Soạn bài Hải khẩu linh từ lớp 12 | Kết nối tri thức

Soạn bài Hải khẩu linh từ ngắn nhất

* Trước khi đọc

Câu hỏi 1 trang 94 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Hãy chia sẻ cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo mà bạn từng đọc.

Trả lời:

Cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo

Truyện dân gian là một kho tàng vô cùng phong phú và đa dạng, trong đó, truyện dân gian có yếu tố kì ảo luôn có sức hấp dẫn đặc biệt với người đọc bởi những chi tiết hư cấu, hoang đường nhưng lại ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

1. Truyện "Sự tích Hồ Gươm":

Câu chuyện kể về vua Lê Lợi trả gươm cho Long Quân sau khi đánh tan quân Minh. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Chàng trai gặp cụ già trao gươm và được dặn dò cách đánh giặc.

- Lưỡi gươm sáng quắc, giúp vua Lê Lợi đánh tan quân Minh.

- Vua Lê Lợi trả gươm cho Long Quân dưới hồ.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện niềm tin vào sức mạnh của con người, đồng thời ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và ý thức giữ gìn độc lập dân tộc. Chi tiết kì ảo góp phần tô đậm thêm tính chất anh hùng ca của câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sự trợ giúp của thần linh cho những người có chính nghĩa.

2. Truyện "Tấm Cám":

Câu chuyện kể về cuộc đời đầy bất hạnh của Tấm nhưng cuối cùng vẫn được hưởng hạnh phúc viên mãn. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Tấm được Bụt giúp đỡ, biến thân thành cây thị, cây gạo, quả thị.

- Tấm sinh ra từ quả thị.

- Con cò trắng là hiện thân của Tấm.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện niềm tin vào công lý, ở hiền gặp lành. Đồng thời, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam như: hiền lành, chăm chỉ, chịu khó. Chi tiết kì ảo góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sự trừng phạt kẻ ác và đền đáp cho người hiền.

3. Truyện "Sơn Tinh, Thủy Tinh":

Câu chuyện kể về cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh tranh giành Mị Nương. Truyện có nhiều chi tiết kì ảo như:

- Sơn Tinh có phép thuật vẫy gọi thần linh, hô mây gọi gió.

- Thủy Tinh có phép thuật dâng nước, hô mưa gọi gió.

- Cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh vô cùng dữ dội.

Cảm nhận:

Truyện thể hiện ước mơ của người dân về cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đồng thời, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người con trai Việt Nam như: mạnh mẽ, dũng cảm, tài năng. Chi tiết kì ảo góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện, đồng thời thể hiện quan niệm của người xưa về sức mạnh của con người trong việc chống lại thiên tai.

Kết luận:

Truyện dân gian có yếu tố kì ảo là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Những câu chuyện này không chỉ mang giá trị giải trí mà còn ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc. Qua những câu chuyện này, chúng ta có thể hiểu thêm về quan niệm sống, ước mơ và niềm tin của người xưa.

Câu hỏi 2 trang 94 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Kể tên một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà bạn biết. Bạn có ấn tượng với tác phẩm nào nhất? Vì sao?

Trả lời:

Một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà tôi biết:

- Truyền thuyết: 

+ An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

+ Thánh Gióng

+ Sơn Tinh, Thủy Tinh

+ Chử Đồng Tử

+ Vua Hùng thứ 18 và con Rồng cháu Tiên

- Truyền kì mạn lục: 

- Chuyện người con gái Nam Xương

- Vũ Nương

- Từ Thức gặp tiên

- Cây khế

- Trạng Quỳnh

Tác phẩm tôi ấn tượng nhất là "Chuyện người con gái Nam Xương".

Lý do:

- Câu chuyện cảm động về số phận oan nghiệt của Vũ Nương: 

+ Nàng là người phụ nữ đức hạnh, nết na, yêu thương chồng con.

+ Vướng vào lời nói vô tình của con trẻ mà bị nghi oan, dẫn đến kết cục bi thảm.

+ Nàng chọn cái chết để giữ gìn phẩm giá của mình.

-Thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc: 

+ Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

+ Phê phán xã hội phong kiến bất công, trọng nam khinh nữ.

+ Khẳng định niềm tin vào lẽ công bằng.

- Nghệ thuật kể chuyện đặc sắc: 

+ Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo.

+ Lời văn giản dị, giàu sức gợi cảm.

+ Xây dựng nhân vật sinh động, có chiều sâu tâm lí.

Ngoài ra, tôi cũng ấn tượng với các tác phẩm khác như:

- "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy": Ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và sự hy sinh của người con gái.

- "Sơn Tinh, Thủy Tinh": Thể hiện ước mơ của người dân về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

- "Vũ Nương": Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

- "Từ Thức gặp tiên": Thể hiện ước mơ về cuộc sống trường sinh bất lão.

Truyện truyền kì có yếu tố kì ảo là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học Việt Nam. Những câu chuyện này không chỉ mang giá trị giải trí mà còn ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

* Đọc văn bản

Câu hỏi 1 trang 94 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Giới thiệu lai lịch, chân dung nhân vật chính.

Trả lời:

Giới thiệu lai lịch và chân dung nhân vật chính Nguyễn Cơ trong "Hải Khẩu Linh Từ":

*Lai lịch:

- Tên đầy đủ: Nguyễn Cơ

- Biệt danh: Bích Châu, Chế Thắng phu nhân

- Quê quán: Hải Yến, Hải Hậu, Nam Định

- Chồng: Trần Duệ Tông

- Con: Không có

- Cung phi nhà Trần là con gái nhà quan 

* Chân dung:

- Ngoại hình: 

+ Xinh đẹp, tài sắc vẹn toàn

+ "Mày ngài, mắt phượng, má đào, môi son"

+ "Dáng người lả lướt, uyển chuyển"

- Tính cách: 

+ Thông minh, sắc sảo

+ Cương trực, mạnh mẽ

+ Yêu nước, thương dân

+ Có lòng nhân ái

-Tài năng: 

+ Nữ công gia chánh

+ Văn chương, thi ca

+ Nắm binh pháp, thao lược

+ Có khả năng lãnh đạo

Vai trò trong "Hải Khẩu Linh Từ":

- Nhân vật chính: 

+ Câu chuyện xoay quanh cuộc đời và sự nghiệp của bà

+ Thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam

- Nữ anh hùng: 

+ Có công giúp vua Trần Duệ Tông dẹp giặc ngoại xâm

+ Cứu nguy cho đất nước

- Biểu tượng cho lòng yêu nước: 

+ Sẵn sàng hy sinh bản thân vì đại nghĩa

+ Gương sáng cho thế hệ sau

Câu hỏi 2 trang 96 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí có tác động như thế nào tới cảm xúc của bạn?

Trả lời:

Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí trong tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" có tác động như thế nào tới cảm xúc của tôi?

Tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" của Đoàn Thị Điểm sử dụng nhiều chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí để tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện và tác động mạnh mẽ đến cảm xúc của người đọc.

1. Những chi tiết gợi sự linh thiêng:

- Hình ảnh Bích Châu: 

+ Nàng xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông.

+ Nàng có nhan sắc phi thường, "dung nhan lộng lẫy, sắc đẹp rạng ngời".

+ Nàng có khả năng tiên tri, báo mộng.

- Cung điện dưới đáy biển: 

+ Nơi Bích Châu sinh sống.

+ Cung điện nguy nga, tráng lệ, "bốn bề gấm vóc, muôn vẻ châu ngọc".

+ Có nhiều điều kỳ lạ, "cá chép hóa rồng, vượn biến thành người".

- Sự trợ giúp của thần linh: 

+ Long Quân giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành.

+ Bích Châu giúp vua Trần Duệ Tông tìm được con trai.

2. Tác động đến cảm xúc:

- Kích thích trí tò mò, ham muốn khám phá: 

+ Những chi tiết kỳ ảo, huyền bí khiến người đọc tò mò muốn biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

+ Khơi gợi trí tưởng tượng, giúp người đọc hình dung về thế giới kỳ diệu dưới đáy biển.

- Gây ấn tượng mạnh mẽ: 

+ Hình ảnh Bích Châu đẹp lộng lẫy, cung điện nguy nga tráng lệ,... tạo ấn tượng khó phai trong lòng người đọc.

+ Câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn nhờ những chi tiết kỳ ảo.

- Gợi cảm giác thiêng liêng, tôn kính: 

+ Hình ảnh Long Quân, Bích Châu thể hiện sức mạnh phi thường của thần linh.

+ Khơi gợi niềm tin vào thế giới tâm linh, vào sự trợ giúp của thần linh.

- Gây xúc động, đồng cảm: 

+ Số phận oan nghiệt của Bích Châu khiến người đọc thương cảm.

+ Niềm tin vào công lý được khẳng định khi Bích Châu được minh oan.

Kết luận:

Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí là một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ". Những chi tiết này đã khơi gợi trí tò mò, trí tưởng tượng, cảm giác thiêng liêng, đồng thời tạo ấn tượng mạnh mẽ và khơi gợi xúc động trong lòng người đọc.

Câu hỏi 3 trang 98 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Dự đoán về hành động, ứng xử của nhân vật Bích Châu

Trả lời:

Dự đoán về hành động, ứng xử của nhân vật Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Bích Châu là một nhân vật có tính cách phức tạp, vừa mạnh mẽ, quyết đoán, vừa dịu dàng, nhân hậu. Dưới đây là một số dự đoán về hành động, ứng xử của Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Khi biết tin vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành:

- Lo lắng cho sự an nguy của vua: Bích Châu sẽ cầu nguyện cho vua bình an trở về.

- Sẵn sàng giúp đỡ vua: Nếu cần thiết, Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật của mình để giúp vua chiến thắng.

2. Khi vua Trần Duệ Tông bị quân Chiêm Thành bao vây:

- Xuất hiện để giải nguy cho vua: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật để đánh tan quân Chiêm Thành.

- Khuyên vua nên tha mạng cho vua Chiêm Thành: Bích Châu là người nhân hậu, nên sẽ khuyên vua tha mạng cho vua Chiêm Thành để thể hiện lòng khoan dung.

3. Khi trở về cung điện dưới đáy biển:

- Sẽ tiếp tục giúp đỡ vua Trần Duệ Tông: Bích Châu sẽ là người cố vấn cho vua trong việc cai trị đất nước.

- Dành thời gian cho con trai: Bích Châu sẽ bù đắp cho con trai những năm tháng thiếu vắng mẹ.

4. Khi gặp lại người chồng cũ:

- Sẽ giữ thái độ bình tĩnh: Bích Châu là người hiểu chuyện, nên sẽ không oán trách người chồng cũ.

- Chúc phúc cho người chồng cũ: Bích Châu mong muốn người chồng cũ được hạnh phúc.

5. Khi được vua Trần Duệ Tông lập đền thờ:

- Sẽ phù hộ cho đất nước: Bích Châu sẽ trở thành vị thần bảo hộ cho đất nước, giúp cho quốc thái dân an.

- Giúp đỡ những người gặp khó khăn: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật của mình để giúp đỡ những người gặp khó khăn.

Câu hỏi 4 trang 99 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Dự đoán về diễn biến câu chuyện

Trả lời:

Dự đoán về diễn biến câu chuyện "Hải Khẩu Linh Từ":

Dưới đây là một số dự đoán về diễn biến câu chuyện "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Vua Trần Duệ Tông chiến thắng quân Chiêm Thành:

- Nhờ sự giúp đỡ của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ đánh tan quân Chiêm Thành.

- Vua Chiêm Thành sẽ bị bắt và có thể được vua Trần Duệ Tông tha mạng.

2. Vua Trần Duệ Tông tìm lại được con trai:

- Nhờ sự giúp đỡ của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ tìm lại được con trai.

- Hai cha con sẽ đoàn tụ và sống hạnh phúc bên nhau.

3. Bích Châu trở về cung điện dưới đáy biển:

- Bích Châu có thể sẽ ở lại với vua Trần Duệ Tông và con trai.

- Hoặc Bích Châu sẽ trở về cung điện dưới đáy biển để tiếp tục cai trị.

4. Vua Trần Duệ Tông lập đền thờ Bích Châu:

- Để ghi nhớ công ơn của Bích Châu, vua Trần Duệ Tông sẽ lập đền thờ Bích Châu.

- Bích Châu sẽ trở thành vị thần bảo hộ cho đất nước.

5. Câu chuyện kết thúc có hậu:

- Vua Trần Duệ Tông trị vì đất nước thái bình, thịnh vượng.

- Bích Châu được mọi người tôn kính và thờ phụng.

Ngoài ra, câu chuyện có thể có thêm những diễn biến khác như:

- Bích Châu sẽ gặp lại người chồng cũ.

- Bích Châu sẽ giúp đỡ những người gặp khó khăn.

- Bích Châu sẽ phải đối mặt với những kẻ thù mới.

Câu hỏi 5 trang 101 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Chú ý nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông.

Trả lời:

Nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông:

1. Thư của Quảng Lợi vương:

- Gửi lời chúc mừng Lê Thánh Tông lên ngôi vua.

- Bày tỏ sự tôn kính và lòng trung thành với triều đình.

- Mong muốn được giữ gìn hòa bình và ổn định biên giới.

2. Thư của Lê Thánh Tông:

- Cảm ơn lời chúc mừng của Quảng Lợi vương.

- Khẳng định chủ quyền của Đại Việt đối với vùng đất Lạng Sơn.

- Yêu cầu Quảng Lợi vương tuân theo mệnh lệnh của triều đình.

3. Trao đổi qua lại:

- Hai bên tranh luận về chủ quyền của vùng đất Lạng Sơn.

- Quảng Lợi vương đưa ra các bằng chứng lịch sử để chứng minh Lạng Sơn thuộc về Đại Minh.

- Lê Thánh Tông bác bỏ các bằng chứng của Quảng Lợi vương và khẳng định chủ quyền của Đại Việt.

4. Kết quả:

- Hai bên không thể đi đến thống nhất về chủ quyền của Lạng Sơn.

- Cuộc tranh luận tiếp tục diễn ra trong nhiều năm sau đó.

Ngoài ra, nội dung đối thoại qua thư còn có thể đề cập đến các vấn đề khác như:

- Quan hệ giao thương giữa hai nước.

- Việc trao đổi tù binh.

- Việc hợp tác chống giặc cướp biển.

Câu hỏi 6 trang 103 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Chú ý những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung.

Trả lời:

Những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung trong "Hải Khẩu Linh Từ":

1. Hệ thống luật pháp:

- Luật pháp ở thủy cung được xây dựng dựa trên nguyên tắc công bằng và chính nghĩa.

- Luật pháp được áp dụng cho tất cả mọi người, không phân biệt địa vị hay thân phận.

- Luật pháp được thực thi nghiêm minh, không có ngoại lệ.

2. Các cơ quan thực thi pháp luật:

- Có một hệ thống các cơ quan thực thi pháp luật ở thủy cung, bao gồm: 

+ Tòa án

+ Ngục tù

+ Lực lượng bảo vệ

3. Quá trình xét xử:

+ Quá trình xét xử được diễn ra công khai và minh bạch.

+ Các bị cáo được hưởng quyền tự bào chữa.

+ Bản án được đưa ra dựa trên bằng chứng và lập luận.

4. Hình phạt:

- Hình phạt được áp dụng dựa trên mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

- Các hình phạt bao gồm: 

+ Tù đày

+ Đánh đòn

+ Tử hình

5. Một số chi tiết cụ thể:

- Khi Bích Châu bị nghi oan, nàng đã được đưa ra xét xử công khai.

- Các bằng chứng được đưa ra và được thẩm tra kỹ lưỡng.

- Cuối cùng, Bích Châu được minh oan và được trả tự do.

- Những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung cho thấy một xã hội được tổ chức tốt đẹp, nơi luật pháp được tôn trọng và thực thi nghiêm minh.

Câu hỏi 7 trang 104 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Chú ý sự lặp lại của yếu tố “giấc mộng” trong diễn biến của câu chuyện.

Trả lời:

Yếu tố "giấc mộng" lặp lại trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Yếu tố "giấc mộng" xuất hiện nhiều lần trong "Hải Khẩu Linh Từ" và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy diễn biến câu chuyện:

1. Giấc mộng của vua Trần Duệ Tông:

- Vua Trần Duệ Tông mơ thấy Bích Châu và được Bích Châu báo mộng về việc vua Chiêm Thành sẽ xâm lược Đại Việt.

- Giấc mộng này là lời cảnh báo cho vua Trần Duệ Tông và giúp vua có sự chuẩn bị để chống giặc ngoại xâm.

2. Giấc mộng của Bích Châu:

- Bích Châu mơ thấy mình gặp lại vua Trần Duệ Tông và con trai.

-Giấc mộng này giúp Bích Châu có thêm niềm tin và hy vọng vào tương lai.

3. Giấc mộng của người con trai:

- Con trai của vua Trần Duệ Tông mơ thấy mẹ mình.

- Giấc mộng này giúp con trai nhận ra mẹ mình và tạo điều kiện cho hai mẹ con đoàn tụ.

Sự lặp lại của yếu tố "giấc mộng" có ý nghĩa:

-Thể hiện yếu tố kỳ ảo, huyền bí: Giấc mộng là cầu nối giữa thế giới thực và thế giới tâm linh.

-Gợi mở những điều bí ẩn: Giấc mộng có thể là lời tiên tri hoặc là điềm báo cho những sự kiện sắp xảy ra.

-Thúc đẩy diễn biến câu chuyện: Giấc mộng giúp các nhân vật đưa ra quyết định và hành động.

-Thể hiện giá trị nhân văn: Giấc mộng thể hiện ước mơ, niềm tin và hy vọng của các nhân vật.

Ngoài ra, bạn có thể chú ý thêm những điểm sau:

- Cách thức miêu tả giấc mộng: Giấc mộng được miêu tả sinh động, hấp dẫn.

-Ý nghĩa của từng giấc mộng: Mỗi giấc mộng có ý nghĩa riêng và góp phần làm sáng tỏ nội dung câu chuyện.

-So sánh giấc mộng với hiện thực: Giấc mộng có thể phản ánh hiện thực hoặc là sự đối lập với hiện thực.

* Sau khi đọc

Câu hỏi 1 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Lập bảng hệ thống các sự kiện, nhân vật, chi tiết ,… có tính chất linh thiêng, kì ảo xuất hiện trong văn bản.

Trả lời::

Bảng hệ thống các sự kiện, nhân vật, chi tiết linh thiêng, kì ảo trong "Hải Khẩu Linh Từ":

Ngoài ra, bạn có thể bổ sung thêm các chi tiết khác như:

- Sự xuất hiện của các loài vật linh thiêng: Rồng, rắn, cá chép,...

- Các phép thuật kỳ ảo: Biến hóa, bay lượn,...)

- Những điềm báo, linh ứng: Mây ngũ sắc, sấm sét,...

Câu hỏi 2 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Thông qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng Bích Châu, bạn có nhận xét gì về phẩm chất, đức tính của mẫu hình người phụ nữ mà tác giả xây dựng trong truyện.

Trả lời:

Phẩm chất, đức tính của mẫu hình người phụ nữ trong truyện Hải Khẩu Linh Từ:

1. Nết na, đức hạnh:

- Thể hiện qua việc: 

+ Giữ gìn lễ giáo, khuôn phép.

+ Cư xử đúng mực, lễ phép.

+ Luôn biết giữ gìn phẩm giá của người phụ nữ.

2. Chung thủy, son sắt:

- Thể hiện qua việc: 

+ Thề non hẹn biển với người mình yêu.

+ Giữ gìn lời thề, không thay lòng đổi dạ.

+ Sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ tình yêu.

3. Cương trực, mạnh mẽ:

- Thể hiện qua việc: 

+ Không khuất phục trước cường quyền, bạo lực.

+ Dám đấu tranh cho tình yêu và hạnh phúc của mình.

+ Sẵn sàng đối mặt với thử thách, gian nan.

4. Hiếu thảo, thương con:

- Thể hiện qua việc: 

+ Luôn hiếu thảo với cha mẹ, vun vén gia đình.

+ Thương yêu con cái, hết lòng chăm sóc, nuôi dưỡng.

+ Sẵn sàng hy sinh bản thân vì con.

5. Trí tuệ, thông minh:

- Thể hiện qua việc: 

+ Có khả năng giải quyết vấn đề, đưa ra quyết định sáng suốt.

+ Biết cách ứng phó với những tình huống khó khăn.

+ Có tầm nhìn xa, tư duy thấu đáo.

6. Dung dị, mộc mạc:

- Thể hiện qua việc: 

+ Lối sống giản dị, không cầu kỳ, phô trương.

+ Tính cách chân chất, thật thà.

+ Gần gũi, hòa đồng với mọi người.

- Ngoài ra, còn có một số phẩm chất khác như:

+ Lòng nhân ái, vị tha.

+ Tinh thần dũng cảm, quả cảm.

+ Ý chí kiên cường, bất khuất.

- Nhận xét chung:

Mẫu hình người phụ nữ trong truyện Hải Khẩu Linh Từ là hiện thân của những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam: nết na, đức hạnh, chung thủy, son sắt, cương trực, mạnh mẽ, hiếu thảo, thương con, trí tuệ, thông minh, dung dị, mộc mạc. Đây là hình mẫu lý tưởng mà người phụ nữ Việt Nam cần noi theo.

Câu hỏi 3 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện đã đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm? 

Trả lời:

Vai trò của sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm Hải Khẩu Linh Từ:

1. Tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn cho tác phẩm:

- Yếu tố lịch sử giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội, từ đó có thể cảm nhận được những thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.

- Yếu tố kì ảo tạo nên sự li kì, hấp dẫn, khiến người đọc tò mò và muốn theo dõi câu chuyện đến cùng.

2. Làm nổi bật chủ đề và thông điệp của tác phẩm:

- Yếu tố lịch sử giúp tác giả thể hiện chủ đề về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc, ý chí quật cường chống giặc ngoại xâm.

- Yếu tố kì ảo giúp tác giả thể hiện niềm tin vào sức mạnh của con người, vào công lý và lẽ phải.

3. Tăng tính biểu cảm cho tác phẩm:

- Yếu tố lịch sử giúp tác giả miêu tả bối cảnh xã hội một cách chân thực và sinh động.

- Yếu tố kì ảo giúp tác giả thể hiện những cảm xúc, suy tư của nhân vật một cách mãnh liệt và ấn tượng.

4. Phản ánh quan niệm của tác giả về cuộc sống:

- Yếu tố lịch sử cho thấy tác giả có hiểu biết sâu sắc về lịch sử đất nước.

- Yếu tố kì ảo cho thấy tác giả có niềm tin vào những giá trị tốt đẹp của con người.

Cụ thể:

- Sự kiện lịch sử: Cuộc chiến tranh chống quân Minh xâm lược.

- Yếu tố kì ảo: 

+ Chàng trai được thần linh giúp đỡ.

+ Thanh gươm báu giúp chàng trai chiến thắng quân giặc.

Thông điệp:

- Lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc.

- Ý chí quật cường chống giặc ngoại xâm.

- Niềm tin vào sức mạnh của con người, vào công lý và lẽ phải.

Kết luận:

Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong tác phẩm Hải Khẩu Linh Từ đã góp phần tạo nên một tác phẩm hấp dẫn, lôi cuốn, có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.

Câu hỏi 4 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Trong các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo bạn, chi tiết hoặc sự việc nào hấp dẫn hơn cả? Vì sao?

Trả lời:

Theo tôi, chi tiết/sự việc kì ảo hấp dẫn nhất trong Đền thiêng cửa bể là sự xuất hiện của con rùa vàng khổng lồ. Lý do là:

1. Tính bất ngờ:

- Con rùa vàng xuất hiện một cách đột ngột, không ai báo trước.

- Kích thước khổng lồ, khác biệt hoàn toàn so với những con rùa bình thường.

2. Tính phi thường:

- Rùa vàng có khả năng nói tiếng người, thể hiện trí tuệ phi thường.

- Giúp đỡ nhân vật chính vượt qua nguy hiểm, hoàn thành nhiệm vụ.

3. Ý nghĩa biểu tượng:

- Rùa vàng là biểu tượng của sự linh thiêng, trường thọ, và trí tuệ.

- Sự xuất hiện của rùa vàng thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự hỗ trợ của thần linh cho những người có ý chí tốt đẹp.

Ngoài ra, một số chi tiết/sự việc kì ảo khác cũng rất hấp dẫn:

- Thanh gươm báu tự bay đến tay nhân vật chính.

- Viên ngọc quý mọc lên từ trong thân cây.

- Cánh đồng hoa sen nở rộ giữa đêm khuya.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của con rùa vàng vẫn là chi tiết/sự việc kì ảo ấn tượng nhất bởi:

- Tính bất ngờ, phi thường và ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.

- Góp phần làm nổi bật chủ đề và thông điệp của tác phẩm.

Câu hỏi 5 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Nêu suy nghĩ của bạn về quan điểm hiện thực của tác giả thể hiện qua: 

- Việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi vương. 

- Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương

Trả lời:

Quan điểm hiện thực của tác giả thể hiện qua:

1. Việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi vương:

- Bộ máy nhà nước:

+ Còn đơn giản, sơ khai.

+ Chưa có sự phân chia chức quyền rõ ràng.

+ Vua trực tiếp nắm giữ mọi quyền lực.

- Quan điểm hiện thực:

+ Tác giả nhìn nhận một cách khách quan về bộ máy nhà nước của Quảng Lợi vương.

+ Thể hiện sự hiểu biết về lịch sử

2. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương:

- Nội dung:

+ Vua Lê Thánh Tông đề nghị Quảng Lợi vương quy phục.

+ Quảng Lợi vương khẳng định sự độc lập của mình.

- Quan điểm hiện thực:

+ Tác giả thể hiện sự quan tâm đến tình hình chính trị

+ Phản ánh mâu thuẫn giữa hai thế lực: triều đình Lê - Trịnh và nhà Nguyễn.

Suy nghĩ:

- Tác giả có quan điểm hiện thực, khách quan.

- Nhìn nhận sự việc một cách đa chiều, không tô hồng hay bôi đen.

- Thể hiện sự hiểu biết về lịch sử và xã hội

Ngoài ra, qua hai chi tiết trên, ta còn thấy được:

- Tác giả có ý thức đề cao tinh thần dân tộc.

- Mong muốn hòa bình, thống nhất đất nước.

Câu hỏi 6 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Trình bày nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản

Trả lời:

Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản Hải Khẩu Linh Từ:

1. Tính sinh động, hấp dẫn:

- Ngôn ngữ đối thoại giúp tái hiện cuộc trò chuyện giữa các nhân vật một cách chân thực, sinh động.

- Giúp người đọc cảm nhận được cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật.

2. Tính biểu cảm:

- Ngôn ngữ đối thoại giúp thể hiện tính cách, đặc điểm của từng nhân vật.

- Giúp người đọc hiểu rõ hơn về nội dung tác phẩm.

3. Tính logic, chặt chẽ:

- Các câu thoại được sắp xếp hợp lý, logic.

- Giúp người đọc dễ dàng theo dõi diễn biến câu chuyện.

4. Sử dụng các biện pháp tu từ:

- So sánh, ẩn dụ, nhân hóa,...

- Giúp tăng tính biểu cảm, gợi hình cho ngôn ngữ.

5. Sử dụng các thành ngữ, tục ngữ:

- Giúp tăng tính hàm súc, cô đọng cho ngôn ngữ.

- Phản ánh quan niệm, giá trị văn hóa của dân tộc.

Cụ thể:

- Đoạn đối thoại giữa chàng trai và thần linh:

+ Thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên.

+ Thể hiện ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm.

- Đoạn đối thoại giữa vua cha và con trai:

+ Thể hiện tình cảm gia đình sâu nặng.

+ Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm.

Kết luận:

Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản Hải Khẩu Linh Từ góp phần tạo nên một tác phẩm hấp dẫn, có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.

Câu hỏi 7 trang 105 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Bình luận về chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ.

Trả lời:

Chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ:

1. Ý nghĩa:

- Thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh.

- Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc.

- Ca ngợi công lao của Nàng Bích Châu trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm.

2. Tác dụng:

Góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm.

Tạo sự hấp dẫn, ly kỳ cho câu chuyện.

Thể hiện quan niệm của tác giả về cuộc sống.

3. Bình luận:

- Chi tiết này là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả.

- Thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo.

- Giúp tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.

Cụ thể:

- Nàng Bích Châu hiển linh giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành.

Nàng được lập đền thờ để tưởng nhớ công lao.

- Ngoài ra, chi tiết này còn thể hiện:

+ Niềm tin vào sự bất tử của linh hồn.

+ Lòng biết ơn của nhân dân đối với những người có công với đất nước.

Kết luận:

Chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ là một chi tiết có ý nghĩa quan trọng trong tác phẩm. Chi tiết này góp phần làm nổi bật chủ đề, tạo sự hấp dẫn cho câu chuyện và thể hiện quan niệm của tác giả về cuộc sống.

* Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu cảm nhận của bạn về hình tượng nhân vật Bích Châu trong tác phẩm.

Trả lời:

Nàng Bích Châu trong tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" hiện lên là một hình tượng nhân vật đa chiều, đầy ấn tượng. Nàng không chỉ là một người con gái xinh đẹp, nết na mà còn là một vị nữ thần linh thiêng, một biểu tượng cho lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm. Bích Châu xuất thân là một cô gái bình thường, nhưng vì lòng yêu nước và căm thù giặc ngoại xâm, nàng đã dũng cảm hy sinh bản thân để bảo vệ quê hương. Sau khi chết, nàng hóa thành vị nữ thần linh thiêng, luôn âm thầm giúp đỡ và phù trợ cho vua và quân dân ta trong cuộc chiến chống giặc. Hình tượng Bích Châu thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, nó cũng ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta. Nàng Bích Châu là một hình tượng nhân vật đẹp đẽ, cao quý, mang giá trị nhân văn sâu sắc. Nàng là biểu tượng cho lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta.

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác: