Soạn bài Thực hành Tiếng Việt: Câu đặc biệt ngắn nhất
Câu hỏi 1 trang 130 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1: Trong các đoạn văn (a, b) và lời thoại kịch (c) dưới đây, những câu nào là câu đặc biệt? Phân tích tác dụng của câu đặc biệt trong từng trường hợp.
a. Những hạt mưa gỗ vào mái tôn tạo ra một âm thanh khác hẳn khi chúng rơi trên mái ngói.
Rầm rầm. Rầm rầm. Rầm rầm.
Nghe như có hàng ngàn con ngựa phi ngay trên đầu.
(Nguyễn Nhật Ánh, Tôi là Bê-tô)
b. Bộp! Tôi bị giáng một củ vào đầu đau điếng trong khi đang cúi xem từng vết tích. Hắn! Và một cuốn sách!
(Hà Thuỷ Nguyên, Thiên Mã)
c. Si-men: - Ôi! Mũi kiếm! Mà máu cha em còn đậm!
Đông Rô-đri-go. Si-men em!
Si-men: - Cất khỏi mắt em cái vật đáng kinh kia!
Nó oán trách đời ai và tội ác nặng nề!
(Coóc-nây, Lơ Xít)
Lời giải:
a.
Rầm rầm. Rầm rầm. Rầm rầm.
=> Tác dụng: Hướng sự chú ý của người đọc về âm thanh khác hẳn của những hạt mưa.
b.
Bộp
Và một cuốn sách!
=> Tác dụng: Làm nổi bật thông tin khi nhân vật tôi bị giáng vào một cú vào đầu.
c.
Ôi!
Mũi kiếm
=> Bộc lộ cảm xúc bất ngờ đau đớn khi nhìn thấy vật đã giết chết cha của mình.
Câu hỏi 2 trang 130 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1: Xác định câu đặc biệt trong các lời thoại kịch (a), đoạn văn (b,c) dưới đây và điền thông tin vào các ô trong bảng (kẻ bảng vào vở).
a. Giu-li-ét: - Ôi chao!
Rô-mê-ô: - Kìa, nàng vừa lên tiếng! Hỡi nàng tiên lộng lẫy, hãy nói nữa đi! Đêm nay trên đầu ta, nàng toả ánh hào quang như một sứ giả nhà trời có đôi cánh, đang cưỡi những áng mây lười nhẹ lướt trên không trung, khiến kẻ trần tục phải cố ngước đôi mắt thịt mà chiêm ngưỡng.
Giu-li-ét: - Ôi Rô-mê-ô, hỡi Rô-mê-ô! Sao chàng lại mang tên đó nhỉ? Chàng hãy từ bỏ thân phụ đi, từ bỏ tên họ đi; hoặc không thì chàng hãy thề là chàng yêu em đi, em sẽ không còn là con cháu nhà Ca-piu-lét nữa.
(Sếch-xpia, Rô-mê-ô và Giu-li-ét)
b. Sói Lam chưa kịp mừng vì em chạy thoát. Bất ngờ một gã to như gấu đứng sựng trước mặt nó, hai tay vung một thân cây đang bốc cháy. Choáng váng. Đầu Sói Lam như nổ tung. Và màn đêm. Nó ngã xuống, ngã xuống, cứ xoay tròn và rơi mãi trong màn đêm đầy tia lửa.
(Đa-ni-en Pen-nắc, Mắt sói)
c. “Đêm!” – An-đéc-xen thầm nhủ.
Lúc này, bóng đêm dễ chịu hơn ánh sáng ban ngày.
(Pau-xtốp-xki, Xe đêm)
Lời giải:
|
Câu đặc biệt |
Bộc lộ cảm xúc |
Liệt kê thông báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng |
Xác định thời gian nơi chốn |
Gọi - đáp |
|
a. Ôi chao! Ôi Rô-mê-ô, hỡi Rô-mê-ô! |
x |
|
|
x |
|
b. Choáng váng Và màn đêm |
x |
|
x |
|
|
c. “Đêm!” |
|
x |
|
Câu hỏi 3 trang 131 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1: Tìm câu đặc biệt trong văn bản “Bí ẩn của làn nước” và chỉ ra tác dụng của chúng.
Lời giải:
- Câu đặc biệt:
Nhiều giờ trôi qua
Mưa tuôn, gió thổi.
Con tôi…!
Nước lạnh, ngầu bùn, sâu hút và cuốn mạnh…
=> Tác dụng: Nhằm bộc lộ cảm xúc, liệt kê thông báo về sự vật, xác định thời gian và gọi đáp. Từ đó làm câu chuyện thêm xúc động, đi sâu vào lòng người đọc.
Câu hỏi 4 trang 131 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1: Chỉ ra câu đặc biệt và câu rút gọn trong đoạn văn sau, từ đó nêu sự khác nhau giữa câu đặc biệt và câu rút gọn.
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Lời giải:
- Câu đặc biệt: Ôi!
- Câu rút gọn: Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
=> Sự khác nhau:
- Câu đặc biệt:
+ Cấu tạo của câu không có thành phần chủ ngữ vị ngữ vì vậy không thể khôi phục chủ vị.
- Câu rút gọn:
+ Là câu đơn gồm có hai thành phần đã bị lược bỏ đi chủ ngữ hoặc vị ngữ, khi nói hoặc viết sẽ trở thành câu rút gọn.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 9 bộ Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:
Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (kịch)
