Piracetam được coi là loại thuốc nootropic đầu tiên. Nó có thể mua online hoặc mua trong các cửa hàng bán thực phẩm chức năng dưới dạng viên nang và bột.
Piracetam được điều chế chủ yếu ở dạng tổng hợp, là dẫn xuất của chất dẫn truyền thần kinh gamma - aminobutyric acid (GABA), một chất gửi tín hiệu làm hệ thần kinh giảm hoạt động. Tuy nhiên cơ chế tác động của nó dường như không giống với GABA.
Thực tế, các nhà nghiên cứu vẫn chưa chắc chắn về cơ chế hoạt động của nó.
Tuy nhiên, các nghiên cứu về thuốc cho thấy nó có liên quan đến một số lợi ích, bao gồm cải thiện chức năng não bộ, giảm các triệu chứng khó đọc và giảm co giật cơ.
Dưới đây là 5 tác dụng của piracetam.
Tăng cường chức năng não bộ
(Piracetam giúp cải thiện chức năng hệ thần kinh - nguồn ảnh: The Hans India)Nghiên cứu cho thấy dùng piracetam có thể tăng cường chức năng não bộ. Mặc dù cơ chế còn chưa rõ ràng nhưng các nghiên cứu tiến hành trên động vật đã cung cấp những lý do tiềm năng.
Ví dụ, Các nghiên cứu trên động vật chỉ ra rằng piracetam làm tăng tính lỏng của màng tế bào. Điều này giúp các tế bào dễ dàng gửi và nhận tín hiệu - các bước của quá trình truyền tin giữa các tế bào.
Đó có thể là lý do giải thích tại sao tác dụng của piracetam dường như mạnh hơn ở người cao tuổi và những người có vấn đề về tâm thần, vì nghiên cứu cho thấy màng tế bào những người này có tính lỏng kém hơn.
Các nghiên cứu khác quan sát thấy rằng piracetam làm tăng tuần hoàn máu não, cũng như tiêu thụ oxy và glucose - đặc biệt là ở những người bị sa sút tinh thần. Đây có thể là yếu tố giúp cải thiện chức năng não bộ.
Một nghiên cứu trên 16 người khỏe mạnh: Những người dùng 1.200mg piracetam mỗi ngày cho thấy học bằng lời nói tốt hơn so với những người dùng giả dược sau 14 ngày, mặc dù không có sự khác biệt về trí nhớ và nhận thức đã được ghi nhận sau 7 ngày.
Trong một nghiên cứu khác kéo dài 21 ngày khác ở 16 người trưởng thành mắc chứng khó đọc và 14 học sinh khỏe mạnh, dùng 1,6g piracetam mỗi ngày giúp cải thiện việc học tập bằng lời lần lượt là 15% và 8,6%.
Một nghiên cứu bổ sung với 18 người cao tuổi khỏe mạnh cho thấy những người tham gia có khả năng học tập tốt hơn đáng kể khi dùng 4.800 mg piracetam mỗi ngày, so với khi không uống thuốc.
Trong khí đó, một phân tích về cả 3 nghiên cứu trên đã xem xét ảnh hưởng của piracetam với những người đã từng làm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành - có tác dụng phục hồi tuần hoàn máu đến tim.
Suy giảm chức năng não bộ có thể là một tác dụng phụ của phẫu thuật này. Tuy nhiên, piracetam đã cải thiện sức khoẻ tinh thần ngắn hạn ở những người sau phẫu thuật, so với người dùng giả dược.
Dù vậy, hầu hết các nghiên cứu trên người về piracetam và chức năng não bộ đều đã từ rất lâu về trước. Các nghiên cứu mới hơn là cần thiết để có thể khuyến nghị piracetam một cách chắc chắn.
Tóm tắt: Piracetam có thể cải thiện sức khoẻ tinh thần, nhưng tác dụng của nó phải mất một thời gian mới xuất hiện. Các nghiên cứu ảnh hưởng của piracetam với con người và nhận thức đã có từ rất lâu và cần có nhiều nghiên cứu mới hơn.
Giảm các triệu chứng của bệnh khó đọc
Chứng khó đọc là một rối loạn học tập, khiến việc học, đọc và đánh vần trở nên khó khăn hơn.
Nghiên cứu chỉ ra rằng piracetam giúp những người mắc chứng khó đọc có thể học và đọc tốt hơn.
Trong một nghiên cứu với 225 trẻ em mắc chứng khó đọc, độ tuổi từ 7-13 được điều trị bằng 3,3g piracetam hoặc giả dược mỗi ngày trong 36 tuần. Sau 12 tuần, những em dùng piracetam cho thấy sự cải thiện đáng kể về khả năng đọc hiểu văn bản một cách ngắn hạn.
Một nghiên cứu khác trên 257 bé trai độ tuổi từ 8-13 được điều trị 3,3g piracetam hoặc giả dược mỗi ngày trong vòng 12 tuần. Những bé uống piracetam có sự cải thiện đáng kể tốc độ đọc và trí nhớ thính giác ngắn hạn.
Ngoài ra, một đánh giá trên 11 nghiên cứu ở hơn 620 trẻ em và thanh thiếu niên mắc chứng khó đọc đã quan sát được rằng: uống 1,2-3,3g piracetam mỗi ngày trong tối đa 8 tuần cải thiện đáng kể việc học và hiểu bài.
Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về thuốc nootropic này ở những người mắc chứng khó đọc đều đã cũ, cần các nghiên cứu mới hơn trước khi có thể khuyến nghị piracetam như là một phương pháp điều trị cho các triệu chứng của chứng khó đọc.
Tóm tắt: Piracetam dường như hỗ trợ khả năng học và hiểu bài ở trẻ em và người lớn mắc chứng khó đọc, nhưng cần có các nghiên cứu mới hơn trước khi đưa ra khuyến nghị về thuốc.
Chống co giật cơ
Co giật cơ là co thắt cơ bắp đột ngột không tự chủ, khiến cho các hoạt động hàng ngày như viết, rửa bát và ăn uống trở nên khó khăn.
Nhiều nghiên cứu khác nhau đã phát hiện ra rằng piracetam có thể chống lại các cơn co giật cơ.
Ví dụ, một nghiên cứu ở một phụ nữ 47 tuổi có tiền sử bị co giật, cho thấy uống 3,2g piracetam mỗi ngày đã ngăn chặn những cơn co giật cơ.
Tương tự, một nghiên cứu trên 18 người trưởng thành mắc bệnh Unverricht-Lundborg - một loại bệnh động kinh - gây co giật cơ, cho thấy uống 24g piracetam mỗi ngày đã cải thiện các triệu chứng và đề phòng tàn tật do co giật cơ gây ra.
Trong một nghiên cứu khác, 11 người uống cho tới 20g piracetam mỗi ngày trong 18 tháng cùng với thuốc hiện có của họ giúp giảm các triệu chứng co giật cơ. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng piracetam giúp giảm tổng thể mức độ nghiêm trọng của chứng co giật cơ.
Tóm tắt: Piracetam có thể giúp giảm các triệu chứng của co giật cơ như: giảm khả năng viết, rửa bát và ăn uống.
Cải thiện chứng suy giảm trí nhớ và các triệu chứng của bệnh Alzheimer
(Piracetam có thể hỗ trợ người cao tuổi mắc chứng suy giảm trí nhớ, Alzheimer - Nguồn ảnh: Roche)Suy giảm trí nhớ là một nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng thực hiện công việc và giao tiếp của người bệnh.
Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng suy giảm trí nhớ.
Nghiên cứu cho thấy sự tích tụ của các beta amyloid peptide có thể đóng một vai trò trong sự diễn biến của bệnh. Những peptide này có xu hướng tụ lại với nhau giữa các tế bào thần kinh và làm chúng mất chức năng.
Các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy piracetam có thể bảo vệ chống lại chứng suy giảm trí nhớ và bệnh Alzheimer bằng cách ngăn ngừa tổn thương do sự tích tụ amyloid-beta peptide gây ra.
Các nghiên cứu trên người cũng chỉ ra rằng piracetam có thể giúp tăng cường sức khoẻ tinh thần ở người cao tuổi mắc chứng suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer hoặc suy giảm chức năng não bộ nói chung.
Ví dụ, một phân tích dựa trên 19 nghiên cứu ở khoảng 1.500 người trưởng thành mắc chứng suy giảm trí nhớ hoặc suy giảm chức năng não bộ cho thấy 61% những người dùng piracetam có sức khoẻ tinh thần được cải thiện, còn con số này chỉ là 33% ở nhóm người uống giả dược.
Ngoài ra, một nghiên cứu ở 104 người mắc bệnh Alzheimer cho thấy uống 4,8g piracetam trong 4 tuần và 2,4g trong 2 tuần tiếp theo giúp cải thiện trí nhớ, phản xạ, sự tập trung và các dấu hiệu khác của sức khỏe trí não.
Tuy nhiên vẫn có các nghiên cứu quan sát khác không thu được có hiệu quả tác dụng của piracetam.
Hơn nữa, hầu hết các nghiên cứu trên con người về piracetam đều diễn ra trong thời gian ngắn; có nghĩa là các tác dụng về lâu dài của piracetam ở những người mắc bệnh Alzheimer và chứng suy giảm trí nhớ vẫn chưa được hiểu biết hết.
Tóm tắt: Piracetam có thể cải thiện sức khoẻ tinh thần ở những người mắc chứng suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer và suy giảm chức năng não bộ. Tuy nhiên, tác động lâu dài của nó với những bệnh nhân trên vẫn chưa được sáng tỏ.
Giảm viêm và giảm đau
Viêm là một phản ứng tự nhiên giúp cơ thể tự hồi phục và chống lại tác nhân gây bệnh.
Tuy nhiên, viêm ở mức độ thấp kéo dài có liên quan đến nhiều tình trạng mãn tính, bao gồm ung thư, tiểu đường và các bệnh về tim và thận.
Trong các nghiên cứu trên động vật, piracetam đã được chứng minh là có tính chống oxy hóa, có thể làm giảm phản ứng viêm bằng cách giúp trung hòa các gốc tự do - phân tử có khả năng gây hại và làm hỏng các tế bào của bạn
Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật chỉ ra rằng piracetam có thể khôi phục và tăng cường khả năng chống oxy hóa tự nhiên của não bộ như glutathione, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ được sản xuất bởi cơ thể và có xu hướng giảm dần theo tuổi tác và bệnh tật
Nghiên cứu khác trên động vật, piracetam giúp giảm phản ứng viêm bằng cách ức chế sản xuất cytokine - các phân tử kích thích phản ứng miễn dịch và gây ra viêm.
Piracetam cũng giúp giảm sưng và đau liên quan đến viêm trong các nghiên cứu trên động vật.
Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người là cần thiết để xác định liệu thuốc có làm giảm viêm và giảm đau ở người hay không.
Tóm tắt: Các nghiên cứu trên động vật cho thấy piracetam có thể làm giảm viêm và giảm đau, nhưng cần có thêm các nghiên cứu trên người trước có thể đưa ra khuyến nghị về thuốc.
Tác dụng phụ
Nói chung, piracetam được coi là an toàn và có ít nguy cơ gây ra tác dụng phụ.
Trong các nghiên cứu dài hạn, liều lên đến 24g/ngày không xảy ra tác dụng phụ.
Dù vậy, một số người có thể gặp tác dụng phụ như trầm cảm, mất bình tĩnh, mệt mỏi, chóng mặt, mất ngủ, lo lắng, đau đầu, buồn nôn, hoang tưởng và tiêu chảy.
Hơn nữa, piracetam có thể gây ra tương tác thuốc như với warfarin - thuốc chống đông máu.
Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào hoặc có tình trạng bệnh lý, hãy nói với bác sĩ trước khi dùng piracetam.
Tóm tắt: Piracetam dường như an toàn bới hầu hết tất cả mọi người, nhưng cần nói chuyện với bác sĩ để tư vấn nếu bạn đang dùng thuốc hoặc có bất kỳ bệnh lý nào. Phụ nữ có thai hoặc người có các vấn đề về thận không nên dùng piracetam.
Liều lượng và khuyến nghị
Piracetam được bán dưới nhiều tên khác nhau, như Nootropil.
Hãy tìm mua sản phẩm đã được thử nghiệm bởi một bên thứ ba để đảm bảo chất lượng của nó.
Do còn thiếu nghiên cứu trên con người nên chưa có liều tiêu chuẩn cho piracetam.
Tuy nhiên, dựa trên các nghiên cứu hiện tại, các liều sau đây có thể là hiệu quả nhất
- Nhận thức và trí nhớ: 1,2-4,8g/ ngày
- Chứng khó đọc: có thể tới 3,3g/ ngày
- Rối loạn tâm thần: 2,4 – 4,8g/ ngày
- Co giật cơ: 7,2 – 24g/ ngày
Tốt nhất là nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng piracetam để điều trị bất kể bệnh lý nào. Trong nhiều trường hợp, một loại thuốc khác có thể là phù hợp hơn.
Tóm tắt: Không có liều tiêu chuẩn cho piracetam. Gặp bác sĩ để được tư vấn trước khi dùng piracetam.
Tổng kết
(Ảnh hưởng của piracetam với hệ thần kinh và não bộ cần phải được nghiên cứu thêm - Nguồn ảnh: Piracetam)Piracetam là một loại nootropic tổng hợp, có thể cải thiện sức khoẻ tinh thần.
Lợi ích của piracetam đối với não bộ dường như rõ ràng hơn đối với người lớn tuổi, cũng như những người bị sa sút tinh thần, suy giảm trí nhớ hoặc rối loạn khả năng học tập, như chứng khó đọc.
Tuy vậy, mới chỉ có rất ít nghiên cứu về piracetam và hầu hết là từ rất lâu, vì vậy cần có các nghiên cứu mới hơn trước khi đưa ra các khuyến nghị về thuốc.
Piracetam tương đối an toàn với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, nếu bạn đang dùng thuốc hoặc có bất kì bệnh lý nào, hãy nói với bác sĩ trước khi dùng thuốc.
Xem thêm: