Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha trong xã hội ngày nay
Đề bài: Viết bài nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lí tính ích kỉ và lòng vị tha trong xã hội ngày nay.
Dàn ý Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: tính ích kỉ và lòng vị tha trong xã hội ngày nay.
Lưu ý: học sinh tự lựa chọn cách dẫn mở bài trực tiếp hoặc gián tiếp tùy thuộc vào năng lực của mình.
2. Thân bài
a. Giải thích
Ích kỉ: chỉ biết nghĩ đến bản thân mình và lợi ích của bản thân mà vô cảm, thờ ơ, lãnh đạm, không quan tâm trước nỗi đau khổ, bất hạnh của người khác.
Vị tha là tấm lòng rộng lượng, sẵn sàng tha thứ, bỏ qua cho lỗi lầm của người khác; đồng thời người có lòng vị tha là người có tấm lòng nhân hậu với mọi người.
Đây là hai tính cách, phẩm chất đối lập nhau của con người, chúng ta cần phải bỏ đi phần ích kỉ của mình, sống vị tha, chan hòa với mọi người để cuộc sống này tốt đẹp hơn.
b. Phân tích
Xã hội ngày càng phát triển, con người bận rộn với cuộc sống, với những dự định riêng của mình nên đôi lúc vô hình chung tạo nên khoảng cách giữa người với người, ít có thời gian quan tâm đến người khác hơn và chỉ chú tâm vào lợi ích của bản thân mình.
Sự ích kỉ đến từ bản chất của người đó, đôi lúc là do chịu ảnh hưởng từ môi trường, những người xung quanh. Trong cuộc sống, chúng ta hoặc người khác sẽ không tránh khỏi việc mắc sai lầm, việc vị tha, tha thứ cho lỗi lầm của người khác góp phần làm cho cuộc sống của mình tốt đẹp hơn, mối quan hệ sẽ vẫn có thể duy trì được.
Người có lòng vị tha thường không tính toán thiệt hơn, hơn thua với người khác, sẵn sàng nhường nhịn trong một cuộc tranh đấu để tiếp tục duy trì mối quan hệ. Nếu cuộc sống này, mỗi người bớt đi cái tôi, lòng ích kỉ một chút thì sẽ trở nên tốt đẹp hơn.
c. Liên hệ, mở rộng
Là một học sinh, ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta hãy cố gắng rèn luyện bản thân, phát triển theo hướng tích cực nhất, sống yêu thương, chan hòa với mọi người, tránh xa những việc xấu, tiêu cực, hướng đến những điều tốt đẹp.
Là một công dân, chúng ta có trách nhiệm và nghĩa vụ đoàn kết, yêu thương đồng bào, cùng nhau tạo dựng một xã hội tốt đẹp, một đất nước phát triển văn minh.
3. Kết bài
Khái quát lại vấn đề nghị luận: tính ích kỉ và lòng vị tha, đồng thời rút ra bài học cho bản thân.
Một số bài văn mẫu Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha
Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha (mẫu 1)
Luôn tồn tại trong mỗi con người là những đức tính tốt và xấu. Tuy nhiên kiểm soát và phát triển nó như thế nào lại phụ thuộc vào ý chí của mỗi người. Hiện nay trong xã hội vẫn luôn tồn tại tính ích kỉ và lòng vị tha mà ta đáng để bàn tới. Ích kỉ là việc ta chỉ biết nghĩ đến bản thân mình và lợi ích của bản thân mà vô cảm, thờ ơ, lãnh đạm, không quan tâm trước nỗi đau khổ, bất hạnh của người khác. Còn vị tha là tấm lòng rộng lượng, sẵn sàng tha thứ, bỏ qua cho lỗi lầm của người khác; đồng thời người có lòng vị tha là người có tấm lòng nhân hậu với mọi người. Đây là hai tính cách, phẩm chất đối lập nhau của con người, chúng ta cần phải bỏ đi phần ích kỉ của mình, sống vị tha, chan hòa với mọi người để cuộc sống này tốt đẹp hơn. Lòng vị tha chính là cốt lõi đạo đức thôi thúc chúng ta làm những việc vì hạnh phúc của người khác, nó cho phép ta sống có lí tưởng hơn. Có được lòng vị tha, con người sống ung dung thanh thản trước cuộc đời. Họ được mọi người mến yêu, quý trọng. Mặt khác những việc họ làm đã góp phần cho cuộc sống đẹp, giàu hơn, thêm giàu cho xã hội. Trái lại, người ích kỉ có những hành động, việc làm chỉ chăm chăm nhằm mang lại lợi ích cho cá nhân mình, thậm chí bất chấp thủ đoạn giày xéo lên công bằng, đạo lí và lợi ích của người khác để có được mối lợi ấy. Muốn xã hội phát triển đi lên, ta cần nhân rộng lòng vị tha, xoá bỏ tính ích kỉ trong con ngườ, mỗi chúng ta cần có ý thức đấu tranh để giành lại bản ngã lương thiện của mình, xây dựng lòng vị tha và gạt bỏ tính ích kỉ sớm nhất có thể. Cuộc sống vốn đã quá ngắn ngủi để có thể hoàn thiện bản thân và sống tốt hơn. Chính vì thế ta cần biết vị tha, yêu thương, bao dung, cho đi để xã hội tốt đẹp hơn và ta sẽ tìm được giá trị sống đích thực sống cho bản thân.
Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha (mẫu 2)
Trong cuộc sống, mỗi người có một nét tính cách khác nhau làm nên đặc trưng và giá trị riêng của người đó. Từ những nét tính cách đó, ta hình thành nên hệ thống tính cách của con người, có tính tốt, cũng có tính xấu. Tiêu biểu, điển hình trong những nét tính cách đối lập mà ta phải kể đến chính là tính ích kỉ và lòng vị tha. Ích kỉ là việc mỗi người chỉ biết nghĩ đến bản thân mình và lợi ích của bản thân mà vô cảm, thờ ơ, lãnh đạm, không quan tâm trước nỗi đau khổ, bất hạnh của người khác. Còn vị tha là tấm lòng rộng lượng, sẵn sàng tha thứ, bỏ qua cho lỗi lầm của người khác mà không tính toán thiệt hơn nhỏ nhen. Đây là hai tính cách, phẩm chất đối lập nhau của con người, chúng ta cần phải bỏ đi phần ích kỉ của mình, sống vị tha, chan hòa với mọi người để cuộc sống này tốt đẹp hơn. Xã hội ngày càng phát triển, con người bận rộn với cuộc sống, với những dự định riêng của mình nên đôi lúc vô hình chung tạo nên khoảng cách giữa người với người, ít có thời gian quan tâm đến người khác hơn và chỉ chú tâm vào lợi ích của bản thân mình. Đây là mầm mống để con người sống ích kỉ và vơi bớt lòng vị tha. Đứng trước một vấn đề của cuộc sống, sự ích kỉ sẽ làm cho con người trở nên xấu hơn, còn lòng vị tha sẽ giúp ta giải quyết vấn đề đó một cách trọn vẹn nhất, tốt đẹp nhất. Trong cuộc sống, con người không tránh khỏi việc mắc sai lầm, đó là lúc bộc lộ tính vị tha hoặc lòng ích kỉ rõ nét nhất, ta cần có chính kiến và một tấm lòng rộng mở để cho ngời khác cơ hội cũng như khiến bản thân mình thêm nhẹ nhàng hơn. Sống vị tha, gạt bỏ lòng ích kỉ sẽ giúp con người tốt hơn từng ngày, là tiền đề tạo lập một cuộc sống hạnh phúc, một xã hội nhân văn. Là một học sinh, ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta hãy cố gắng rèn luyện bản thân, phát triển theo hướng tích cực nhất, sống yêu thương, chan hòa với mọi người, tránh xa những việc xấu, tiêu cực, hướng đến những điều tốt đẹp. Là một công dân, chúng ta có trách nhiệm và nghĩa vụ đoàn kết, yêu thương đồng bào, cùng nhau tạo dựng một xã hội tốt đẹp, một đất nước phát triển văn minh. Cuộc đời quá ngắn để ta cứ ôm ấp mãi những tính nhỏ nhen, hãy rộng lượng với người khác và đào thải những tính xấu khỏi con người mình để trước nhất khiến bản thân mình tốt hơn, sau để mình thấy cuộc sống thật đáng yêu, đáng sống.
Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha (mẫu 3)
“Em ơi, sống trên đời cần một tấm lòng. Để làm gì em biết không? Để gió cuốn bay đi”. Tấm lòng mà cuộc đời cần lắm chính là sự vị tha, mỏ rộng tấm lòng trước cuộc đời. Có phải vì vậy mà bao đời nay lòng vị tha và tính ích kỉ - hai mặt đối lập luôn tồn tại song song trong tính cách con người, là chủ đề của nhiều cuộc bàn luận sôi nổi, kịch tính?
Vị tha là có tinh thần chăm lo một cách vô tư đến lợi ích của người khác mà hi sinh lợi ích của cá nhân mình. Như vậy lòng vị tha ở con người chứng tỏ một tinh thần vô cùng cao cả: tinh thần “một người vì mọi người”.
Ngược lại, ích kỉ là chỉ biết, chỉ vì lợi ích cho riêng mình mà không biết đến người khác. Tính ích kỉ bộc lộ bản chất hẹp hòi, nhỏ mọn của kẻ tiểu nhân. Trong cuộc sống, để nhận diện người có lòng vị tha và kẻ tiểu nhân ích kỉ không khó.
Lòng vị tha thể hiện ở thái độ vô tư, không mưu toan tính toán khi giúp đỡ người khác làm một việc gì đó. Trong lớp có học sinh học kém hơn, bạn không dè bỉu, xa lánh mà lại gần sẻ chia, giúp đỡ bạn ấy học tốt. Trong tập thể có thành viên mắc lỗi, làm phải điều sai trái, bạn không vì thế mà lên án gay gắt, không cho họ con đường quay lại. Ngược lại bạn giúp đỡ, tạo mọi điều kiện để giúp họ sửa sai,... Trong những hoàn cảnh ấy, nếu bạn làm được như vậy, có thể khẳng định: bạn có lòng vị tha. Sâu rộng hơn, ta có thể nhìn vào hoạt động tình nguyện của thế hệ thanh niên đất nước mỗi khi mùa hè đến. Họ không quản ngại gian khó đi về với vùng cao, vùng gặp khó khăn,... để hòa mình với đồng bào, cùng đồng cam cộng khổ giúp đỡ họ vươn lên...
Song cũng cần tỉnh táo để phân biệt lòng vị tha với sự ban ơn hay sự tính toán mưu cầu lợi ích riêng. Giúp đỡ người khác nếu không xuất phát từ sự vô tư mà khởi đầu từ lòng thương hại thì đó chỉ là sự ban ơn mà thôi. Mối quan hệ giữa người cho đi và người nhận về không hề bình đẳng. Đến với quỹ ủng hộ “Vì người nghèo”, có kẻ mặt tươi cười đặt vào quỹ những đồng bạc lớn nhưng họ lại thầm cười khẩy trước mái lán lụp xụp của một gia đình nghèo. Thâm tâm họ, những đồng bạc kia chỉ là sự gia ơn bố thí. Mặt khác, lại có kẻ giúp đỡ người khác vì một mục đích tư lợi nào đó. Thực tế, đã có những ông to, bà lớn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cấp dưới làm việc, thăng chức chỉ để lấy lòng đồng nghiệp, chờ mong lá phiếu của họ dành cho mình trong kì bầu cử. Lòng vị tha trá hình còn đáng khinh bỉ gấp bội lần sự ích kỉ.
Cùng bản chất với sự giúp đỡ kèm theo toan tính cá nhân song tính ích kỉ có hình thức ngược lại. Người ích kỉ có những hành động, việc làm chỉ chăm chăm nhằm mang lại lợi ích cho cá nhân mình, thậm chí bất chấp thủ đoạn giày xéo lên công bằng, đạo lí và lợi ích của người khác để có được mối lợi ấy. Đó là những kẻ trong nguy nan một mình trốn chạy bỏ mặc bạn bè, là những kẻ làm ngơ trước nỗi đau của đồng loại mà ăn chặn từng gói mì cứu trợ đồng bào lũ lụt, mà buôn bán phụ nữ, buôn bán ma tuý, hêrôin,... Gần gũi hơn trong đời sống học sinh, sự ích kỉ bộc lộ ngay trong hành vi cóp bài, gian lận khi kiểm tra thi cử. Những hành động sai trái ấy làm lợi cho một người nhưng tạo ra sự bất công đối với những nỗ lực của bao nhiêu người khác.
Có được lòng vị tha, con người sống ung dung thanh thản trước cuộc đời. Họ được mọi người mến yêu, quý trọng. Mặt khác những việc họ làm đã góp phần cho cuộc sống đẹp, giàu hơn, thêm giàu cho xã hội. Không ai có thể kể hết giá trị của sự bình yên mà những chiến sĩ công an biên phòng đang từng ngày từng giờ thầm lặng hi sinh cho đất nước. Không ai có thể nói hết được niềm hạnh phúc, lòng quyết tâm vươn lên và sự khởi sắc trong tương lai của những người chưa có thành công, những người lầm lỡ được lòng vị tha cứu giúp. Cuộc đời này cần đến những tấm lòng dù chỉ để gió cuốn bay đi nhưng là bay đi để gieo mầm, nở hoa trên đất lạ.
Đời sống kẻ ích kỉ thì ngược lại. Họ bị những toan tính chi li, nhỏ mọn đời thường giày vò, dằn vặt. Lúc nào cũng tính toán căng thẳng để làm lợi cho mình.
Họ cô độc giữa thế giới tươi đẹp xung quanh, chẳng ai muốn làm bạn với con người nhỏ mọn. Thậm chí khi lòng ích kỉ biến thành tội ác, họ sẽ bị xã hội lên án, truy đuổi, là đối tượng nguyền rủa của con người. Tính ích kỉ ở mức độ nào cũng có hại cho tập thể. Đặc biệt khi nó phát triển thành chủ nghĩa cá nhân thì hậu quả sẽ khó có thể lường hết. Nguy hiểm hơn nữa khi tính ích kỉ, chủ nghĩa cá nhân len lỏi bắt rễ vào tư tưởng những nhà lãnh đạo, họ sẽ tạo nên những đảo điên cho xã hội. Đó là trường hợp của tên độc tài Hitle, Mutxôlini,...
Lòng vị tha mang đến cho xã hội những cống hiến quý giá, tính ích kỉ lại quen hưởng thụ quá đà, gây nguy hại cho đời sống.
Như vậy, xã hội muốn phát triển đi lên, ta cần nhân rộng lòng vị tha, xoá bỏ tính ích kỉ trong con người, vẫn biết trong mỗi chúng ta luôn có hai con người đối lập tồn tại: tốt và xấu, thiên thần và ác quỷ, vị tha và ích kỉ,... Nhưng “nhân chi sơ tính bản thiện”, mỗi chúng ta cần có ý thức đấu tranh để giành lại bản ngã lương thiện của mình. Ta nên mở lòng trước tập thể, tham gia tích cực các hoạt động xã hội. Nếu ta dám “Mình vì mọi người’ thì chắc chắn mọi người cũng sẽ “Mọi người vì một người”. Đặc biệt ta cần chú ý xây dựng lòng vị tha và gạt bỏ tính ích kỉ nơi trẻ nhỏ. Nếu xây dựng được những tình cảm tốt đẹp nơi các em từ sớm thì sẽ rất lí tưởng cho sự phát triển nhân cách của các em sau này.
Nghị luận về tính ích kỉ và lòng vị tha (mẫu 4)
Để giải thích thế nào là hạnh phúc, người ta thường vận dụng khái niệm ngược lại của nó là sự bất hạnh.
Những nỗi bất hạnh ở trên đời, ngay từ những thời cổ đại xa xưa, đã được các triết gia ví như “những bóng đen trên một bức họa: chúng càng làm cho các màu sắc nổi bật” - các màu sắc ở đây tượng trưng cho hạnh phúc.
Những nguyên nhân của chúng có thể là: sự mất mát một người thân (từ biệt), sự đau khổ về tinh thần (sự chia li), hoặc về thể xác (bệnh tật), sự nghèo khổ, sự ngu dốt, sự lệ thuộc kẻ khác, sự thù hận, lòng vị kỉ, v.v. Có những nguyên nhân không tuỳ thuộc vào con người, như cái chết, và ở một mức độ thấp hơn, tật bệnh, nhưng tất cả các nguyên nhân khác đều tùy thuộc vào con người và nhất là vào quan hệ giữa người này với người khác, bởi vì con người không thể nào sống một mình và sung sướng một mình được. Con người sống trong một xã hội luôn luôn cần đến sự giúp đỡ của những người khác ở xung quanh, về mặt vật chất cũng như tinh thần. Bởi vậy cho nên, con người cần có lòng bác ái và vị tha vì lòng ích kỉ trước sau chỉ mang đến cho họ những nỗi bất hạnh.
Lòng vị tha là thái độ sống vì người khác. Đó là một đức tính tích cực cho phép con người ta có được một tầm nhìn xa hơn là những quyền lợi trước mắt - đôi khi là rất nhỏ bé của mình dễ nghĩ đến quyền lợi người khác. Có thể nói lòng vị tha là biểu hiện cao nhất của tình yêu thương con người. Không chỉ là sự mở rộng tấm lòng sẵn sàng tha thứ cho lỗi lầm của người khác mà còn là sự ân cần giúp đỡ tạo điều kiện cho những người lầm lạc sửa chữa lỗi lầm; còn là sự chia sẻ khó khăn, giúp đỡ người khác để họ cũng có cuộc sống tốt đẹp như mình. Vị tha còn là sự nhìn nhận đánh giá con người, đối xử với họ không ác cảm, định kiến mà đầy lòng nhân ái. Nó ngược lại với lòng ích kỉ, ích kỉ là thái độ sống vì mình, không quan tâm đến người khác mà chỉ “chăm chăm” lo cho lợi ích bản thân.
Nếu như những người ích kỉ, nhỏ nhen chỉ biết đến bản thân mình, lo cho những lợi ích trước mắt thì lòng vị tha cho phép người ta luôn mở rộng lòng mình che chở cho người khác tha thứ lỗi lầm và tạo điều kiện cho họ sửa chữa, có thể nói, lòng vị tha chính là cốt lõi đạo đức thôi thúc chúng ta làm những việc vì hạnh phúc của người khác, nó cho phép ta sống có lí tưởng hơn. Lòng vị tha mang lại niềm vui và sự thanh thản trong tâm hồn còn sự ích kỉ chỉ mang lại cho chúng ta nỗi lo lắng và phiền muộn trong tiềm thức. Lòng vị tha mang đến sự dũng cảm.
Lòng vị tha đem đến cho ta những người bạn mới cùng sự chân thành và cởi mở, ích kỉ là biểu hiện của một tâm hồn hèn nhát, luôn lo sợ cho bản thân. Ích kỉ chỉ mang đến sự dối trá, nhỏ nhen cùng với sự ra đi của những tình cảm con người tốt đẹp. Trong cuộc sống, tính ích kỉ và lòng vị tha có biểu hiện phong phú. Đơn giản chỉ là việc ai đó hỏi mượn bạn thứ đồ dùng học tập nào đó. Những cách ứng xử khác nhau sẽ cho thấy bạn là người như thế nào.
Người ích kỉ thường suy nghĩ trước sau điều lợi - hại đối với bản thân, và kết quả là vì nhỏ nhen, hẹp hòi, chỉ nghĩ đến mình mà sẽ không giúp đỡ một ai cả. Người có lòng vị tha không vậy. Người ta sẽ không ngần ngại mà đưa cho bạn mình, không hề toan tính. Nếu không may vật đó có bị hỏng hóc thì cũng không vì thế mà trách mắng bạn của mình, vẫn sẵn sàng bỏ qua cho họ. Nhiều hơn thế, cuộc sống còn biết bao điều lớn lao đòi hỏi con người ta có lòng bao dung độ lượng không chỉ mang lại hạnh phúc và niềm vui cho người khác mà còn là cách dễ bản thân sống tốt hơn, vui sống hơn.
Nếu cuộc sống có lòng vị tha như mảnh đất tối tươi và tràn trề sức sống thì tính ích kỉ chỉ giống như một sa mạc cát mênh mông, khô cằn và bỏng rát, nơi sự sống và sức sống khó lòng tồn tại. Phải sống trong sự ích kỉ, con người sớm hay muộn cũng sẽ thấy mệt mỏi vì những toan tính nhỏ nhặt.
Lòng vị tha và sự ích kỉ là hai mặt đối lập nhưng luôn song song tồn tại. Hãy biết vượt qua sự ích kỉ nhỏ nhen để sống chan hòa, thương yêu và giúp đỡ những người xung quanh. Lòng vị tha giúp con người sống chan hòa, hiểu biết và gắn bó với nhau hơn, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp, đầy tình người, xây dựng một thế giới hòa bình bền vững.
Xem thêm các bài văn mẫu Ngữ Văn 11 - Cánh diều hay khác:
Nghị luận về một tư tưởng đạo lí
Suy nghĩ: Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tổi sẽ ngả sau lưng bạn
Nghị luận về tình bạn chân chính
