Tháp dinh dưỡng là gì?
Tháp dinh dưỡng có tác dụng biểu diễn lượng thực phẩm tiêu thụ cần thiết. Tháp rất đa dạng về hình dạng và đối tượng áp dụng khác nhau (trẻ nhỏ, người trưởng thành, người lớn tuổi…). Tuy nhiên, cấu trúc của một tháp dinh dưỡng chuẩn sẽ có phần chóp nhỏ và phần đáy rộng thể hiện những nhóm thực phẩm nên ăn hạn chế đến ăn đủ.
Ý nghĩa của tháp dinh dưỡng
Dù bạn làm ngành nghề gì, ở đâu hay có độ tuổi như thế nào thì tháp dinh dưỡng đều đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thiết lập và duy trì thói quen ăn uống lành mạnh và cân bằng cho bạn. Tháp dinh dưỡng giúp bạn có được một loạt các loại thực phẩm bổ dưỡng trong chế độ ăn uống mỗi ngày.
Giúp cải thiện thói quen ăn uống
Nhiều người muốn có chế độ ăn uống tốt hơn nhưng không biết bắt đầu từ đâu. Tháp dinh dưỡng sẽ hướng dẫn cho bạn loại thức ăn nào cần ăn nhiều hơn và thức ăn nào phải cắt giảm.
Ngoài ra, bên cạnh tháp dinh dưỡng, đĩa ăn dinh dưỡng cũng khuyến khích bạn ăn nhiều trái cây và rau quả, vì biểu tượng thực phẩm được chia thành bốn phần chính, với một phần tư trái cây và một phần tư cho rau.
Nhắc nhở bạn ăn uống lành mạnh
Bạn hãy in hình ảnh tháp dinh dưỡng hoặc đĩa ăn dinh dưỡng và dán lên tủ lạnh trong nhà bếp, đâu đó tại văn phòng hoặc ở nơi bạn thường xuyên thấy nó. Điều đó có thể khuyến khích bạn ăn uống lành mạnh, nhắc nhở bạn về những loại thực phẩm bạn đã ăn và những thứ bạn cần bao gồm trong bữa ăn tiếp theo. Ví dụ như nếu bữa ăn sáng của bạn chưa có sữa, tháp dinh dưỡng hoặc đĩa ăn dinh dưỡng sẽ nhắc nhở bạn nên có một bữa ăn nhẹ như sữa chua hoặc bao gồm sữa ít chất béo khi ăn bữa trưa.
Thành phần tháp dinh dưỡng
Tháp dinh dưỡng cân đối gồm 7 tầng: muối, đường, chất béo, chất đạm, các loại quả, rau xanh và lương thực được chia thành 5 nhóm. Các loại thực phẩm sẽ được biểu diễn theo hình kim tự tháp với đỉnh tháp tượng trưng cho nhóm thực phẩm cần hạn chế ăn và đáy tháp là nhóm thực phẩm cho phép ăn nhiều.
5 nhóm thực phẩm chính là
- Nhóm lương thực: là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu chiếm 60-65% tổng năng lượng khẩu phần ăn của người trưởng thành, trong đó có gạo là thực phẩm quen thuộc của người dân Việt Nam. Ngoài ra nhóm này còn gồm các loại ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì, mì ống, ngũ cốc chưa chế biến và đã qua tinh chế. Nhóm thực phẩm này nên ăn đủ vào khoảng 12kg lương thực/tháng.
- Nhóm rau củ quả: chiếm phần lớn trong tháp dinh dưỡng và chứa nhiều chất như vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Đây còn là nguồn chính cung cấp carbohydrate và chất xơ trong chế độ ăn uống. Trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn phải ăn ít nhất 2 phần trái cây và 5 phần rau hay đậu mỗi ngày.
- Nhóm thực phẩm bổ sung đạm: là tầng giữa của tháp dinh dưỡng bao gồm sữa, sữa chua, phô mai, thịt nạc, gia cầm, cá, trứng, hạt và nhóm họ đậu chủ yếu cung cấp canxi, protein và các vitamin, khoáng chất. Ngoài cung cấp protein là chính thì nhóm thực phẩm này còn cung cấp hỗn hợp các chất dinh dưỡng như iot, sắt, kẽm, vitamin B12 và chất béo tốt.
- Nhóm dầu, mỡ: gồm các chất béo lành mạnh mà cơ thể cần một lượng nhỏ mỗi ngày để hỗ trợ tim và các chức năng não. Chất béo còn cung cấp dung môi hòa tan cho nhiều vitamin tan trong dầu như A, D, E, K.
Đường và muối là nhóm cần hạn chế trong khẩu phần ăn hàng ngày
- Nhóm đường, muối: đây là nhóm cần hạn chế trong khẩu phần ăn hàng ngày. Một tháng chỉ nên tiêu thụ nhiều nhất 500g đường để hạn chế nguy cơ mắc tiểu đường, thừa cân, béo phì,...
Có những loại tháp dinh dưỡng nào?
Tùy theo từng độ tuổi mà dinh dưỡng có sự khác biệt, do đó, tháp dinh dưỡng cũng có thay đổi. Viện dinh dưỡng quốc gia đưa ra 6 tháp dinh dưỡng dành cho các đối tượng khác nhau. Đó là:
Tháp dinh dưỡng cho người trưởng thành
Ở giai đoạn trưởng thành, người ta sẽ cần tiêu thụ calo hơn rất nhiều so với lúc nhỏ do cần hoạt động nhiều hơn. Lượng calo khuyến cáo cho đối tượng như sau:
Phụ nữ từ 19 đến 50 tuổi cần từ 1.800 - 2.000 Kcal/ ngày.
Đàn ông từ 19 đến 51 tuổi cần từ 2.200 - 2.400/ ngày.
Những người năng động hoặc muốn tăng cân thường cần nhiều calo hơn và ít calo nếu đang giảm cân.
Tháp dinh dưỡng cho người trưởng thành.Tháp dinh dưỡng cho trẻ em:
Tháp dinh dưỡng cho trẻ .Trẻ em được chia thành 4 nhóm tuổi (3-5 tuổi; 6-11 tuổi; 12-14 tuổi và 15-19 tuổi), mỗi nhóm tuổi có đặc điểm dinh dưỡng khác nhau.
Tháp dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và bà mẹ cho con bú
Người mẹ trước và trong thai kỳ cần ăn nhiều hơn để đảm bảo nhu cầu năng đạt mức 2260 Kcal/ ngày đối với người lao động nhẹ và 2550 Kcal/ngày đối với người lao động trung bình. Đến giai đoạn nuôi con bú, các chuyên gia tư vấn dinh dưỡng cho biết nhu cầu năng lượng của mẹ sẽ cao hơn khoảng 500 Kcal so với phụ nữ lúc bình thường.
Tháp dinh dưỡng cho phụ nữ có thai và cho con bú.Cần lưu ý gì khi áp dụng tháp dinh dưỡng?
Cần kết hợp với luyện tập thể thao thường xuyên
Bổ sung dưỡng chất luôn cần thực hiện song song với luyện tập thể thao. Nhờ đó, bạn sẽ có một cơ thể cân đối, dẻo dai hơn, tăng cường trao đổi chất và sức đề kháng cho cơ thể. Tùy theo cơ địa, bạn không cần phải lựa chọn những bài tập vượt quá khả năng của mình như nâng tạ, boxing, võ thuật… thay vào đó, chạy chậm hoặc đi bộ khoảng 30 phút mỗi ngày cũng sẽ cải thiện tình trạng sức khỏe của bạn đáng kể.
Nên bổ sung các loại thảo mộc và gia vị
Thảo mộc và gia vị không chỉ giúp món ăn thêm thơm ngon mà còn rất tốt cho sức khỏe. Ví dụ: Húng quế có tác dụng kiểm soát huyết áp, đảm bảo năng vận chuyển oxy trong máu và chứa chất chống oxy hóa mạnh mẽ; Mùi tây hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường khả năng miễn dịch chống lại nhiễm trùng và cảm lạnh thông thường; Lá bạc hà cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa… Vì lý do này, bạn nên bổ sung các loại thảo mộc và gia vị khi chế biến các món ăn.
Uống đầy đủ nước
Hầu hết mọi cơ quan trong cơ thể đều cần nước cho quá trình đào thải, giảm cân, kiểm soát nhiệt độ… Vì thế, bạn nên bổ sung đầy đủ nước hàng ngày cho cơ thể, khoảng 6 - 8 ly nước mỗi ngày.
Khám sức khỏe định kỳ để xác định nhu cầu dinh dưỡng chính xác nhất
Dù cùng một độ tuổi, giới tính nhưng nhu cầu dinh dưỡng sẽ có sự khác biệt. Theo đó, những người có tính chất công việc cần phải vận động nhiều sẽ cần nạp lượng thức ăn lớn hơn. Vì thế, việc bổ sung dưỡng chất dựa theo tháp dinh dưỡng chỉ nên mang tính chất tham khảo. Tốt nhất, bạn nên khám sức khỏe định kỳ để xác định nhu cầu dinh dưỡng chính xác nhất dựa vào thể trạng bản thân.