Khớp háng nằm ở đầu trên của xương đùi vừa khớp với ổ khuyết của xương chậu. Cấu trúc khớp cầu này giúp tạo nên 3 động tác linh hoạt:
- Gập và duỗi hông: Di chuyển chân ra trước và sau.
- Dạng và khép hông - di chuyển chân sang bên (dạng) và đưa vào trong về phía chân kia (khép)
- Xoay khớp hông: Hướng ngón chân vào trong (xoay trong) hoặc hướng ra ngoài (xoay ngoài) và sau đó di chuyển chân duỗi thẳng theo hướng của các ngón chân.
Khớp háng là khớp cầu, bao gồm các thành phần cơ bản sau:
- Xương khớp háng, bao gồm xương đùi và xương chậu;
- Sụn khớp háng giúp giảm ma sát giữa các xương và cho phép chuyển động trượt nhẹ nhàng;
- Cơ vùng háng vừa hỗ trợ khớp vừa giúp vận động;
- Các dây chằng và gân ở háng, các mô xơ, dai để liên kết xương với xương và cơ với xương
- Màng hoạt dịch và chất hoạt dịch, bao bọc khớp háng và bôi trơn khớp.
Các bệnh lý về khớp háng là tình trạng một hoặc nhiều thành phần của khớp bắt đầu thoái hóa hoặc bị tổn thương hoặc kích ứng do nhiều nguyên nhân.
Cấu trúc của khớp háng
Khớp háng được cấu tạo và hoạt động như sau:
Xương khớp háng
- Khớp háng nằm ở vị trí đầu của xương đùi, khớp với xương chậu.
- Xương đùi là xương dài nhất trong cơ thể, chiều dài từ đầu gối đến hông. Ở phía trên cùng của xương đùi phình to ra được gọi là chỏm xương đùi, tiếp xúc với xương chậu và tạo thành chỏm và ổ cối. Vùng này được bọc bởi sụn khớp, giúp giảm ma sát.
- Đầu xương đùi vừa khớp với xương chậu, diện khớp của xương chậu.
Sụn khớp háng
- Cả chỏm xương đùi và ổ cối đều được lót bằng sụn khớp.
- Sụn khớp là một thành phần trơn, khỏe, linh hoạt, bao bọc xương ở vị trí khớp.
- Khi chỏm xương đùi quay trong ổ cối, sụn khớp cho phép hai bề mặt tiếp xúc vào nhau.
- Sụn khớp cũng hoạt động như một bộ giảm xóc, đệm cho các xương chống lại tác động lẫn nhau (ví dụ như trong khi nhảy).
- Khi sụn khớp bị tổn thương hoặc mòn đi, khả năng bảo vệ khỏi ma sát và va đập bị hạn chế.
- Gờ sụn chắc chắn bao quanh khớp. Gờ này tạo độ sâu cho khớp, làm cho khớp ổn định hơn, cùng với độ đàn hồi cho phép khớp trở nên linh hoạt.
- Theo thời gian, sụn khớp trơn nhẵn tạo nên bề mặt của khớp háng có thể bị thoái hóa, bào mòn hoặc do chấn thương. Quá trình này được gọi là viêm khớp.
Dây chằng và gân khớp háng
- Háng có một số dây chằng nối xương đùi với xương chậu và các gân nối xương với nhiều cơ xung quanh. Khi các dây chằng và gân căng giãn có thể gây mất ổn định và đau khớp háng.
- Các dây chằng và các gân khỏe, linh hoạt tạo cấu trúc cho khớp háng, giảm sự căng của khớp, vì vậy hầu hết các liệu pháp điều trị thoái hóa khớp háng sẽ bao gồm kéo giãn và hỗ trợ các cấu trúc này.
Hoạt dịch khớp
- Một màng hoạt dịch bao bọc toàn bộ khớp háng. Lớp màng này tạo ra chất hoạt dịch, một chất nhớt có tác dụng bôi trơn và cung cấp các chất dinh dưỡng đến khớp.
- Khi khớp háng nghỉ ngơi, chất hoạt dịch được dự trữ trong sụn, giống như nước trong miếng bọt biển.
- Khi xoay khớp háng hoặc chịu trọng lực, chất hoạt dịch sẽ bị phình ra ngoài. Vì vậy, vận động khớp háng cũng có tác dụng giữ cho khớp luôn được bôi trơn và khỏe mạnh.
- Các túi nhỏ của chất hoạt dịch, được gọi là bao hoạt dịch, bao quanh tất cả các khớp chính, bao gồm cả khớp háng. Bao hoạt dịch giúp bảo vệ cơ, xương và gân tránh tác động ma sát khi khớp háng vận động. Khi các bao hoạt dịch bị viêm, tình trạng này được gọi là viêm bao hoạt dịch khớp háng.
Cơ khớp háng
Khớp háng được bao quanh bởi một số cơ, bao gồm:
- Cơ mông, nằm ở mặt sau của hông (mông);
- Cơ khép đùi trong;
- Cơ thắt lưng chậu, kéo dài từ lưng dưới đến xương đùi trên;
- Cơ tứ đầu, một nhóm bốn cơ bao gồm mặt trước của đùi; và
- Cơ đùi sau, một nhóm cơ mặt sau của đùi và kéo dài đến ngay dưới đầu gối.
Các cơ này kết hợp với nhau hỗ trợ khớp háng, vì vậy các bài tập để giảm các triệu chứng thoái hóa khớp háng sẽ tập trung vào các cơ này cũng như các cơ cột sống.
Khi khớp háng bị viêm và đau, bạn có thể cảm thấy đau ở háng nhưng cũng có thể lan sang lưng, mông và xuống mặt trước hoặc mặt sau của chân.
Giải phẫu khớp háng trên Xquang và chẩn đoán hình ảnh
Điều quan trọng cần lưu ý là mức độ của các vấn đề giải phẫu (chẳng hạn như mức độ thoái hóa khớp háng) có thể nhìn thấy trên phim chụp X-quang khớp háng không phải lúc nào cũng tương quan với mức độ đau.
Ví dụ, hình ảnh chụp X-quang khớp háng của một bệnh nhân cho thấy mức độ viêm khớp háng phải vừa phải và viêm khớp trái nhẹ, nhưng người đó có thể chỉ bị đau bên khớp háng viêm nhẹ.
Kết quả không tương xứng này là do cảm giác đau do viêm khớp thường là do tình trạng viêm tại khớp chứ không phải do các thành phần khác của khớp. Khái niệm này áp dụng cho tất cả các khớp trong cơ thể và điều quan trọng là hiểu bản chất vì điều trị viêm thường sẽ gồm điều trị đau và rối loạn chức năng. Đôi khi thường có thể tránh phẫu thuật hoặc không cần phải điều trị.
Xem thêm: