Soạn bài Thực hành đọc hiểu - Sự tích Hồ Gươm
A. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm ngắn gọn:
1. Chuẩn bị:
Câu 1 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
- Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
Trả lời:
Có thể tưởng tượng và miêu tả khung cảnh hồ Gươm như sau:
- Màu nước hồ trong xanh có thể nhìn thấy đáy hồ, như chiếc gương khổng lồ để mây trời soi bóng với những gợn sóng lăn tăn trên mặt hồ.
- Xung quanh hồ là những hàng cây xanh mướt bốn mùa, tỏa bóng xuống hồ. Đặc biệt là hàng liễu rủ xuống như cô thiếu nữ đang soi gương chải tóc.
2. Đọc hiểu
Câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Ba lần kéo lưới của Lê Thận có điều gì đáng chú ý?
Trả lời:
Đáng chú ý ở chỗ cả ba lần Thận đều cất được một thanh sắt.
Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Tranh minh họa nhân vật và sự việc gì của truyện?
Trả lời:
Minh họa cho nhân vật: Lê Thận và sự việc kéo lưới 3 lần đều được một thanh sắt (lưỡi gươm thần).
Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản.
Trả lời:
- Các chi tiết kì ảo trong văn bản là:
+ Ba lần kéo lưới đều kéo được 1 lưỡi gươm
+ Trong túp lều tối thanh gươm sáng rực hai chữ: "Thuận Thiên"
+ Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
Câu 4 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?
Trả lời:
Nhờ có gươm thần, nghĩa khí của nghĩa quân dâng cao, giúp nghĩa quân tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế… vang khắp nơi, xông xáo đi tìm giặc, có những kho lương thực mới chiếm được, mở đường cho họ đánh tràn ra mãi.
Câu 5 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Phần 5 nhằm giải thích điều gì?
Trả lời:
Phần 5 giải thích cho tên gọi Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.
Câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
Sự việc chính:
- Quân Minh sang xâm lược nước ta.
- Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn.
- Lê Thận kéo được lưỡi gươm báu.
- Lê Lợi lấy được chuôi gươm nạm ngọc.
- Trong tay Lê Lợi thanh gươm làm cho quân Minh bạt vía.
- Lê Lợi lên ngôi vua.
- Một năm sau Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm báu.
- Lê Lợi trả gươm ở hồ Tả Vọng.
- Hồ Tả Vọng được mang tên Hồ Gươm
Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
- Theo em nhân vật nổi bật trong truyện là Đức Long Quân.
- Nhân vật này có đặc điểm là yêu nước, thương dân, đã cho mượn gươm thần để nhân dân ta chiến đấu vì chính nghĩa và đây còn là người yêu chuộng hòa bình, ngài muốn Lê Lợi dùng chính năng lực của mình để cai quản đất nước khi chiến tranh kết thúc, không phải dựa vào gươm thần.
Câu 3 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
Chi tiết liên quan tới lịch sử:
- Giặc Minh đô hộ nước ta.
- Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu vùng lên chiến thắng giặc Minh vang dội.
Chi tiết hoang đường kì ảo:
- Ba lần thả lưới đều vớt được duy nhất một lưỡi gươm có khắc chữ "thuận thiên".
- Lưỡi gươm sáng rực một góc nhà.
- Chuôi gươm nằm ở trên ngọn cây đa.
- Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
- Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
- Rùa Vàng lên đòi gươm.
Câu 4 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm:
- Truyện Sự tích Hồ Gươm giải thích tên gọi của Hồ Gươm (Hoàn Kiếm)
- Dân gian muốn giải thích, ca ngợi tính chất chính nghĩa nghĩa, tính nhân dân của khởi nghĩa Lam Sơn.
- Truyện đề cao, suy tôn vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã được nhân dân hết lòng ủng hộ, có công đánh đuổi giặc, đem lại thái bình cho đất nước, nhân dân.
- Truyện thể hiện khát vọng của quần chúng nhân dân muốn được sống trong hoà bình, hạnh phúc.
B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Sự tích Hồ Gươm:
1. Thể loại: Truyền thuyết
2. Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “không còn bóng một tên giặc nào trên đất nước”. Đức Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc.
- Phần 2: Còn lại. Long Quân đòi gươm sau khi đánh bại giặc Minh.
3. Tóm tắt:
Vào thời giặc Minh đô hộ, ở vùng Lam Sơn, có một nghĩa quân nổi dậy chống lại chúng, nhưng trong buổi đầu thế lực còn yếu nên nhiều lần bị thua. Đức Long Quân thấy vậy quyết định cho mượn gươm thần để họ giết giặc. Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người tên là Lê Thận làm nghề đánh cá. Một đêm nọ, Lê Thận đi thả lưới và vớt được một thanh sắt tới ba lần. Chàng bèn đưa lại cạnh mồi lửa thì phát hiện ra đó là một lưỡi gươm. Về sau, chàng tham gia nghĩa quân Lam Sơn. Một hôm, chủ tướng Lê Lợi đến nhà Lê Thận thấy ánh sáng phát ra thì lại gần xem. Thấy trên thanh gươm có khắc hai chữ “Thuận Thiên. Trong một lần nọ, bị giặc đuổi, Lê Lợi đi qua một khu rừng, nhặt được một cái chuôi. Lê Lợi nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận, khi đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in. Có thanh gươm quý trong tay, nghĩa quân đánh đến đâu thắng đến đó. Một năm sau khi đuổi giặc Minh, Lê Lợi cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng. Rùa Vàng nổi lên đòi lại gươm thần, vua bèn trả lại cho Rùa Vàng. Từ đó, hồ Tả Vọng cũng có tên là Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.
4. Giá trị nội dung:
- Truyện giải thích nguồn gốc tên gọi Hồ Hoàn Kiếm, ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa chống giặc Minh do Lê Lợi lãnh đạo đã chiến thắng vẻ vang.
- Thêm vào đó truyện còn ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV và thể hiện khát vọng hòa bình dân tộc
5. Giá trị nghệ thuật:
- Kết cấu chặt chẽ, các chi tiết nghệ thuật thực - ảo đan xen hợp lí khiến cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, tô đậm hình ảnh người anh hùng Lê Lợi - linh hồn của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Các chi tiết tưởng tượng kì ảo nhiều ý nghĩa. (như Rùa Vàng, gươm thần...), nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 6 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:
Thực hành tiếng Việt trang 24 - 25
Viết bài văn kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích
