Yến sào (tổ yến) là gì? Giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe

Khi làm tổ, chim yến tiết ra nước bọt có dạng sợi như sợi tơ, sau khi tiếp xúc với không khí những sợi này sẽ bị đông cứng lại gắn chặt vào vách đá hoặc trần nhà dệt thành tổ, có hình dạng như vỏ sò, màu trắng đục.

Thời xa xưa, yến sào thường được tìm thấy trên vách đá, hang động nơi chim yến sinh sống.

Cũng vì đặc thù này mà việc khai thác yến sào gặp nhiều khó khăn, nguy hiểm, khiến cho giá thành sản phẩm khá cao.

Nhưng, trong hơn 20 năm qua. Ở Việt Nam, nhiều nơi đã thành công trong việc dẫn dụ chim yến vào nhà bằng cách xây nhà và tạo môi trường tương tự như hang động. Nhờ đó, số lượng bầy đàn đã được duy trì cũng như tăng lên đáng kể. Do đó, sản lượng yến thu hoạch được cũng ngày một nhiều hơn.

Cách phân loại yến sào

Theo nguồn gốc

• Yến sào hoang/trong động

Yến trong hangCó hai loại yến thường sống trong hang: yến Fuciphaga (hay yến hàng) và yến Maxima (hay yến tổ đen). Nhưng, trên thị trường thường chỉ biết đến yến sào dưới cái tên Wild/Cave Nest (Yến Hoang/Trong Ðộng). Mẫu nhà yến này có giá cao nhất trên thị trường. Nguyên nhân xuất phát từ tính chất nguy hiểm của việc lấy yến sào trong hang. Đặc điểm của yến hoang: Yến sào chịu tác động của thiên thời địa lợi trong hang nên có những đặc điểm riêng biệt. Hình dáng tổ giống cái chén, thân dày. Yến sào giúp bảo vệ trứng hoặc chim non khỏi các tác nhân thời tiết hoặc các động vật khác. Do trong hang có độ ẩm cao nên chân chim yến cần bám vào vách đá rất khó. Dòng yến này được tìm thấy và khai thác khá nhiều ở Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, ... 

• Yến sào trong nhà

Đây là yến sào của loài yến Esculanta. Chúng thường được tìm thấy trong các nhà nuôi chim. Vì tên gọi của nó, nhiều người vẫn lầm tưởng rằng yến nhà có thể nuôi được. Thực tế, chúng ta không thể nuôi chúng như kiểu “nuôi gà công nghiệp” mà chỉ dùng kỹ thuật xây dựng và dụ chim yến vào nhà làm tổ. Đặc điểm của yến sào trong nhà: Thường có màu trắng ngà. Chất lượng yến sào phụ thuộc vào vùng thức ăn. Yến sào chất lượng là yến sào to và dày. Dù yến sinh sản quanh năm nhưng mỗi năm người dân chỉ thu hoạch từ 1 đến 4 lần. 

Theo màu sắc

• Huyết yến

Đây là loại có màu đỏ tươi là loại thượng hạng có giá cao nhất thị trường. Loại yến sào này rất hiếm nhưng có nhu cầu tiêu thụ cao. Mỗi năm, một cơ sở sản xuất chỉ thu hoạch được 1-2 lần yến huyết với tỷ lệ rất nhỏ. Trên thị trường thế giới hiện nay, huyết yến và hồng yến chỉ chiếm khoảng 10% tổng sản lượng yến sào. Có nhiều giả thuyết để giải thích về màu đỏ của huyết yến. Theo dân gian Việt Nam, trong quá trình làm tổ, chim yến sử dụng nước bọt trộn với máu của chính mình để xây tổ. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, màu đỏ của yến sào là do tác động của nhiệt độ, độ ẩm hoặc thức ăn. Huyết yến

• Hồng yến

Hồng yến có giá thành và độ quý hiếm không kém gì huyết yến. Tuy nhiên, loại yến sào này có màu cam. Nó có thể thay đổi từ màu của vỏ quýt đến màu vàng của lòng đỏ trứng gà. Màu hồng yến càng đậm thì giá càng cao.

Hồng yến 

• Bạch yến

Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 90% tổng lượng yến trên thị trường. Cây hoàng yến có thể thu hoạch 3-4 lần trong năm.

Theo cách sơ chế

Nếu phân loại theo cách chế biến yến sào thì có 3 loại yến sào phổ biến nhất mà mọi người vẫn sử dụng:

• Yến thô: Là dòng yến sào nguyên chất, còn lông chim yến bám vào, chưa qua bất kỳ công đoạn xử lý nào. Yến sào thô được thu hoạch trực tiếp từ yến sào cũng như bán ra thị trường. Sản phẩm này phù hợp với những người có thời gian, vì công đoạn làm sạch yến sào để chế biến mất nhiều thời gian. Nhưng người mua yến sào này cũng sẽ an tâm vì tinh chất nguyên chất của nó.
• Yến tinh chế: Khi khai thác yến sào cực kỳ dễ khiến yến sào bị vỡ, vụn. Những sợi yến vụn này sẽ được trải qua quá trình ngâm, làm sạch và chế biến thành yến sào tinh chế. Vì vậy, sản phẩm này vô cùng phù hợp với mọi người vì tính tiện dụng. Người mua chỉ cần làm sạch, sau đó chế biến mà không cần phải mất thời gian làm sạch như yến sào sơ chế và yến sào thô.
• Yến rút lông: Yến sào đã qua công đoạn làm sạch lông. Yến sào đã sơ chế chỉ được sử dụng thủ công để làm, hoàn toàn không sử dụng hóa chất trong quá trình sơ chế nên yến sào sơ chế vẫn giữ được chất lượng nguyên chất.

Yến thôTheo quan niệm

Nghề khai thác yến ở Việt Nam đã có hàng trăm năm tuổi và đóng góp đáng kể vào doanh thu của các địa phương được thiên nhiên ưu đãi cho sản vật này. Những người làm nghề và buôn bán yến chuyên nghiệp thường phân biệt theo đẳng cấp như:

• Huyết (Màu đỏ, do vị trí chim yến làm tổ, yến sào chuyển dần sang màu đỏ) - (Đây là loại yến sào tốt nhất và có giá trị kinh tế cao nhất)
• Hồng (Màu hồng, do vị trí làm tổ của chim yến, yến sào chuyển dần sang màu hồng)
• Quan (To khoảng 10g trở lên)
• Thiên (Ở trên cao, tổ trắng, từ 8-10g)
• Bài (Yến nhỏ hơn 6-7g)
• Địa (Nằm dưới đáy vách đá thường đen, bẩn)
• Vụn (Yến sào bị vỡ do khai thác hoặc vận chuyển)

Thành phần dinh dưỡng của yến sào

Yến sào từ lâu đời được dùng như một thực phẩm tinh tế, một thành phần quan trọng trong y học truyền thống của các nước châu á.

Theo báo cáo của Trung tâm Công nghệ Sinh học Đại học Thủy sản và Viện Công nghệ sinh học thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và công nghệ quốc gia, thì trong thành phần của yến sào có đến 55% Protein không béo (có thể dao động tùy vào yến nhà hay yến đảo), 18 loại axit amin cực kỳ quan trọng đối với cơ thể con người.

Trong đó có những loại có hàm lượng rất cao như Aspartic acid, Serine, Tyrosine, Phenylalanine, Valine, Arginine, Leucine… đặc biệt, acid syalic với hàm lượng 8,6% và 31 nguyên tố đa, vi lượng, khoáng chất cần thiết cho sức khỏe như Ca, Fe, Mn, Br, Cu, Zn, Cr, Se.

Tác dụng của yến sào

Video: Yến Sào - 13 công dụng tuyệt vời của tổ yến và cách dùng hiệu quả nhất.

Đối với cơ thể, yến sào có tác dụng toàn diện trên hệ thần kinh, hệ hô hấp, hệ tiêu hóa và nhiều cơ quan khác. Thực phẩm này thích hợp với nhiều đối tượng.

Yến sào có nhiều công dụng quý với sức khỏeDưới đây là những công dụng của yến đã được ghi nhận:

Kích thích tiêu hóa, giúp ăn uống ngon miệng

Phân tích thành phần của yến sào, các nhà dinh dưỡng phát hiện ra Cr và một số nguyên tố quý hiếm khác. Chúng có tác dụng tích cực trong việc thúc đẩy tiêu hóa, kích thích vị giác, tăng cường khả năng chuyển hóa cũng như hấp thụ các chất dinh dưỡng. Qua đó giúp người bệnh ăn uống ngon miệng và có một sức khỏe tốt hơn.

Bổ phế, long đờm, giảm ho

Đối với những người hay mắc bệnh đường hô hấp như viêm phổi, ho đàm, cảm cúm, hen suyễn thì yến sào chính là phương thuốc chữa lành tuyệt vời. Thực phẩm này được sử dụng như một loại dược liệu trong Đông y với tác dụng dưỡng âm, bổ phế, giảm ho, làm sạch đàm nhầy ở đường hô hấp và ức chế phản ứng dị ứng gây viêm đường hô hấp.

Theo kinh nghiệm dân gian, yến sào thường được đem chứng với gừng ăn 3 lân mỗi tuần. Món ăn bài thuốc này có tác dụng làm sạch phổi, cải thiện chức năng của hệ hô hấp.

An thần, bổ não, tăng cường trí nhớ

Đây là những công dụng tuyệt vời của yến đối với hệ thần kinh trung ương. Nghiên cứu cho thấy các vi chất dinh dưỡng trong yến sào như Mn, Cu, Zn, Br có tác dụng an thần, xoa dịu căng thẳng thần kinh, giúp bộ não ghi nhớ và xử lý thông tin tốt hơn.

Ngoài ra, thực phẩm này còn hỗ trợ điều trị mất ngủ, giúp người bệnh ngủ ngon và sâu giấc hơn.

Yến sào cải thiện hệ miễn dịch

Sỡ hữu 18 loại axit amin cùng nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu, ăn yến sào thường xuyên sẽ giúp cải thiện hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng. Nhờ vậy cơ thể chúng ta sẽ có sức chống đỡ tốt hơn khi bị các tác nhân gây bệnh tấn công.

Chống lão hóa, cải thiện cấu trúc da

Trong yến sào chứa thành phần Threonine phong phú. Chất này tham gia vào quá trình sản xuất collagen và elastin thúc đẩy quá trình táo tạo các tế bào mới, làm tăng độ đàn hồi, cải thiện kết cấu da.

Ăn yến sào giúp chống lão hóa, làm đẹp da, kéo dài tuổi xuân cho chị em phụ nữ

Đặc biệt, khi kết hợp với glycerin, nó sẽ giúp làm chận tiến trình lão hóa, làm sáng da, ngăn ngừa sự hình thành của các vết nám, tàn nhang và nếp nhăn trên da.

Với những công dụng tuyệt vời trên, yến sào được phái đẹp rất ưa chuộng và sử dụng thường xuyên trong thực đơn để duy trì tuổi xuân.

Bổ huyết

Thêm một công dụng của yến được nhiều người biết đến đó chính là bổ máu. Ăn yến sào có thể giúp làm tăng lưu lượng máu trong cơ thể nhờ chứa nhiều Protein và Fe.

Đây là hai dưỡng chất quan trọng tham gia vào quá trình tái tạo tế bào hồng cầu, tạo máu cho cơ thể. Sắt cũng là vật liệu để cơ thể tổng hợp hemoglobin giúp tăng khả năng vận chuyển oxy cung cấp cho các tế bào hoạt động tốt hơn.

Thúc đẩy sự phát triển ở trẻ

Trẻ nhỏ có nhu cầu dinh dưỡng rất lớn để phát triển toàn diện về thể chất cũng như trí tuệ. Yến sào là một trong ít những thực phẩm có thể đáp ứng được phần lớn nhu cầu dưỡng chất hàng ngày để bé khỏe mạnh và có đủ năng lượng học tập, vui chơi.

Thực tế, nhiều trẻ được mẹ cho con ăn yến sào thường xuyên bớt ốm vặt hơn và có sự phát triển vượt trội so với các bạn cùng lứa tuổi.

Ngăn ngừa béo phì

Chất axit amin Menthionine trong yến khi được cơ thể hấp thu có tác dụng làm săn chắc cơ bắp, tiêu hủy các tế bào mỡ dư thừa . Nhờ vậy mà hạn chế được nguy cơ bị thừa cân, béo phì.

Tác dụng của yến với gan

Yến sào cũng có tác dụng tích cực trong việc thanh lọc máu, hỗ trợ gan đào thải độc tố. Đặc biệt, những quý ông thường xuyên sử dụng bia rượu và hút thuốc lá thì nên ăn yến sào để bảo vệ các tế bào gan.

10. Cải thiện sức khỏe sinh lý cho cả nam và nữ

Ngoài việc tăng cường sự dẻo dai khi quan hệ, yến sào còn giúp kích thích sản xuất nội tiết tố. Điều này có lợi cho cả nam và nữ trong độ tuổi quan hệ tình dục. Nó giúp ngăn ngừa bệnh yếu sinh lý, suy giảm ham muốn tình dục, nâng cao chất lượng cuộc yêu và duy trì hạnh phúc cho các cặp vợ chồng.

Ăn yến sào chống suy nhược cơ thể, phục hồi sức khỏe cho người mới ốm dậy, bệnh nhân sau phẫu thuật

Với hàm lượng dinh dưỡng dồi dào, yến sào giúp cung cấp nhiều năng lượng và tham gia vào quá trình tái tạo các tế bào để người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

Bệnh nhân bị ung thư vừa mới xạ trị cũng được khuyến cáo nên ăn yến thường xuyên nếu có điều kiện. Các chất Tyrosine và acid Syalic có trong thực phẩm này sẽ giúp cơ thể phục hồi nhanh khi bị nhiễm xạ, đồng thời ngăn ngừa thiếu máu và nhiều tác dụng phụ khác do xạ trị gây ra.

Công dụng của yến với xương khớp

 Yến sào cung cấp nhiều canxi và Phenylalanine. Những chất này giúp khung xương phát triển toàn diện và chắc khỏe. Qua đó giảm thiểu được nguy cơ mắc các bệnh lý về xương khớp như loãng xương, thoái hóa khớp, viêm khớp.

Bên cạnh đó, yến sào còn chứa glucosamine- một chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái tạo, phục hồi tổn thương ở sụn, giúp xương khớp luôn vận hành trơn tru.

Tốt cho bà bầu và thai nhi

Phụ nữ mang thai ăn yến mang lại rất nhiều lợi ích như:

• Giảm căng thẳng, mệt mỏi, ngăn ngừa thiếu hụt chất dinh dưỡng khi bị ốm nghén
• Bổ sung nhiều dưỡng chất quý giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh
• Tăng cường hệ miễn dịch mẹ, ngăn ngừa dị tật thai nhi
• Giúp chị em phụ nữ kiểm soát tốt cân nặng trong thời gian mang thai.

Yến sào có tác dụng tốt với những đối tượng nào?

Người già

Khi tuổi càng cao, sức khỏe giảm sút, các cơ quan trong cơ thể hoạt động không còn hiệu quả như khi còn trẻ. Ngoài tác dụng kích thích hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, bồi bổ dưỡng chất cho cơ thể, ăn yến sào thường xuyên kết hợp tập thể dục thể thao đều đặn sẽ giúp đả thông kinh mạch, lưu thông khí huyết, giúp xương khớp chắc khỏe. sức khỏe giúp người già sống khỏe, sống lâu bên con cháu. Yến sào còn chứa các nguyên tố vi lượng: Zn, Cu, Mn,… rất tốt cho hệ thần kinh, giúp tăng cường trí nhớ cho người già.

Trẻ nhỏ

Yến sào bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết giúp bé cao lớn, khỏe mạnh, thông minh và đặc biệt yến sào còn trị chứng biếng ăn ở trẻ. Các axit amin đặc hiệu như Humin, Histidine, Arginine và Lysin, kết hợp với hơn 30 nguyên tố đa vi lượng trong yến sào có tác dụng tăng cường miễn dịch, hỗ trợ phát triển chiều cao tối ưu cho trẻ. Ngoài ra, cho trẻ ăn yến sào đúng cách còn có tác dụng tăng sức đề kháng cho trẻ, đẩy lùi các bệnh vặt như ho, cảm, sổ mũi, sốt ... Lưu ý: Trẻ dưới 12 tháng, mẹ không nên cho trẻ ăn yến sào. Vì lúc này hệ tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện, chưa thể tiêu hóa được những thức ăn chứa quá nhiều chất đạm (protein) nên việc cho bé dưới 1 tuổi ăn yến không chỉ gây lãng phí do cơ thể không hấp thụ được. không phải tất cả các chất dinh dưỡng từ yến sào mà còn có thể gây hại cho sức khỏe hệ tiêu hóa của bé.

Người bệnh

Đối với những người bị suy nhược cơ thể, sau phẫu thuật ăn yến sào sẽ giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng, tinh thần thoải mái hơn. Ăn một bát yến sào đã được làm sạch và sấy khô riêng vào buổi tối sẽ giúp người bệnh cảm thấy khỏe mạnh và ngủ ngon hơn.

Phụ nữ mang thai

Yến sào rất giàu Protein, Axit amin và nhiều nguyên tố vi lượng cần thiết để bồi bổ cho bà bầu, giúp thai nhi phát triển toàn diện và khỏe mạnh. Bên cạnh đó, ăn yến sào khi mang thai có tác dụng kích thích tiêu hóa giúp bà bầu ăn ngon miệng hơn và giảm đáng kể các triệu chứng ốm nghén. Phụ nữ mang thai hay sau sinh dùng yến sào sẽ có tác dụng tạo nhiều sữa cho con bú với nhiều chất dinh dưỡng, mẹ phục hồi sức khỏe và vóc dáng nhanh chóng. Ngoài ra, chất Lysine trong yến mạch sẽ giúp mẹ tăng cường hấp thụ các thực phẩm giàu canxi để xương khỏe mạnh, chống lão hóa.

Đối với nam giới

Đối với nam giới, yến sào hỗ trợ điều trị bệnh viêm khớp, bệnh gan, tăng cường sức khỏe. Yến sào là thần dược cho nam giới giúp tăng cường sinh lý nam giới.

Cách phân biệt yến sào thật và giả

Theo chia sẻ từ những người làm yến sào có kinh nghiệm thì thực phẩm “đắt xắt ra miếng” này vẫn có thể được thiết kể giả để trông giống như thật. Nếu không có kinh nghiệm mua yến, bạn có thể mua phải hàng kém chất lượng. Vì thế, bạn nên lưu ý một số kinh nghiệm dưới đây khi lựa chọn yến sào:

• Biết rõ màu sắc của yến thật: Yến sào thật thường có màu vàng da cam, màu đỏ hoặc đỏ da cam. Trong khi đó, yến sào giả thường có màu trắng, được làm bằng aga (bột rau câu) hoặc bằng keo Agenat trộn lẫn với tinh bột mì (sắn).
• Tìm hiểu về mùi vị của yến sào: Về mùi vị, yến sào thật có mùi vị tanh và ẩm mốc riêng biệt. Song yến sào làm giả thường có mùi lạ và hăng hắc.
• Ăn thử Yến đã được ngâm trong nước: Khi mua yến, bạn cần ăn thử sản phẩm này sau khi đã ngâm yến vào nước. Nếu yến sào làm giả thì các kết cấu bằng tinh bột, khi gặp nước sẽ nhão ra. Yến sào thật khi ngâm hoặc nấu đều không tan nhão, mà rã ra thành từng sợi yến nguyên vẹn.
• Thử với iốt, trà xanh hoặc nước trà: Bạn có thể cho yến vào dung dịch muối iốt để kiểm tra. Nếu là yến giả, dung dịch sẽ chuyển sang màu xanh vì iốt tác dụng với tinh bột. Đối với yến huyết có màu đỏ hoặc hồng thì bạn có thể cho vào nước trà hoặc trà xanh để thử. Yến giả nhuộm với chất có trong nước trà sẽ phản ứng hóa học và đen sẫm lại. Yến giả có phẩm màu nếu ngâm trong nước cũng sẽ bị mất màu, tan trong nước. Với yến sào thật thì cho dù bạn có đem nấu chín tới 100°C thì vẫn còn vẹn nguyên màu sắc.

Các lưu ý khi ăn yến sào

Sơ chế và chế biến yến sào đúng cách

• Trường hợp dùng yến thô thì nên ngâm cho mềm, sau đó nhặt sạch lông và tạp chết trước khi chế biến để đảm bảo vệ sinh.
• Không chế biến yến ở nhiệt độ quá cao. Khi thêm yến vào các món chè, cháo, súp thì tránh để bếp sôi quá 100 độ. Tốt nhất nên dùng các món chưng, hấp cách thủy để bảo toàn được đầy đủ các vi chất quý của yến.
• Tránh hâm nóng yến bằng lò vi sóng.
• Phương pháp chế biến yến sào tốt nhất là hấp cách thuỷ. Thay đổi khẩu vị bằng cách nấu riêng những món ăn kèm và dùng chung với yến sau khi chế biến. Như vậy, bạn có thể đảm bảo món ăn ngon hơn và dưỡng chất cũng được bảo đảm triệt để hơn.
• Không nên cho quá nhiều đường dù là đường phèn khi chế biến. Vì hàm lượng đường càng nhiều sẽ càng làm giảm tác dụng hỗ trợ và dưỡng chất có trong yến.

Thời điểm ăn yến sào

Nên ăn yến sào khi bụng rỗng để giúp hấp thu tối đa nguồn dinh dưỡng từ yến. Khung thời gian lý tưởng đó là:

• Trước khi đi ngủ: 21h – 23h.
• Trước khi ăn sáng khoảng 30 phút.
• Không nên ăn yến sào khi quá đói hoặc quá no sẽ ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ.
• Không nên dùng yến sào khi đang đau bụng, tiêu chảy.

Lượng dùng

Tuy cung cấp nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể nhưng bạn không nên lạm dụng yến sào. Việc dư thừa cũng có thể dẫn đến nguy cơ mắc một số bệnh và bạn không nên ăn yến sào khi cảm thấy mệt mỏi, ốm yếu. Các chuyên gia khuyến cáo liều lượng sau:

• Trẻ 1 - 12 tuổi: Trẻ 1 - 3 tuổi ăn 3 gam yến sào khô / lần và không nên cho trẻ ăn yến sào quá sớm, đặc biệt trẻ sơ sinh hoặc trẻ mới tập ăn thì chỉ nên dùng 50 gam / ngày. tháng và sử dụng cách ngày. Trẻ 3 - 10 tuổi có thể ăn yến sào 100gr / tháng, dùng đều đặn ngày 1 lần khoảng 6 - 7g / lần.
• Thanh thiếu niên và người lớn: 5-10g yến sào khô / lần.
• Phụ nữ có thai: Trong 3 tháng đầu không được dùng yến sào; 4 - 7 tháng dùng trung bình 100g / tháng, khoảng 7g / lần và dùng cách ngày. 8 - 9 tháng nên dùng khoảng 70g / tháng và mỗi lần dùng cách ngày khoảng 5g.
• Người cao tuổi: Trong tháng đầu tiên nên dùng mỗi ngày khoảng 150g / tháng và mỗi lần khoảng 5g. Từ tháng thứ 2 trở đi, dùng mỗi ngày khoảng 100g / tháng và chia đều mỗi lần khoảng 6-7g.
• Người ốm: Nếu đang trong giai đoạn điều trị bệnh có thể dùng thường xuyên 1 chén yến chưng đường phèn với liều lượng 5g / lần và trung bình dùng khoảng 150g / tháng và dùng cách ngày.

Những người không nên dùng yến sào

Yến sào là thực phẩm tốt bổ sung nhiều chất dinh dưỡng, tuy nhiên những đối tượng sau đây không nên sử dụng yến sào:

• Phụ nữ với thai dưới 3 tháng khi ăn yến sẽ dễ bị lạnh bụng
• Trẻ sơ sinh hay trẻ nhỏ dưới 7 tháng tuổi
• Người từng bị dị ứng khi ăn yến hoặc cầm những sản phẩm từ yến
• Bệnh nhân tiểu đường, viêm tụy
• Người đang bị cảm mạo, đau đầu, tay chân lạnh.