Giải Địa lí 10 Bài 6: Thạch quyển - Thuyết kiến tạo mảng
Mở đầu trang 21 Địa lí 10: Bề mặt của Trái Đất vô cùng phong phú, đa dạng. Nguyên nhân nào đã tạo nên điều đó? Bề mặt của Trái Đất có thay đổi như thế nào trong lịch sử phát triển Trái Đất?
Trả lời:
- Thạch quyển gồm vỏ Trái Đất và phần cứng mỏng phía trên của manti. Thạch quyển có độ dày khoảng 100 km, được cấu tạo bởi các loại đá khác nhau.
- Theo thuyết kiến tạo mảng, nguyên nhân của các hiện tượng kiến tạo (hình thành các nếp uốn, các đứt gấy,...) và động đất, núi lửa là do hoạt động chuyển dịch một số mảng kiến tạo của vỏ Trái Đất.
1. Thạch quyển
Câu hỏi trang 21 Địa lí 10: Đọc thông tin mục 1 và hình 6.1, hãy:
- Nêu khái niệm của thạch quyển và giới hạn của thạch quyển.
- Phân biệt sự khác nhau thạch quyển và vỏ Trái Đất.
Trả lời:
- Yêu cầu số 1: Khái niệm của thạch quyển và giới hạn của thạch quyển:
+ Thạch quyển gồm vỏ trái đất và phần cứng mỏng phía trên của lớp manti
+ Độ dày khoảng 100km
+ Cấu tạo bởi các loại đá khác nhau
- Yêu cầu số 2: Phân biệt giữa thạch quyển và vỏ Trái Đất
+ Thạch quyển gồm cả vỏ Trái Đất và phần cứng mỏng phía trên của lớp manti; có độ dày khoảng 100km.
+ Vỏ Trái Đất có độ dày từ 5-70km
2. Thuyết kiến tạo mảng
Câu hỏi trang 23 Địa lí 10:
- Dựa vào hình 6.2, hãy xác định các mảng kiến tạo của Trái Đất.
- Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy trình bày nội dung chính của thuyết kiến tạo mảng.
Trả lời:
- Yêu cầu số 1: Dựa vào hình 6.2, hãy xác định các mảng kiến tạo của Trái Đất:
+ Trên Trái Đất có 7 mảng kiến tạo lớn là mảng Bắc Mĩ, mảng Nam Mĩ, mảng Phi, mảng Ấn Độ - Oxtraylia, mảng Âu - Á mảng Thái Bình Dương, mảng Nam Cực.
+ Ngoài ra còn có các mảng kiến tạo nhỏ hơn như: mảng Cô rốt, mảng Na-xca, mảng Ca-ri-bê, mảng Ả Rập, mảng Phi-lip-pin.
- Yêu cầu số 2: Nội dung của thuyết kiến tạo mảng:
+ Đề cập đến sự chuyển động của các mảng kiến tạo (mảng thạch quyển)
+ Trong quá trình hình thành, thạch quyển bị vỡ ra thành các mảng kiến tạo, các mảng này không đứng yên và dịch chuyển trên lớp manti quánh dẻo.
+ Chính sự dịch chuyển này là nguyên nhân của các hiện tượng kiến tạo (hình thành uốn nếp, đứt gãy), động đất, núi lửa. Khi dịch chuyển các mảng kiến tạo có thể xô vào nhau hoặc tách xa nhau.
Luyện tập trang 23 Địa lí 10: Dựa vào thông tin trong mục 2 và các hình 6.3, 6.4 hãy mô tả kết quả khi các mảng kiến tạo xô vào nhau và tách nhau ra.
Trả lời:
- Khi hai mảng kiến tạo xô vào nhau, chúng sẽ bị dồn ép, uốn nếp.
+ Khi hai mảng lục địa xô vào nhau, vỏ lục địa bị nén ép mạnh, có sự hút chìm giữa vỏ lục địa và vỏ lục địa tạo thành các dãy núi lục địa cao đồ sộ.
+ Khi mảng lục địa xô vào mảng đại dương thì do chịu sức ép nên vỏ đại dương bị hút chìm xuống dưới vỏ lục địa tạo thành vực biển sâu và dãy núi cao lục địa.
- Khi hai mảng kiến tạo tách xa nhau sẽ tạo ra các vết nứt lớn, macma trào lên thành các dãy núi nằm dọc vết nứt, kèm theo hiện tượng động đất núi lửa.
Vận dụng trang 23 Địa lí 10: Tìm hiểu các vùng núi trẻ Hi-ma-lay-a, An-đet (vị trí, đặc điểm, sự hình thành)?
Trả lời:
- Dãy Hi-ma-lay-a hùng vĩ nằm qua 5 quốc gia ở Châu Á: butan, Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal, Pakistan. Đây cũng là dãy núi trẻ cao và đồ sộ nhất thế giới, có ngọn núi cao nhất thế giới Everet, được tạo nên từ dồn nén của mảng Ấn độ - Ôx-trây-li-a và mảng Âu - Á.
- Dãy An-đét là dãy núi dài nhất thế giới, nằm ở phía tây của Nam Mĩ, đi qua 7 quốc gia của Nam Mĩ. Dãy núi là kết quả của mảng đại dương Naxca xô húc mảng lục địa Nam Mĩ, tạo ra vực biển sâu Pê-ru và Chi-lê và dãy núi An-đét.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo
Xem thêm lời giải bài tập SGK Địa lí lớp 10 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:
Bài 4: Sự hình thành Trái Đất, vỏ Trái Đất và vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất
Bài 5: Hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất
