Soạn bài Một số câu tục ngữ Việt Nam
* Trước khi đọc
Câu 1 (trang 11 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):
Trả lời:
- Khi trò chuyện với người khác, đã rất nhiều lần em sử dụng tục ngữ trong giao tiếp.
- Ví dụ: Ngoài học thầy cô trên lớp, về nhà có bài nào em chưa hiểu hay chưa giải được em đều nhờ Hoa chỉ giúp. Nhờ có Hoa mà em đã tiến bộ rất nhiều trong học tập. Đúng là học thầy không tày học bạn.
=> Việc dùng tục ngữ “học thầy không tày học bạn” để thấy được tầm quan trọng của việc học hỏi bạn bè.
Câu 2 (trang 11 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):
Theo em vì sao người ta lại dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày?
Trả lời:
Người ta lại dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày khiến cho cuộc giao tiếp trở nên phong phú hơn, tránh nhàm chán. Đồng thời, việc sử dụng tục ngữ trong giao tiếp sẽ giúp cho câu nói được gây ấn tượng.
* Đọc văn bản
1. Theo dõi: Những chủ đề được thể hiện qua các câu tục ngữ.
Trả lời:
Những chủ đề được thể hiện qua các câu tục ngữ là:
- Phản ánh những kinh nghiệm được đúc kết về moi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội).
- Là lời khuyên răn, kinh nghiệm sống mà đời trước muốn truyền lại đến đời sau…
- Thể hiện triết lí dân gian của dân tộc.
2. Suy luận: Nét chung nhất về hình thức của các câu tục ngữ.
Trả lời:
Đều có sự xuất hiện của những hình ảnh quen thuộc của cuộc sống hàng ngày nhờ đó mà tục ngữ dễ đi vào kí ức của người đọc, người nghe.
* Sau khi đọc
Nội dung chính Một số câu tục ngữ Việt Nam:
Văn bản đã phản ánh những kinh nghiệm được đúc kết từ mọi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội), những kinh nghiệm sống mà trời trước muốn truyền lại cho người sau.
Trả lời:
- Các câu tục ngữ trên thường có 6,7 hoặc 8 tiếng.
→ Các câu tục ngữ ngắn gọn, xúc tích.
Trả lời:
Trong 15 câu tục ngữ trên, những câu gieo vần là:
- Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão
- Kiến cánh vỡ tổ bay ra
Bão táp mưa sa gần tới
- Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối.
- Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.
- Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
- Làm ruộng ba năm không bằng chăn tằm một lứa.
- Người sống hơn đống vàng
- Đói cho sạch, rách cho thơm.
- Muốn làm nghề, chớ nề học hỏi
- Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại lên hòn núi cao
→ Tác dụng của việc gieo vần khiến cho câu tục ngữ trở nên sinh động, dễ đọc dễ nhớ, dễ truyền đạt, đúc kết tri thức, kinh nghiệm ssống thực tiễn của nhân dân.
Trả lời:
- Câu tục ngữ trong bài học này có hình thức của một thể thơ quen thuộc, được
dùng rất nhiều trong ca dao của người Việt là:
Một cây làm chẳng lên non
Ba cây chụm lại lên hòn núi cao
- Hai câu tục ngữ có hình thức tương tự là:
Ăn quả nhớ trẻ trồng cây
Ăn khoai nhớ kẻ đem dây mà trồng
Trả lời:
- Trong các câu tục ngữ trên, cấu trúc ngôn từ có sự cân đối
Ví dụ: vế trước 4 chữ, vế sau cũng 4 chữ
Vế trước có 3 chữ, vế sau cũng có 3 chữ…
- Việc tạo nên sự cân đối trong cấu tríc của một câu tục ngữ khiến cho câu tục ngữ có nhịp điệu, dễ thuộc, dễ nhớ và dễ truyền tải thông điệp.
Trả lời:
Có thể phân chia các câu tục ngữ trên thepo những chủ đề:
+ Tục ngữ phản ánh những kinh nghiệm sống về tự nhiên
+ Tục ngữ phản ánh về những kinh nghiệm trong lao động sản xuất.
+ Tục ngữ thể hiện triết lí dân gian của dân tộc.
Trả lời:
Những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa trực tiếp:
- Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.
- Kiến bay vỡ tổ bay ra
Bão táp mưa sa gần tới.
- Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang,
Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút.
- Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.
- Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
- Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
- Làm ruộng ba năm không bằng chăn tằm một lứa.
- Người sống hơn đống vàng.
- Không thầy đố mày làm nên.
- Học thầy không tày học bạn.
- Muốn làm nghề, chớ nề học hỏi.
Những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa qua hình ảnh có tính chất ẩn dụ:
- Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối
- Đói cho sạch, rách cho thơm.
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
- Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại lên hòn núi cao.
Trả lời:
- Ý nghĩa của câu tục ngữ 11 và 12 không loại trừ nhau:
+ Câu tục ngữ 11: phải biết ơn người thầy đã có công dạy dỗ mình, không có thầy sẽ không có chúng ta ngày hôm nay.
+ Câu tục ngữ 12: Học thầy thôi chưa đủ, học bạn bè cũng giúp chúng ta tiến bộ hơn rất nhiều.
→ Cần biết ơn tới những người dã có công dạy dỗ chúng ta nên người, bên cạnh học thầy thì cũng nên học hỏi bạn bè, chỉ có vậy mới khiến chúng ta học hỏi và tiến bộ không ngừng.
Trả lời:
Nhiều câu tục ngữ về đời sống xã hội ra đời từ thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay vì nó đúng và có thể vận dụng vao thực tiễn cuộc sống.
* Viết kết nối với đọc
Ghi lại một cuộc đối thoại (giả định) giữa hai người, trong đó, một người có dùng câu tục ngữ: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi (Mẫu 1)
A. Xin chào, dạo này em làm ở đâu rồi?
B. Dạ dạo này em đi học làm tóc ở quán nổi tiếng nhất huyện mình đó anh.
A. Em học nghề lâu chưa? Có gặp khó khăn gì không?
B. Em học được vài tháng nay rồi ạ. Chủ quán cắt tóc em giỏi và nổi tiếng lắm ạ nên nhiều khi có một số vấn đề em không dám hỏi và trao đổi.
A. Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi em ạ, mình không biết thì phải hỏi để tích lũy kinh nghiệm, rồi mới thành thợ chính được. Em cố gắng nhé!
B. Dạ, em cám ơn anh.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:
Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống (trình bày ý kiến tán thành)
