Video than hoạt tính là gì
Nó hoạt động dựa trên cơ chế liên kết với các chất độc và kéo chúng ra ngoài do cơ thể không hấp thụ than hoạt tính.
Bài viết này sẽ trình bày về những lợi ích, rủi ro và cách sử dụng than hoạt tính.
Than hoạt tính là gì?
Than hoạt tính thu được nhờ oxi hoá các nguyên liệu giàu cacbon. Nguồn ảnh: Homesteading.comThan hoạt tính không phải là chất được tìm thấy trong than đá hay các mảnh thức ăn bị cháy. Chúng thu được nhờ oxi hoá các nguyên liệu giàu cacbon như gỗ, than bùn, gáo dừa hoặc mùn cưa đến nhiệt độ rất cao. Quá trình xử lý này đã tạo ra những lỗ rỗng với thể tích rất nhỏ trong lòng than. Nhờ vậy, chúng có diện tích bề mặt cực lớn, lên đến một sân bóng đá chỉ trong một muỗng cà phê than.
Do đó, than hoạt tính có khả năng hấp thụ cao, cho phép liên kết với các phân tử, ion hoặc nguyên tử từ dung dịch hòa tan.
Công dụng của than hoạt tính
Than hoạt tính đã được phê duyệt để điều trị quá liều thuốc hoặc ngộ độc.
Do đặc tính loại bỏ độc tố mạnh mẽ của nó, một số người đã đề nghị sử dụng than hoạt tính để chữa một số bệnh lý khác. Hiện nay, chưa có nhiều nghiên cứu về các tác dụng của than hoạt tính với sức khoẻ con người. Tuy nhiên, chúng có thể mang lại một số lợi ích như:
Cải thiện chức năng thận
Than hoạt tính có thể cải thiện chức năng thận bằng cách loại bỏ các chất độc và thuốc không thể hấp thu. Chúng đặc biệt hiệu quả với chất có nguồn gốc ure, một sản phẩm của quá trình tiêu hóa protein.
Một số nghiên cứu trên động vật đã cho thấy tác dụng của than hoạt tính. Nghiên cứu năm 2014 cho thấy những con chuột bị bệnh thận mạn được uống 4 g/kg mỗi ngày chế phẩm than hoạt tính đã giảm đáng kể tình trạng viêm và tổn thương đường ruột. Trong một nghiên cứu khác năm 2014, những con chuột có cùng bệnh lý được cho ăn hỗn hợp có chứa 20% than hoạt tính cũng đã cải thiện chức năng, giảm tỷ lệ viêm và tổn thương thận.
Giảm đầy hơi
Than hoạt tính có thể làm giảm đầy hơi cho người bệnh. Nguồn ảnh: Angabinteb.comMặc dù chưa có đủ bằng chứng khoa học, bột than hoạt tính được cho là có tác dụng làm giảm đầy hơi.
Các chất lỏng và khí ở trong ruột có thể được hấp thụ vào hàng triệu lỗ nhỏ trên than hoạt tính, qua đó làm giảm triệu chứng bệnh.
Trong một nghiên cứu năm 2012, một số người mắc chứng đầy hơi đã được sử dụng than hoạt tính trong 3 ngày liên tục. Kết quả siêu âm cho thấy, lượng khí trong bụng những người này đã giảm đi so với trước khi điều trị. Ngoài ra, khoảng 34% người tham gia cũng cho biết các triệu chứng đã được cải thiện hơn.
Một nghiên cứu năm 2017 đã chia những người tham gia thành 2 nhóm, lần lượt sử dụng 45 mg simethicone và 140 mg than hoạt ba lần mỗi ngày trong 10 ngày. Kết quả thu được là tất cả tình nguyện viên đều giảm đầy hơi mà không xuất hiện thêm tác dụng phụ.
Tuy số lượng nghiên cứu vẫn còn hạn chế, hội đồng Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA - European Food Safety Authority) vẫn cho rằng chúng ta có thể sử dụng than hoạt tính để điều trị chứng đầy hơi với liều ít nhất là 1g vào 30 phút trước bữa ăn.
Lọc nước
Từ lâu, con người đã sử dụng than hoạt tính như một chất lọc nước tự nhiên. Cũng giống như ở đường tiêu hoá, than hoạt tính có thể tương tác và hấp thụ một loạt các chất độc, thuốc, vi rút, vi khuẩn, nấm và hóa chất có trong nước.
Trong các cơ sở như trung tâm xử lý chất thải, than hoạt tính thường được sử dụng như một phần của quá trình lọc. Các sản phẩm lọc nước tại nhà cũng có chứa các lõi carbon để loại bỏ độc tố và tạp chất.
Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy rằng các hệ thống lọc có chứa than hoạt tính đã loại bỏ tới 100% flo trong 32 mẫu nước sau 6 tháng lắp đặt.
Giảm tiêu chảy
Việc sử dụng than hoạt tính để hấp thụ thuốc hay các chất độc sẽ giúp điều trị tiêu chảy ở bệnh nhân.
Trong một nghiên cứu năm 2017, các nhà nghiên cứu kết luận rằng than hoạt có thể ngăn vi khuẩn và các loại thuốc gây tiêu chảy hấp thụ vào cơ thể bằng cách liên kết với chúng và đưa ra ngoài cơ thể.
Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng than hoạt tính có ít tác dụng phụ, nhất là khi so với các loại thuốc trị tiêu chảy thông thường.
Làm trắng răng và tăng cường sức khỏe răng miệng
Hiện nay, chưa có đủ bằng chứng để xác định độ hiệu qủa của than hoạt tính trong việc làm trắng răng. Nguồn ảnh: Netdoctor.comNhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe răng miệng chứa than hoạt tính có thể mang lại các lợi ích khác nhau như:- Diệt virus
- Diệt khuẩn
- Chống nấm
- Giải độc
Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu đáng kể nào cho thấy tác dụng loại bỏ độc tố của than hoạt trong môi trường miệng.
Bên cạnh đó, trong một nghiên cứu tổng quan năm 2017, các nhà nghiên cứu kết luận rằng không có đủ dữ liệu để xác định độ an toàn và hiệu quả của than hoạt tính trong việc làm trắng răng cũng như cải thiện sức khỏe răng miệng.
Chăm sóc da
Các nghiên cứu cho thấy than hoạt tính có thể hút các phân tử bụi bẩn, hóa chất, chất độc và vi khuẩn lên trên bề mặt da, giúp loại bỏ chúng dễ dàng hơn.
Khử mùi
Than hoạt tính có khả năng hấp thụ mùi và khí độc hại. Nguồn ảnh: Baldingbeards.comThan hoạt tính có khả năng hấp thụ mùi và khí độc hại, rất lý tưởng để sử dụng cho vùng da dưới cánh tay, giày và tủ lạnh. Bên cạnh đó, chúng cũng có khả năng hút ẩm tốt.
Giảm nhiễm trùng da
Nhiều bác sĩ y học cổ truyền trên thế giới đã sử dụng bột than hoạt tính làm từ gáo dừa để điều trị các bệnh lý trên mô mềm như nhiễm trùng da nhờ vào khả năng hấp thụ vi khuẩn có hại của chúng.
Sử dụng than hoạt tính trong y tế
Than hoạt tính có thể được sử dụng trong điều trị quá liều thuốc hoặc ngộ độc.
Chúng thường có tác dụng trên các loại thuốc như:
- NSAID và các thuốc chống viêm không kê đơn khác
- Thuốc an thần
- Thuốc chẹn kênh canxi
- Dapsone
- Carbamazepine (Tegretol)
- Thuốc trị sốt rét
- Methylxanthines
Than hoạt tính không sử dụng được với các chất có tính ăn mòn, bao gồm:
- Rượu
- Dung dịch kiềm
- Sắt
- Liti
- Các sản phẩm từ dầu mỏ như nhiên liệu đốt lò, xăng, chất pha loãng sơn và một số sản phẩm tẩy rửa.
Nếu người bệnh vẫn còn nhận thức, bác sĩ có thể cho họ uống bột than hòa với nước. Nếu không, bệnh nhân sẽ được đưa thuốc qua sonde dạ dày.
Than hoạt tính phải được sử dụng trong 1-4 giờ sau khi tiếp xúc với chất độc do trong thời gian này các tác nhân gây bệnh vẫn còn ở trong dạ dày.
Bệnh nhân quá liều thuốc hoặc ngộ độc cần được đi khám cấp cứu chứ không nên tự điều trị tại nhà.
Rủi ro
Cho đến nay, chưa có phản ứng phụ nào được ghi nhận khi sử dụng than hoạt tính dưới các hình thức khác nhau.
Tuy nhiên, chúng có thể làm giảm hấp thu của các thuốc khác nếu sử dụng đồng thời. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn gặp phải vấn đề trên.
Xem thêm: