Video [Covid-19]biến thể delta Liệu vác xin có dẫn tới các biến thể mới/hiệu xuất của vác xin Trung Quốc
Khi đại dịch diến biến phức tạp, các biến thể coronavirus mới đã được phát hiện trên khắp thế giới.
Một số biến thể mà bạn có thể đã nghe nói trong các tin tức bao gồm:
- B.1.1.7 (biến thể lần đầu tiên xuất hiện ở Vương quốc Anh)
- B.1.351 (biến thể được tìm thấy đầu tiên ở Nam Phi)
- P.1 (biến thể được phát hiện đầu tiên ở Brazil)
Ngoài những chủng trên, cũng có những biến thể khác hiện đã xuất hiện và lưu hành. Vì chúng mới xuất hiện gần đây, nên có rất nhiều điều mà các nhà khoa học vẫn chưa biết về các biến thể của coronavirus, chẳng hạn như:
- Mức độ phổ biến chính xác của các biến chủng trên khắp thế giới
- Liệu căn bệnh do chúng gây ra có khác với các phiên bản trước đó của coronavirus hay không
- Đột biến của chúng có thể có tác động gì đến các xét nghiệm, phương pháp điều trị và vắc xin hiện có
Bài viết sẽ giúp bạn tìm hiểu những gì chúng ta biết cho đến nay về các biến thể của coronavirus cũng như tác động tiềm tàng của chúng đối với các loại vắc xin hiện tại.
Đột biến xảy ra ở virus có phải là điều bình thường không?
Đột biến ở virus xảy ra liên tục tạo ra các chủng virus mới Vi rút đột biến là điều hoàn toàn bình thường. Điều này xảy ra một cách tự nhiên khi vi rút lây nhiễm và bắt đầu nhân lên trong tế bào chủ.
Tất cả các vi rút đều chứa vật chất di truyền là RNA hoặc DNA. Các đột biến trong vật liệu di truyền này xảy ra với tỷ lệ khác nhau, tùy thuộc vào loại virus.
Tỷ lệ đột biến ở virus RNA thường cao hơn ở vi rút DNA.
Hai loại virus RNA có tỷ lệ đột biến cao mà bạn có thể đã biết là virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) và virus gây bệnh cúm (cúm).
SARS-CoV-2 cũng là một loại virus RNA, nhưng nó thường biến đổi chậm hơn các loại virus RNA khác.
Quá trình đột biến xảy ra như thế nào?
Khi virus lây nhiễm vào tế bào chủ, vật liệu di truyền của nó phải được sao chép để tạo ra virus mới. Những virus mới này cuối cùng được giải phóng khỏi tế bào chủ và có thể tiếp tục lây nhiễm sang các tế bào mới.
Virus sử dụng một loại enzyme gọi là polymerase để sao chép vật liệu di truyền của mình.
Tuy nhiên, các enzym polymerase này không hoàn hảo và đôi khi chúng sẽ sao chép lỗi. Những sai sót này có thể dẫn đến đột biến. Trong hầu hết các trường hợp, đột biến hoặc không ảnh hưởng gì hoặc có hại đối với virus. Nhưng trong một số trường hợp, nó có thể có lợi cho virus.
Khi các đột biến là có hại, chúng có thể ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm hoặc nhân lên của vi rút trong tế bào chủ. Do chu trình của virus diễn ra không thuận lợi, các vi-rút mới có chứa đột biến có hại thường không tồn tại.
Tuy nhiên, đôi khi một đột biến mang lại lợi thế cho virus mới được tạo thành. Các đột biến có thể cho phép virus liên kết chặt chẽ hơn với tế bào chủ hoặc giúp nó thoát khỏi hệ thống miễn dịch.
Khi điều này xảy ra, những virus đột biến hoặc biến thể này có thể trở nên phổ biến hơn trong một quần thể. Đây là những gì chúng ta đang thấy với các chủng biến thể mới của SARS-CoV-2.
Điều gì đã biết về các biến thể mới của coronavirus?
Bây giờ chúng ta hãy tìm hiểu sâu hơn về một số biến thể coronavirus phổ biến hơn mà bạn có thể đã biết đến trong các tin tức.
Chúng ta sẽ khám phá nguồn gốc của các biến thể này và điều gì làm cho chúng khác biệt so với các chủng trước đó của coronavirus mới.
Điều cần lưu ý rằng các biến thể mới đang liên tục được xác định trong suốt thời gian qua. Hai ví dụ về điều này bao gồm các biến thể được xác định gần đây ở California và New York.
Cũng rất có thể có nhiều biến thể hơn mà chúng ta chưa biết tới. Các nhà khoa học hiện đang làm việc cật lực để phát hiện và xác định đặc điểm của các biến thể coronavirus mới.
B.1.1.7: Biến thể Vương quốc Anh
B.1.1.7 được phát hiện lần đầu tại Vương quốc Anh vào mùa thu năm 2020. Sau đó, nó được lan truyền đi rất nhanh, trở thành chủng virus thống trị ở Vương quốc Anh.
Biến thể này đã được phát hiện ở ít nhất 80 quốc gia khác trên thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ. Các quan chức y tế cộng đồng lo ngại rằng biến thể B1.1.7 có thể sớm trở thành loại coronavirus chính ở Hoa Kỳ.
Biến thể B1.1.7 khác biệt như thế nào?
Biến thể B.1.1.7 có một số đột biến ảnh hưởng đến protein gai. Protein này được tìm thấy trên bề mặt của virus. Vi-rút sử dụng các protein này để bám và xâm nhập vào tế bào chủ trong cơ thể bệnh nhân.
Biến thể này lây nhiễm với tốc độ nhanh hơn. Các quan chức y tế cộng đồng ở Anh nhấn mạnh rằng B.1.1.7 có khả năng lây nhiễm cao hơn khoảng 50% so với coronavirus ban đầu.
Dù vẫn chưa được khẳng định, nhưng có thể các đột biến ở protein gai giúp B.1.1.7 liên kết chặt chẽ hơn với tế bào chủ. Dữ liệu từ các phòng thí nghiệm (ống nghiệm) đang được dùng để ủng hộ cho giả thuyết này.
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các mẫu B.1.1.7 có liên quan đến lượng vi rút (tải lượng vi rút) cao hơn. Số lượng vi rút tăng lên ở những người đã nhiễm biến thể này cũng có thể khiến việc lây sang những người khác dễ dàng hơn.
Việc lan truyền virus nhanh hơn có thể gây ảnh hưởng lớn bởi vì khi virus lây nhanh hơn khiến nhiều người bị nhiễm bệnh hơn. Việc này có thể làm gia tăng số ca nhiễm phải nhập viện hoặc tử vong, đặt thêm một gánh nặng lên các hệ thống y tế.
Một báo cáo từ các nhà khoa học ở Anh cũng cho thấy rằng khả năng tử vong ở những người nhiễm biến chủng B.1.1.7 cũng cao hơn bình thường. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu để kiểm tra tính chính xác của phát hiện này.
B.1.351: Biến thể Nam Phi
B.1.351 được xác định lần đầu ở Nam Phi vào đầu tháng 10 năm 2020. Kể từ đó, nó đã được phát hiện ở ít nhất 41các quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ.
Biến chủng này có điều gì khác biệt?
B.1.351 chứa một số đột biến ở protein gai có trong B.1.1.7 (là biến thể lần đầu tiên được tìm thấy ở Vương quốc Anh). Tuy nhiên, nó cũng chứa một số đột biến khác.
Hiện không có bằng chứng nào cho thấy B.1.351 gây ra bệnh nặng hơn các biến chủng trước đó của coronavirus. Một trong những mối quan tâm chính về biến thể này là ảnh hưởng của các đột biến của nó đến với khả năng miễn dịch của cơ thể.
Một số bằng chứng cho thấy các đột biến trong B.1.351 ảnh hưởng lên kháng thể.
Một nghiên cứu trong năm 2021, hiện tại mới được in trước, chỉ ra rằng biến chủng này có thể trốn thoát khỏi sự bắt giữ của các kháng thể của những người từng mắc COVID-19.
Kháng thể là các protein miễn dịch quan trọng có thể liên kết và vô hiệu hóa những tác nhân lạ ngoại lai như vi rút. Chúng được tạo ra để đáp [T1] ứng với nhiễm trùng tự nhiên hoặc tiêm chủng.
B.1.351 có thể thoát khỏi các kháng thể nên những người từng nhiễm COVID-19 trước đó vẫn có thể tái nhiễm biến thể mới này, kể cả khi họ đã có đáp ứng miễn dịch từ trước.
Các loại vắc xin hiện tại cũng có thể kém hiệu quả hơn đối với loại biến thể này.
B.1.351 cũng có thể lây lan nhanh hơn.
Một nghiên cứu ở Zambia cho thấy 22 trong số 23 mẫu được thu thập trong 1 tuần là biến chủng B.1.351 dù chưa được phát hiện trong 245 mẫu đã thu thập trước đó.
Phát hiện này trùng hợp với sự gia tăng các trường hợp mắc COVID-19 đã được xác nhận ở Zambia.
P.1: Các biến thể của Brazil
P.1 lần đầu tiên được phát hiện vào đầu tháng 1 năm 2021 ở những du khách đến từ Brazil, những người này được kiểm tra khi nhập cảnh vào Nhật Bản.
Biến thể này được tìm thấy lần đầu tại Hoa Kỳ vào cuối tháng 1 năm 2021. Nói chung, ít người biết về biến thể này hơn hai biến thể còn lại.
Biến thể này có gì đặc biệt?
P.1 chứa 17 đột biến mới .Các đột biến này bao gồm một số đột biến protein gai quan trọng có trong cả hai biến thể lần đầu tiên được xác định ở Anh và Nam Phi và một số đột biến khác.
Cũng như hai biến thể trên, P.1 có thể dễ lây lan hơn.
Biến thể P.1 phổ biến hơn trong các mẫu từng thu thập trong làn sóng các ca nhiễm COVID-19 được xác nhận tại Manaus, Brazil hồi tháng 1 năm 2021.
Do có một số đột biến giống với B1.351 nên P.1 có thể ảnh hưởng đến đáp ứng miễn dịch và hiệu quả của vắc xin. Đã có một số bằng chứng mang tính khẳng định giả thiết này.
Hãy quay lại với làn sóng COVID-19 của các trường hợp được xác nhận mắc bệnh ở Manaus.
Một cuộc khảo sát những người hiến máu trong thành phố cho thấy có khoảng 76% người nhiễm virus vào tháng 10 năm 2020. Điều này ngụ ý rằng một số cá nhân trong đợt dịch hồi tháng Giêng có thể đã bị tái nhiễm P.1.
Liệu vắc xin COVID-19 có bảo vệ chống lại các chủng mới không?
Bạn có thể tự hỏi liệu các biến thể của coronavirus có ảnh hưởng đến hiệu quả của các loại vắc xin hiện tại của mà chúng ta đang có hay không.
Theo những gì chúng ta biết cho đến nay, có vẻ như các loại vắc xin hiện tại có thể kém hiệu quả hơn đối với B.1.351, biến thể được tìm thấy lần đầu ở Nam Phi. Đây hiện là trong những vấn đề đang được nghiên cứu ráo riết.
Hãy cùng điểm qua một số dữ liệu đã có hiện nay.
Vắc xin Pfizer-BioNTech
Các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn của vắc xin Pfizer-BioNTech cho thấy hiệu quả của vắc xin là 95% đối với chủng ban đầu của coronavirus mới.
Vắc xin này hiện được cấp phép sử dụng khẩn cấp ở Hoa Kỳ.
Một nghiên cứu gần đây điều tra hiệu quả của loại vắc xin này trên các vi rút thử nghiệm có chứa các đột biến được tìm thấy trong B.1.351. Để làm được điều này, các nghiên cứu sử dụng huyết thanh của những người đã được tiêm vắc xin Pfizer-BioNTech.
Các nghiên cứu phát hiện ra rằng huyết thanh chứa kháng thể này kém hiệu quả hơn trong việc chống lại B.1.351. Trên thực tế, khả năng trung hoà các vi rút thử nghiệm chứa tất cả các đột biến có trong B.1.351 chỉ bằng 1/3 so với chủng ban đầu.
Vắc xin này có tác dụng lên chủng B.1.1.7 của U.K như thế nào?
Một nghiên cứu tương tự như nghiên cứu mà chúng ta đã thảo luận ở trên cho thấy rằng khả năng trung hoà vi rút thử nghiệm có protein gai của biến chủng B.1.1.7 chỉ thấp hơn một chút so với các chủng trước đó của coronavirus.
Vắc xin Moderna
Các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn trên vắc xin Moderna xác định rằng hiệu quả của vắc xin là 94,1% trên chủng ban đầu của coronavirus mới.
Giống như vắc xin Pfizer-BioNTech, vắc xin Moderna đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp ở Hoa Kỳ.
Một nghiên cứu gần đây đã xem xét hiệu quả của vắc xin Moderna trên các biến thể B.1.1.7 và B.1.351. Để làm được điều này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng huyết thanh từ những người đã được tiêm vắc xin Moderna và vi rút thử nghiệm có chứa các protein gai từ biến chủng.
Người ta thấy rằng các vi rút thử nghiệm có protein gai của biến thể B.1.1.7 được trung hoà tương tự như các chủng trước đó của coronavirus.
Tuy nhiên, khả năng trung hòa vi rút thử nghiệm với protein đột biến của B.1.351 thấp hơn bình thường 6,4 lần.
Vắc xin Johnson & Johnson
Vắc xin Johnson & Johnson là vắc xin COVID-19 thứ ba được phép sử dụng khẩn cấp ở Hoa Kỳ.
Không giống như vắc xin Pfizer-BioNTech và Moderna, vắc xin này chỉ gồm một liều.
Vắc xin này vẫn chưa được thử nghiệm đối với các biến thể cụ thể. Tuy nhiên, các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn đã được thực hiện ở những nơi có các biến thể đang lưu hành, chẳng hạn như Nam Phi và Nam Mỹ.
Theo dữ liệu được công bố từ các thử nghiệm lâm sàng, hiệu quả sau 28 ngày tiêm vắc xin bao gồm:
- 66% hiệu quả tổng thể
- 72 % hiệu quả ở Hoa Kỳ
- 66% hiệu quả ở Nam Mỹ, nơi biến thể P.1 đang lưu hành
- 57% hiệu quả ở Nam Phi, nơi biến thể B.1.351 đang lưu hành
- 85% hiệu quả trong việc ngăn ngừa các triệu chứng COVID-19 nghiêm trọng trên tất cả các vùng địa lý
Các vắc xin COVID-19 khác
Những vắc xin COVID-19 khác trên khắp thế giới thì sao? Hiệu quả của chúng trong việc chống lại các biến thể coronavirus mới như thế nào?
Một công bố gần đây từ Tạp chí Y khoa Anh Quốc tóm tắt những gì chúng ta biết cho đến nay về các loại vắc xin COVID-19 khác nhau và các biến thể phổ biến được phát hiện.
Dưới đây là những gì được biết cho đến nay về hiệu quả của chúng:
- Oxford / AstraZeneca. Vắc xin Oxford / AstraZeneca có hiệu quả tổng thể là 82,4%. Vắc xin này được cho là có hiệu quả 74,6% đối với B.1.1.7. Tuy nhiên, nó có thể chỉ có hiệu quả 10% so với B.1.351.
- Novavax. Vắc xin Novavax có hiệu quả tổng thể là 95,6%. Nó có hiệu quả 85,6% đối với B.1.1.7 và 60% đối với B.1.351.
- Sinopharm. Vắc xin này được sản xuất tại Trung Quốc, có hiệu quả là 79,34%. Tuy nhiên, các báo cáo ban đầu chỉ ra rằng nó kém hiệu quả hơn đối với B.1.351.
Cuộc chạy đua giữa vắc xin và đột biến của virus
Miễn là chủng coronavirus còn lưu hành, chúng ta sẽ tiếp tục thấy các biến thể mới xuất hiện.
Tuy nhiên, có một phương án quan trọng mà chúng ta có thể sử dụng để giúp làm chậm sự lây lan của coronavirus cũng như sự xuất hiện của các biến thể. Phương án đó là tiêm chủng.
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã cấp phép sử dụng ba loại vắc xin COVID-19 trong trường hợp khẩn cấp tại Hoa Kỳ. Cả ba loại vắc xin này đều được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn.
Ngay cả khi các loại vắc xin hiện tại kém hiệu quả hơn đối với một số biến thể, chúng vẫn có thể bảo vệ người được tiêm ở một mức độ nào đó. Ngoài ra, khi nhiều người có được miễn dịch sẽ tạo ra miễn dịch cộng đồng làm giảm thiểu sự lây lan của virus.
Đó là lý do tại sao việc tiêm phòng khi có thể là rất quan trọng. Nếu bạn có câu hỏi hoặc thắc mắc liên quan đến việc tiêm phòng COVID-19, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn.
Bảo vệ bản thân khỏi các biến thể của coronavirus
Ngoài việc tiêm phòng, điều quan trọng là tiếp tục thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bạn khỏi coronavirus và các biến thể của nó. Các biện pháp này bao gồm:
- Đeo khẩu trang. Đeo khẩu trang che mũi và miệng khi bạn ra ngoài nơi công cộng hoặc ở gần những người khác ngoài gia đình của bạn. Đảm bảo khẩu trang của bạn có ít nhất hai đến ba lớp vải.
- Thử đeo hai lớp khẩu trang. Bạn có thể đeo nhiều hơn một khẩu trang. Nghiên cứu từ CDC đã chỉ ra rằng đeo khẩu trang kép rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa tiếp xúc với các giọt bắn hô hấp chứa vi rút.
- Rửa tay. Rửa tay với xà phòng và nước. Sử dụng nước rửa tay có ít nhất 60% cồn nếu không có xà phòng. Rửa tay sạch là điều đặc biệt quan trọng sau khi bạn đến nơi công cộng và trước khi chạm vào mũi, miệng hoặc mắt của bạn.
- Giữ khoảng cách với những người xung quanh. Cố gắng tránh xa những người khác ngoài gia đình bạn ít nhất 2m. Ngoài ra, hãy tránh những khu vực đông đúc hoặc có hệ thống thông gió kém.
Kết luận
Tất cả các loại virus đều đã và đang biến đổi, bao gồm cả coronavirus. Một số biến thể mới của coronavirus gần đây đã được xác định.
Các biến thể này khác với các phiên bản trước đó của coronavirus ở chỗ chúng lây lan nhanh hơn giữa các cá thể.
Một số chủng như biến thể B.1.351 được phát hiện lần đầu ờ Nam Phi, cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch và hiệu quả của vắc xin.
Nghiên cứu về các biến thể coronavirus hiện đang được xác định là một lĩnh vực nghiên cứu đang phát triển nhanh chóng. Ngoài ra, các biến thể mới sẽ còn được phát hiện khi coronavirus tiếp tục lưu hành.
Ngay bây giờ, một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để bảo vệ mình khỏi coronavirus và các biến thể của nó là tiêm phòng.
Hãy nhớ trao đổi với bác sĩ về thời điểm bạn đủ điều kiện để tiêm vắc xin COVID-19.
Xem thêm:
- Những loại thuốc kê đơn có thể làm giảm hiệu quả của vắc xin COVID -19
- Vắc-xin COVID-19 cho phụ nữ mang thai: Những điều bạn cần biết
- Tác dụng phụ của vắc xin so với hậu quả do COVID-19?
- Có mối liên hệ nào giữa COVID-19 và triệu chứng khô mắt không?
- Các bài tập hít thở phục hồi chức năng phổi chống COVID -19