Video Corona tàn phá cơ thể chúng ta như thế nào?
COVID-19 có thể ảnh hưởng đến hệ thân kinh thông qua 4 cơ chế, tác động qua lại lẫn nhau.
Đầu tiên: là tổn thương do vi-rút trực tiếp ở mô thần kinh, chẳng hạn như bệnh viêm não do vi-rút herpes simplex . Mặc dù có một số báo cáo trường hợp không có bằng chứng chắc chắn rằng vi rút SARS-CoV-2 gây hại trực tiếp cho hệ thần kinh trung ương (CNS).
Loại tổn thương thứ hai: là kết quả của phản ứng miễn dịch quá mức dưới dạng "cơn bão cytokine." Cytokine có thể vượt qua hàng rào máu não và có liên quan đến bệnh não hoại tử cấp tính . Chỉ có một trường hợp đồng thời với COVID-19 đã được báo cáo.
Cơ chế thứ ba của tổn thương mô thần kinh: là kết quả của các hiệu ứng đáp ứng miễn dịch sau một đợt nhiễm trùng cấp tính. Một ví dụ của loại tổn thương thần kinh trung ương gián tiếp này là hội chứng Guillain-Barré (GBS). Một trường hợp GBS liên quan đến COVID-19 đã được báo cáo, nhưng bằng chứng về nguyên nhân và kết quả còn chưa rõ .
Tổn thương thứ tư theo cơ chế gián tiếp: là kết quả của tác động toàn thân. Các nhà thần kinh học đã chứng kiến những bệnh nhân nặng trong phòng chăm sóc đặc biệt xuất hiện các triệu chứng thần kinh như bệnh não , bệnh cơ nguy kịch và bệnh thần kinh. Hầu hết các trường hợp biến chứng thần kinh liên quan đến COVID-19 đều thuộc loại này.
Vào tháng 2 năm 2021 , Guan và các đồng nghiệp đã báo cáo các đặc điểm lâm sàng của nhiễm SARS-CoV-2 trên 1099 bệnh nhân. Các triệu chứng thần kinh ở bệnh nhân COVID-19 bao gồm nhức đầu (13,6%) và đau cơ (14,9%). Chỉ 5% trường hợp nhập viện cần chăm sóc đặc biệt. Trên cơ sở này, dường như không có lý do gì đáng lo rằng SARS-CoV-2 có thể tấn công trực tiếp hoặc gián tiếp vào hệ thần kinh trung ương hoặc hệ thần kinh ngoại vi (PNS).
Tuy nhiên, một loạt trường hợp hồi cứu riêng biệt về các triệu chứng thần kinh ở 214 bệnh nhân nhập viện với COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc cho thấy : 78 bệnh nhân (36,4%) có các triệu chứng thần kinh trung ương (24,8%), thần kinh ngoại vi - PNS (8,9%), hoặc các triệu chứng cơ xương khớp (10,7%). Hai triệu chứng thần kinh trung ương phổ biến nhất là chóng mặt (16,8%) và đau đầu (13,1%), cùng với bệnh viêm não cấp tính, rối loạn thăng bằng , động kinh và suy giảm ý thức . Những bệnh nhân bị bệnh nặng có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng thần kinh như thay đổi trạng thái tâm thần, đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc xuất huyết , và chấn thương cơ.
Các triệu chứng thần kinh ngoại vi (PNS) phổ biến nhất là giảm cơ lực (5,6%) và hạ huyết áp (5,1%), suy giảm thị lực và đau dây thần kinh cũng được báo cáo. Bệnh liên quan đến thần kinh có tiên lượng xấu.
Các tác giả đưa ra giả thuyết rằng : SARS-CoV-2 có thể xâm nhập vào hệ thần kinh thông qua thụ thể ức chế men chuyển 2 (ACE2), có trong tế bào thần kinh đệm, tế bào thần kinh, cơ xương và các cơ quan khác. Các con đường xâm nhập vào thần kinh trung ương bao gồm đường máu và dẫn truyền ngược dòng tế bào thần kinh thông qua các tế bào thần kinh khứu giác .
Các nghiên cứu khác về vi-rút corona SARS-CoV chỉ ra rằng : khả năng xâm nhập trực tiếp vào não, và lây lan trực tiếp đến trung tâm tim mạch có thể một phần dẫn đến suy hô hấp COVID-19 . Axit nucleic (ARN) SARS-CoV đã được tìm thấy trong dịch não tủy và mô não của bệnh nhân bị nhiễm SARS-CoV, đồng thời sự xâm nhập não của SARS-CoV qua hệ khứu giác ở chuột cũng có thể xảy ra .
Felicia Chow, MD, MAS, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm thần kinh tại Đại học California ở San Francisco, đã tìm hiểu về các biến chứng thần kinh bệnh nhân COVID-19 .
Chow cho biết: " Một số bằng chứng cho thấy vi-rút SARS-CoV-2 có thể xâm nhập vào hệ thần kinh thông qua việc phát hiện hội chứng anosmia ( mất một phần hoặc hoàn toàn khứu giác ), có thể là do vi rút xâm nhập qua đường khứu giác. Nhưng mất khứu giác có thể do cơ chế miễn dịch và không nhất thiết đại diện cho bệnh thần kinh " .
Chow cho biết thêm: " Đúng là các thụ thể ức chế men chuyển ACE có trong tế bào thần kinh và tế bào thần kinh đệm, vì vậy về mặt lý thuyết, vi-rút corona có thể xâm nhập trực tiếp vào não, nhưng điều này chỉ là suy đoán. Các nhà nghiên cứu ở Hồng Kông đã tuyên bố rằng vi-rút có lây nhiễm các tế bào thần kinh, nhưng dữ liệu vẫn chưa được công bố " .
Một đánh giá trên 221 bệnh nhân được công bố vào tháng 3 năm 2021 cho thấy : 13 bệnh nhân (5,9%) mắc bệnh mạch máu não, 11 người (5%) bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ cấp tính , 1 người bị huyết khối xoang tĩnh mạch não (0,5%) và 1 người bị xuất huyết não (0,5%). Những bệnh nhân này có tuổi lớn hơn và các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp , đái tháo đường. 11 trong số 13 người (85%) bị nhiễm SARS-CoV-2 nặng , trong số 13 bệnh nhân có 5 bệnh nhân tử vong. Tăng phản ứng viêm và tình trạng tăng đông thứ phát sau COVID-19 có thể đã góp phần gây ra những biến cố này.
Một bệnh nhân bị bệnh não hoại tử xuất huyết cấp tính liên quan đến COVID-19 được mô tả rằng : Có thể do một cơn bão cytokine hoặc có thể tổn thương dây thần kinh do vi-rút gián tiếp trong hội chứng Guillain-Barré (GBS) liên quan đến nhiễm SARS-CoV-2. Tuy nhiên, trường hợp này không điển hình vì GBS xảy ra 1 tuần trước khi phát triển các triệu chứng lâm sàng . Các tác giả thừa nhận rằng GBS ở bệnh nhân này có thể là một sự trùng hợp. Chưa có báo cáo về biến chứng thần kinh sau nhiễm vi rút.
Xem thêm:
- " Nấm đen " đang xuất hiện ở những người bị COVID-19: Những điều cần biết
- Tác dụng phụ của vắc xin Moderna COVID-19: Chúng kéo dài bao lâu
- COVID-19 hoặc vắc xin phòng COVID-19 có thể ảnh hưởng đến chu kì kinh nguyệt của bạn?
- COVID-19 và SARS khác nhau như thế nào?
- Viêm thanh quản và COVID-19: Làm thế nào để nhận biết sự khác biệt