại tan.

C. có kết tủa keo trắng.

D. dung dịch vẫn trong suốt.

Lời giải

Đáp án: C

CO₂ + 2NaAlO₂ + 3H₂O → 2Al(OH)₃ + Na₂CO₃

Khi sục khí CO₂ đến dư vào dung dịch NaAlO₂ sau phản ứng thấy xuất hiện kết tủa keo trắng, phản ứng CO₂ không phản ứng tiếp với Al(OH)₃ vì oxit axit không phản ứng với bazơ không tan.

Câu 17. Cho từ từ dung dịch HCl cho đến dư vào dung dịch Na₂CO₃. Hiện tượng xảy ra là

A. lập tức có khí thoát ra

B. không có hiện tượng gì

C. đầu tiên không có hiện tượng gì sau đó mới có khí bay ra

D. có kết tủa trắng xuất hiện

Lời giải

Đáp án: C

Câu 18. Nhỏ từ từ 200 ml dung dịch X chứa Na₂CO₃ 1M và NaHCO₃ 0,5M vào 200 ml dung dịch HCl 2M thì thể tích khí CO₂ thu được (đktc) là:

A. 4,48 lít

B. 5,376 lít

C. 8,96 lít

D. 4,48 lít

Lời giải

Đáp án: B

Chú ý đổ từ từ muối Na₂CO₃ và NaHCO₃ vào dung dịch H₂SO₄ thì xảy ra đồng thời các phương trình
2H⁺ + CO₃^2- → CO₂ + H₂O (1)
2x------> x
H⁺ + HCO₃^- → CO₂ + H₂O (2)
y -----> y
Ta có 2x+ y = 0,4 mol
Vì phản ứng xảy ra đồng thời nên x: y = n_CO3^2- : n_HCO3^- = 0,2 : 0,1 = 2: 1

Ta có hệ 

Vậy n_CO2 = 0,16 + 0,08 = 0,24 mol → V= 5,376 lít. 

Câu 19. Nhỏ từ từ 200ml dung dịch HCl vào 100ml dung dịch X chứa Na₂CO₃, K₂CO₃, NaHCO₃ (trong đó NaHCO₃ có nồng độ 1M), thu được 1,12 lít CO₂ (đktc) và dung dịch Y. Cho nước vôi trong dư vào dung dịch Y thu được 20 gam kết tủa. Nồng độ mol/l của dung dịch HCl là:

A. 1,25M

B. 0,5M

C. 1,0M

D. 0,75M

Lời giải

Đáp án: C

Gọi thể tích của dung dịch HCl là V(lít)

Các phản ứng

Sau phản ứng cho nước vôi trong dư vào dung dịch Y thì được kết tủa

 Trong dung dịch Y còn chứa anion $HC{O}_3^{-}$ $\Rightarrow$ H⁺ phản ứng hết.

Sau (1), (2) có $n_{HC{O}_3^{-}}$  còn lại = 0,2V – 0,05 + 0,1 = 0,2V + 0,05

Khi cho nước vôi trong vào dung dịch Y ta có phản ứng sau:

Do đó, ta có 0,2V + 0,05 = 0,2 mol $\Rightarrow$V = 0,75

Tổng số mol HCl là: 0,2V + 0,05 = 0,2 . 0,75 + 0,05 = 0,2 mol

Nồng độ của HCl: $C_M = \frac{n}{v} = \frac{0,2}{0,2} = 1M$

Xem thêm các phương trình hóa học khác:

NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O | NaHCO3 ra Na2CO3

NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O | NaHCO3 ra Na2CO3 | NaHCO3 ra CO2 | NaHCO3 ra H2O

CO2 + NaOH → NaHCO3 | CO2 ra NaHCO3

CH3COOH + NaHCO3 → CH3COONa + H2O + CO2 | CH3COOH ra CH3COONa

Na2CO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O | Na2CO3 ra CO2