Sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng: Những điều bạn cần biết

Video: 5 điểm khác biệt của mang thai đôi các mẹ cần biết

Các cặp song sinh được sinh ra nhiều hơn bạn tưởng, tỷ lệ sinh đôi trên toàn cầu đã tăng lên 1/3 kể từ những năm 1980 đến nay, từ tỷ lệ 9/1000 ca sinh lên 12/1000 ca.

Sinh đôi cùng trứng 

Trẻ sinh đôi cùng trứng Nguồn ảnh: xcodelife

Thư viện Y khoa Quốc gia nói rằng các cặp song sinh đơn hợp tử, hoặc giống hệt nhau, được thụ thai từ một trứng đã thụ tinh. Trứng này tách thành 2 phôi sau khi nó bắt đầu phân chia. Hai phôi này phát triển thành hai em bé.

Vật liệu di truyền (nhiễm sắc thể) ở cả 2 trẻ là hoàn toàn giống nhau. Điều này là do cả hai em bé được sinh ra từ cùng 1 trứng và tinh trùng. Vì lý do này, cả hai đứa trẻ có cùng giới tính khi sinh ra và có chung các đặc điểm di truyền, chẳng hạn như màu mắt và màu tóc.

Tuy nhiên, do sự khác biệt về khoảng không gian sống trong tử cung các cặp song sinh giống hệt nhau có thể có sự khác biệt nhỏ về ngoại hình.

Sinh đôi khác trứng

Sinh đôi khác trứng. Nguồn ảnh: Medicaldaily

Không phải tất cả các cặp song sinh đều giống hệt nhau. Thông thường, các cặp song sinh được sinh ra với một số đặc điểm khác nhau. Các cặp song sinh khác trứng thường được gọi là sinh đôi dị hợp tử.

Sinh đôi dị hợp tử

Thuật ngữ khoa học dành cho các cặp song sinh lưỡng hợp tử - dùng để chỉ hai trứng đã thụ tinh. Sinh đôi khác trứng xảy ra khi hai tế bào trứng được 2 tinh trùng thụ tinh độc lập sẽ tạo ra hai hợp tử phát triển thành 2 phôi riêng biệt.

Vì sinh đôi khác trứng là kết quả thụ tinh của các trứng khác nhau và tinh trùng khác nhau nên chúng có tỷ lệ nhiễm sắc thể như bất kỳ anh chị em nào khác. Viện nghiên cứu bộ gen người quốc gia nói rằng có khoảng 50% trẻ sinh đôi khác trứng. Đây là lý do tại sao chúng không hoàn toàn giống nhau và có thể có giới tính khác nhau khi mới sinh.

Có loại thứ ba không?

Theo khoa học truyền thống về các cặp song sinh chỉ có 2 loại sinh đôi là cùng trứng và khác trứng. Nhưng có một loại khác được gọi là cặp song sinh thể cực.

Mặc dù điều này chưa bao giờ được xác nhận, nhưng một nghiên cứu từ năm 2016 đã nhận định rằng kiểu sinh đôi thứ ba sẽ giải thích tại sao một số cặp sinh đôi khác trứng lại giống nhau đến vậy.

Sau khi buồng trứng phóng noãn, noãn có thể tách thành hai nửa, nửa nhỏ hơn được gọi là thể cực. Thể cực này chứa tất cả các nhiễm sắc thể cần thiết để kết hợp với tinh trùng tạo ra phôi thai. Nhưng vì nó thường chứa rất ít tế bào chất nên nó thường không tồn tại lâu.

Tuy nhiên, thể cực có thể tồn tại và được thụ tinh. Trong khi đó, một nửa lớn hơn của trứng ban đầu cũng có thể được thụ tinh bởi một tinh trùng riêng biệt. Kết quả là tạo ra cặp song sinh thể cực.

Các cặp sinh đôi thể cực có cùng nhiễm sắc thể với cha mẹ đẻ nhưng cũng có thể khác với cha đẻ do chúng được tạo ra từ một trứng nhưng hai tinh trùng riêng biệt.

Vì lý do này, trẻ có thể cùng hoặc khác giới tính khi sinh và có thể trông rất giống nhau hoặc không hoàn toàn giống nhau.

Các trường hợp sinh đôi cùng trứng độc đáo

Trong một trường hợp song thai cơ bản, 2 phôi thai đi theo những con đường riêng biệt và phát triển thành những em bé song sinh, dù là sinh đôi cùng trứng hay khác trứng. Một số cặp sinh đôi độc đáo đi theo một con đường khác.

Sinh đôi gương - ảnh

Đây là một dạng đặc biệt của sinh đôi cùng trứng. Cặp song sinh này là hình ảnh phản chiếu thực tế của nhau. Điều này có nghĩa rằng:

• Tóc của chúng có thể rụng theo các hướng ngược nhau.
• Răng của chúng có thể mọc ở 2 bên đối diện của miệng.
• Chúng có thể có vết bớt ở phía đối diện của cơ thể.
• Chúng cũng thường có tay thuận khác nhau.

Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng này? Trong một trường hợp sinh đôi cùng trứng điển hình, trứng phân chia trong tuần đầu tiên sau khi thụ tinh. Nhưng ở trường hợp sinh đôi gương ảnh, trứng phân chia muộn hơn, từ 7 đến 12 ngày sau khi thụ tinh, khi đó phôi thai đang bắt đầu có sự phân hóa trái phải do đó tạo ra các cặp song sinh có các đặc điểm đối xứng ngược lại.

Sinh đôi dính liền

Trẻ sinh đôi dính liền. nguồn ảnh: abcnews

Sinh đôi dính liền là một kiểu sinh đôi hiếm gặp trong đó hai đứa trẻ được kết nối về mặt thể chất. Thông thường, các cặp sinh đôi dính với nhau ở ngực hoặc bụng nhưng cũng có thể dính ở bộ phận khác nhau. Một số cặp sinh đôi dính liền ở mức độ nặng hơn những trẻ khác. Hầu hết chúng đều chung ít nhất một cơ quan quan trọng.

Mặc dù gắn bó với nhau về mặt thể chất, các cặp sinh đôi dính liền lại là 2 cá thể. Chúng có những suy nghĩ và tính cách riêng.

Các nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng tìm hiểu nguồn gốc của kiểu sinh đôi này. Một số chuyên gia cho rằng sinh đôi dính liền xảy ra khi trứng đã thụ tinh không phân chia hoàn toàn. Điều này xảy ra khi trứng phân chia từ ngày 12 trở đi sau khi thụ thai. Một giả thuyết khác cho rằng trứng đã thụ tinh phân chia hoàn toàn, nhưng sau đó nó hợp nhất lại với nhau.

Song thai dính liền có nguy cơ cao hơn, nhưng những đột phá trong phẫu thuật có thể cải thiện kết quả. Phẫu thuật thậm chí có thể giúp tách rời các cặp song sinh dính liền. Mặc dù một nghiên cứu nhỏ năm 2011 cho thấy chỉ 7,5% các cặp song sinh dính liền sống sau khi sinh, nhưng những tiến bộ trong việc chăm sóc trẻ sơ sinh đang giúp cải thiện kết quả này.

Sinh đôi ký sinh

Sinh đôi kí sinh. Nguồn ảnh: sciencedirect

Đôi khi, khi các cặp song sinh phát triển trong tử cung, một cơ thể sẽ lớn hơn và chiếm ưu thế hơn. Cơ thể còn lại ngừng phát triển và bắt đầu phụ thuộc vào cơ thể kia. Đây là một dạng của sinh đôi dính liền.

Tuy nhiên, cơ thể nhỏ hơn chưa được hình thành hoàn chỉnh và không có khả năng tự sống sót. Nguyên nhân là cơ thể nhỏ hơn thường bị thiếu các cơ quan quan trọng như não hoặc tim.

Trên thực tế, bạn thậm chí có thể không nhận ra cơ thể nhỏ hơn là một cá thể riêng biệt. “Cặp song sinh” này có thể xuất hiện trên cơ thể của đứa trẻ được sinh ra dưới dạng một khối u nhỏ, các chi phụ hoặc đầu thứ hai không hoạt động.

Các cặp song sinh ký sinh có thể được phân thành các loại phụ, bao gồm bào thai bên trong bào thai và song thai không tim:

• Bào thai trong bào thai. Đây là những trường hợp hiếm khi thai kí sinh phát triển bên trong cơ thể của thai lớn hơn.
• Song thai không tim. Trong trường hợp này, một bào thai nhận được quá nhiều máu trong khi bào thai còn lại không nhận đủ. Nguyên nhân là do các cặp sinh đôi có chung nhau thai.

Một loại khác nhẹ hơn được gọi là hội chứng truyền máu song thai. Song thai không tim nếu bị hội chứng truyền máu có thể dẫn đến các vấn đề về phát triển cho thai nhi. Theo nghiên cứu năm 2015, các phương pháp điều trị như phẫu thuật có thể cải thiện kết quả.

Sinh đôi nửa cùng trứng

Chỉ có 2 trường hợp được báo cáo về các cặp sinh đôi nửa cùng trứng, vì vậy trường hợp này là cực kỳ hiếm.

Ở các cặp sinh nửa cùng trứng, 2 tinh trùng riêng biệt thụ tinh với 1 trứng. Trứng đã thụ tinh sau đó tách làm đôi. Về mặt di truyền, các cặp song sinh có cùng gen nhận từ mẹ, nhưng các gen di truyền từ bố thì không hoàn toàn giống nhau (do khác tinh trùng). Trường hợp này có thể cùng giới tính hoặc không.

Những cặp sinh đôi cùng trứng khác giới 

Đôi khi các sinh đôi cùng trứng có thể được khác giới tính khi mới sinh. Những cặp sinh đôi này khởi đầu là cùng giới tính đực với nhiễm sắc thể giới tính XY. Sau khi trứng tách đôi, một đột biến di truyền khiến một trong hai bào thai bị mất nhiễm sắc thể giới tính Y, dẫn đến tạo thành X0. Đột biến này gây ra hội chứng Turner. Em bé còn lại vẫn mang nhiễm sắc thể giới tính là XY và không bị ảnh hưởng.

Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia, bào thai này sẽ được sinh ra với giới tính nữ nhưng có thể gặp các vấn đề về phát triển và khả năng sinh sản sau này. Em bé còn lại vẫn mang nhiễm sắc thể giới tính là XY và không bị ảnh hưởng.

Các trường hợp sinh đôi khác trứng độc đáo

Sinh đôi khác độ tuổi 

Khi một người mang thai, cơ thể ngừng phóng noãn để có khả năng thụ tinh - ngoại trừ một số trường hợp hiếm hoi. Một hiện tượng được gọi là siêu trứng có thể xảy ra khi trứng thứ hai được phóng ra và thụ tinh sau khi một người đã mang thai. 

Trong trường hợp này, cả 2 trứng đã thụ tinh sẽ phát triển, nhưng một bào thai sẽ già hơn một chút so với thai còn lại.

Sinh đôi cùng mẹ khác cha 

Nếu 2 trứng được phóng ra trong một chu kỳ kinh nguyệt, chúng có thể được thụ tinh bởi tinh trùng của 2 người khác nhau.

Đây được gọi là “Bội thụ tinh khác kỳ” - một hiện tượng phổ biến ở động vật nhưng rất hiếm gặp ở người.

Sinh đôi khác chủng tộc

Sinh đôi khác chủng tộc. Nguồn ảnh: Yahoofinance

Rất khó xảy ra trường hợp sinh đôi với các chủng tộc khác nhau, nhưng nó có thể xảy ra theo 3 cách khác nhau:

• Khi cha mẹ có chủng tộc khác nhau, 1 trong 2 trẻ có thể giống cha, trong khi trẻ còn lại giống mẹ.
• Trong một trường hợp hiếm hoi sinh đôi cùng mẹ khác cha và hai người cha này thuộc hai chủng tộc khác nhau.
• Khi cả bố và mẹ đều mang 2 chủng tộc có thể dẫn đến các cặp song sinh trông giống cả 2 chủng tộc. Đôi khi, mỗi cặp đứa trẻ có thể nhận được vật chất di truyền từ tổ tiên khác nhau và có thể dẫn đến việc các đứa trẻ dường như thuộc các “chủng tộc” khác nhau.

Nguy cơ khi mang song thai

Mang song thai thường đi kèm với nguy cơ mắc một số bệnh cao hơn như:

• Rau tiền đạo: Khi đó rau thai nằm quá thấp trong tử cung và che phủ cổ tử cung.

• Rau bong non. Gây chảy máu, đau lưng và đau bụng.
• Rau cài răng lược. Rau bám quá sâu vào cơ tử cung 
• Sinh non. Trẻ được sinh ra trước 37 tuần của thai kỳ.
• Cân nặng khi sinh thấp. Trẻ sơ sinh nhẹ cân được sinh ra với cân nặng dưới 2500 gam.
• Đái tháo đường thai kỳ. Lượng đường trong máu của mẹ tăng cao trong thời kỳ mang thai.
• Tăng huyết áp thai kỳ. Huyết áp của mẹ tăng cao trong thời kỳ mang thai.
• Băng huyết sau sinh. Người mẹ sau sinh bị chảy máu nhiều thường là do rau thai chưa bong ra hoặc tử cung co bóp không bình thường.

Tổng kết

Hầu hết các trường hợp sinh đôi là cùng trứng hoặc khác trứng, nhưng có một loại thứ ba sinh đôi thể cực cũng có thể tồn tại.

Một số kiểu phụ khác tồn tại, nhưng chúng cực kỳ hiếm. Nhiều trường hợp xảy ra trong những trường hợp bất thường.

Mang song thai có nguy cơ biến chứng, vì vậy người mẹ cần được chăm sóc tiền sản tốt và đi khám thai định kì nếu có bất kỳ lo lắng nào.