Soạn bài Sống hay không sống – Đó là vấn đề ngắn nhất
* Chuẩn bị đọc
Trả lời:
- Theo em, ngôn ngữ giao tiếp, cách nói năng của một người điên (hay giả điên) và của một người bình thường khác nhau là:
+ Nói năng không biết suy nghĩ, giao tiếp không có mục đích.
+ Nói năng lộn xộn, khiến người nghe không thể hiểu được.
+ …
* Trải nghiệm cùng văn bản
1. Dự đoán: Động cơ nào khiến vua Clô-đi-út quan tâm, hỏi han về nguyên do dẫn đến tình trạng tinh thần của Hăm-lét?
- Vì Hăm-lét là thái tử, người sẽ nối nghiệp cho vua cha, do đó nhà vua muốn thái tử khỏe mạnh, bình thường.
2. Theo dõi: Đây là lời đối thoại hay độc thoại? Có mối liên hệ gì giữa câu thoại trên đây của Pô-lô-ni-út với câu thoại này của nhà vua?
- Đây là lời đối thoại thể hiện quan điểm của nhà vua khi thấy Pô-lô-ni-ni-út nói với Ô-phê-li-a.
3. Suy luận: Đây là lời đối thoại hay độc thoại? Lời thoại này cho thấy điều gì trong tâm trí và tính cách của Hăm- lét?
- Đây là độc thoại
- Lời thoại này cho thấy sự vướng mắc trong tâm trí của Hăm- lét: đấu tranh giữa việc sống và chết. Đồng thời cũng thấy được sự dũng cảm, tài giỏi, nhanh trí và nội tâm sâu sắc của Hăm – lét.
4. Theo dõi: Từ đây cho đến hết cuộc thoại với Ô-phê-li-a, Hăm-lét dùng lời lẽ như thế nào để che mắt những kẻ đang theo dõi chàng?
- Với cuộc thoại với Ô-phê-li-a, Hăm-lét đã dùng nhiều lý lẽ để che mắt những kẻ đang theo dõi chàng:
- Hăm-lét đã đặt ra nhiều câu hỏi, phản bác với lời nói của Ô-phê-li-a để những kẻ đang theo dõi không tin vào lời lẽ của nàng nữa, từ đó che mắt những kẻ đang theo dõi.
5. Theo dõi: Lời thoại của nhân vật vua và Pô-lô-ni-út cho thấy sự suy đoán của bạn từ đầu đúng hay sai? Giải thích do đâu bạn suy đoán đúng hoặc suy đoán chưa đúng.
- Lời thoại của nhân vật vua và Pô-lô-ni-út cho thấy sự suy đoán của em từ đầu là sai. Nhà vua lo cho sức khỏe của Hăm-lét không phải vì bệnh tật sẽ ảnh hưởng tới việc nối ngôi mà lo vì hoàn cảnh đang sống sẽ ảnh hưởng đến Hăm-lét.
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính:
Hoàng tử Hăm-let giả điên để che giấu những suy nghĩ và toan tinh liên quan đến nguyên nhân cái chết đột ngột của vua cha và hành động ám muội của Clô – đi– út.
Trả lời:
- Tình thế của Hăm-lét: Được hồn ma của cha báo tin vua Clô-đi-út chính là người đầu độc cha mẹ, Hăm-lét đang phân văn giữa việc trả thù và tra rõ sự thật.
- Mục đích giả điên: Để tìm sự thật.
Trả lời:
- Xung đột trong văn bản là sự xung đột về mặt nội tâm của nhân vật Hăm-lét, đó là sự mâu thuẫn giữa việc đấu tranh để bảo vệ chính mình trước hiện thực xấu xa hay cứ sống chịu đựng, sống với lý tưởng nhân văn.
- Tác dụng: Những giằng xé nội tâm của Hăm-lét ảnh hưởng vô cùng to lớn đến việc khơi sâu và phát triển xung đột trong các lớp kịch:
+ Nghĩ về hiện thực xấu xa của xã hội = > Hăm-lét hiện lên sự đáng thương, đau đớn và đầy trăn trở.
+ Khi nhận thấy kẻ thù và tay sai của hắn là một thế lực lớn = > Hăm-lét có những suy tính thông minh, quyết địn giả điên để giảm sự hoài nghi.
b. Thái độ, tình cảm của Hăm-lét trong những lời thoại với Ô-phê-li-a về người nữ.
Trả lời:
a. Nguyên nhân làm nảy sinh mối xung đột giữa Hăm-lét với các nhân vật khác và với xã hội Đan Mạch thổi bấy giọng đất Tây Thiên là:
- Hăm-lét là thái tử: trước việc cha mình chết đi, Hăm-lét sẽ nối nghiệp cha trở thành vua. Nhưng vì cái chết của cha là do chú ruột Clô-đi-út gây ra nhằm chiếm ngôi. Vì vậy, Hăm-lét bất đắc dĩ trở thành kẻ ngáng đường của Clo-đi-ut
- Sau đám tang của cha chưa đầy một tháng, mẹ chàng đã vội tái giá với gã em chồng. Trước tình thế ấy, Hăm-lét tỏ ra căm phẫn, ghê tởm và chán ghét trước cuộc đời nhưng chàng đã cố gắng làm tròn bổn phận người con trai. Chàng quyết định giả điên để che mắt kẻ thù, tiếp cận và tìm ra sự thật, đòi lại công bằng cho cha mình.
b. Trong những lời thoại với Ô-phê-li-a, Hăm-lét đã thể hiện thái độ khinh thường và chán ghét xã hội đương thời: “tại sao…muốn sinh sản ra những kẻ tội lỗi”, “trần thế cần chi phải có những gã như tôi sống lê la giữa đất trời. Chúng tôi là những kẻ khốn khiếp không hơn”.
Khi đối thoại với người mình yêu, Hăm-lét thành công giả điên. Nhưng khi gặp Hoàng hậu- mẹ của mình, chàng lại không thể kìm được sự tức giận, bộc lộ tâm trạng thật của mình.
|
Nhân vật |
Hành động bên ngoài |
Hành động bên trong |
|
Vua Clô – đi – út |
|
|
|
Hăm – lét |
|
|
Trả lời:
- Một số biểu hiện “hành động bên trong”, “hành động bên ngoài” của nhân vật vua Clô-đi-út và Hăm-lét là:
|
Nhân vật |
Hành động bên ngoài |
Hành động bên trong |
|
Vua Clô-đi-út |
- Quan tâm, lo lắng cho tình hình sức khỏe của thái tử. - Lo lắng tình trạng của Hăm-lét
|
- Sai lũ tay sai theo dõi xem Hăm-lét có giả điên không. - Bày mưu tính kế, lên kế hoạch để khử trừ Thái Tử.
|
|
Hăm-lét |
Giả điên, chịu mọi kiểm soát của vua |
- Đấu tranh nội tâm. - Chán ghét, căm hận, tức giận tột độ trước cái chết của cha và những việc làm của Hoàng Hậu và vua. - Luôn trăn trở, suy nghĩ làm sao để tìm ra sự thật và trả thù cho cha, tránh mọi tai mắt của vua. |
- Sự khác biệt giữa con người qua " hành động bên trong" và con người qua " hành động bên ngoài" của mỗi nhân vật:
+ Clô-đi-út muốn che đậy đi tội ác, sự xấu xa, thâm hiểm trong con người mình bằng vẻ bề ngoài tử tế, hiền lành, bao dung.
+ Hăm-lét bên ngoài là người điên, không tỉnh táo nhưng bên trong lại thấu đáo, sáng suốt.
→ Nhận xét: Tác giả đã xây dựng thành công hai tuyến nhân vật đối lập nhau: thiện > < ác. Từ đó tạo nên tình huống truyện gây cấn, tăng tính kịch tính, thú vị, thu hút người đọc; các nhân vật được xây dựng chân thật như từ chính đời thực.
Trả lời:
- Nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ đối thoại, độc thoại được tác giả sử dụng thành công, giúp các xung đột được đẩy lên cao trào, tột độ. Từ đó phản ánh sự mâu thuẫn gay gắn chưa có cách giải quyết triệt để.
Trả lời:
- Chủ đề: Phản ánh hế độ xã hội thời trung cổ mục nát, thực dụng và tàn ác, sẵn sàng dẫm đạp lên nhau để đạt được lợi ích cho mình.
- Thông điệp: Luôn giữ bản thân tỉnh táo, sáng suốt để đưa ra những quyết định đúng đắn. Quyết dù bị vùi dập, dẫm đạp; con người vẫn phải giữ lấy lý trí và niềm tin của mình.
Trả lời:
Em rút ra những lưu ý khi đọc một văn bản bi kịch là:
- Cần đọc kỹ và phân tích kỹ nội dung từng đoạn hội thoại, độc thoại của các nhân vật, đặc biệt là những nhân vật chính.
- Xác định được đề tài, cảm hứng chủ đạo của văn bản.
- Sau khi đọc xong cần rút ra những thông điểm, quan điểm mà tác giả muốn gửi gắm tới người đọc/ người xem.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 11 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
