Phương pháp nhận biết và phân biệt các chất hóa học (2024) chi tiết và đầy đủ nhất

Phương pháp nhận biết và phân biệt các chất hóa học

I. Phương pháp giải bài tập nhận biết các chất hóa học

- Bước 1: Đầu tiên cần chiết (trích mẫu thử) các chất cần nhận biết vào các ống nghiệm (có đánh số cụ thể).

- Bước 2: Chọn thuốc thử thích hợp (tuỳ theo yêu cầu đề bài: thuốc thử tuỳ chọn, hạn chế hay không dùng thuốc thử nào khác).

- Bước 3: Cho vào các ống nghiệm ghi nhận các hiện tượng, sau đó rút ra kết luận đã nhận biết, phân biệt được hoá chất nào.

- Bước 4: Viết phương trình hóa học minh hoạ.

II. Nguyên tắc và yêu cầu khi giải bài tập nhận biết các chất hóa học

- Để phân biệt hay nhận biết các chất hóa học, ta cần dựa vào phản ứng đặc trưng và xem xét các hiện tượng: Như có chất kết tủa tạo thành sau phản ứng, việc đổi màu dung dịch, giải phóng chất có mùi hoặc có hiện tượng sủi bọt khí. Hoặc để nhận biết các chất hóa học, bạn có thể sử dụng một số tính chất vật lý (nếu như bài cho phép) như nung ở nhiệt độ khác nhau, hay hoà tan các chất vào nước…

- Phản ứng hoá học được chọn để nhận biết là phản ứng đặc trưng đơn giản và có dấu hiệu rõ rệt. Trừ trường hợp đặc biệt, thông thường muốn nhận biết n hoá chất cần phải tiến hành (n - 1) thí nghiệm.

- Tất cả các chất được lựa chọn dùng để nhận biết các hoá chất theo yêu cầu của đề bài, đều được coi là thuốc thử.

- Lưu ý: Khái niệm phân biệt bao hàm ý so sánh (ít nhất phải có hai hoá chất trở lên) nhưng mục đích cuối cùng của phân biệt cũng là nhằm nhận biết tên của một số hoá chất nào đó.

III. Các dạng bài tập nhận biết các chất hóa học

Dạng 1. Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn

* Cách nhận biết một số hợp chất

1. Dung dịch bazơ.

Ca(OH)₂: Dùng CO₂, SO₂: Có kết tủa trắng (Nếu sục đến dư kết tủa tan ra).

Ba(OH)₂: Dùng dịch H₂SO₄ → Kết tủa màu trắng.

2. Dung dịch axit.

HCl: Dùng dung dịch AgNO₃ → Kết tủa trắng.

H₂SO₄: Dùng dung dịch BaCl₂ → Kết tủa trắng.

HNO₃: Dùng bột Cu và đun ở nhiệt độ cao → Dung dịch màu xanh, khí màu nâu đỏ thoát ra.

3. Dung dịch muối.

Muối clorua (-Cl): Dùng dung dịch AgNO₃ → Kết tủa trắng

Muối sunfat: Dùng dung dịch BaCl₂ → kết tủa trắng.

Muối cacbonat (=CO₃): Dùng dung dịch axit (HCl, H₂SO₄ → Khí

Muối sunfua (=S): Dùng dung dịch Pb(NO₃)₂ → Kết tủa màu đen.

Muối photphat (PO₄): Dùng dung dịch AgNO₃ → Kết tủa màu vàng

4. Các oxit của kim loại.

Thường hòa tan vào nước → Chia làm 2 nhóm: Tan trong nước và không tan trong nước.

• Nhóm tan trong nước cho tác dụng với CO₂ (Nếu thử bằng quỳ tím →Xanh)

Nếu không có kết tủa: Kim loại trong oxit là kim loại kiềm (Hóa trị I).

Nếu có kết tủa: kim loại trong oxit là kim loại kiềm thổ (Hóa trị II).

• Nhóm không tan trong nước cho tác dụng với dung dịch bazơ (NaOH).

Nếu tan trong dung dịch kiềm thì kim loại trong oxit là Al, Zn, Cr.

Nếu không tan trong dung dịch kiềm thì là kim loại khác.

Các oxit của phi kim: Cho vào nước thử bằng quỳ tím → Đỏ.

* Phương pháp giải bài tập nhận biết 

1. Nhận biết chất rắn

Khi nhận biết các chất rắn cần lưu ý một số vấn đề sau:

Nếu đề yêu cầu nhận biết các chất ở thể rắn, hãy thử nhận biết theo thứ tự:

Bước 1: Thử tính tan trong nước.

Bước 2: Thử bằng dung dịch axit (HCl, H₂SO₄, HNO₃…)

Bước 3: Thử bằng dung dịch kiềm.

Có thể dùng thêm lửa hoặc nhiệt độ, nếu cần.

Ví dụ minh hoạ: Bằng phương pháp hoá học hãy nhận biết các chất rắn riêng biệt sau: a) BaO, MgO, CuO b) CuO, Al, MgO, Ag c) CaO, Na2O, MgO và P2O5 d) Na2O, CaO, Ag2O, Al2O3, Fe2O3, MnO2, CuO. e) P2O5, Na2CO3, NaCl, MgCO3 f) NaOH, KNO3, CaCO3, MgO, P2O5, BaSO4 Hướng dẫn: Trích mẫu thử cho vào các ống nghiệm riêng biệt để nhận biết: a) BaO, MgO, CuO Hoà tan 3 oxit kim loại bằng nước nhận biết được BaO tan tạo ra dung dịch trong suốt: BaO + H2O → Ba(OH)2 Hai oxit còn lại cho tác dụng với dung dịch HCl, nhận ra MgO tạo ra dung dịch không màu, CuO tan tạo dung dịch màu xanh. Phương trình hóa học xảy ra MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O b) CuO, Al, MgO, Ag Dùng dung dịch NaOH nhận biết Al vì có khí bay ra: 2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2 Dùng dung dịch HCl nhận biết: MgO tan tạo dung dịch không màu: MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O CuO tan tạo dung dịch màu xanh: CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O Còn lại Ag không phản ứng c) CaO, Na2O, MgO và P2O5 Hoà tan 4 mẫu thử vào nước nhận biết được MgO không tan; CaO tan tạo dung dịch đục; hai mẫu thử còn lại tan tạo dung dịch trong suốt. Thử giấy quì tím với hai dung dịch vừa tạo thành, nếu giấy quì tím chuyển sang đỏ là dung dịch axit chất ban đầu là P2O5; nếu quì tím chuyển sang xanh là bazơ chất ban đầu là Na2O. Phương trình hóa học xảy ra Na2O + H2O → 2NaOH CaO + H2O → Ca(OH)2 P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 d) Na2O, CaO, Ag2O, Al2O3, Fe2O3, MnO2, CuO. Hoà tan các mẫu thử vào nước nhận biết Na2O tan tạo dung dịch trong suốt; CaO tan tạo dung dịch đục. Phương trình hóa học xảy ra Na2O + H2O → 2NaOH CaO + H2O → Ca(OH)2 Dùng dung dịch HCl đặc để nhận biết các mẫu thử còn lại Phương trình hóa học xảy ra Ag2O + 2HCl → 2AgCl ↓ trắng + H2O Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O (dung dịch không màu) Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + H2O (dd màu vàng nhạt) CuO + 2HCl → CuCl2 + 2H2O (dung dịch màu xanh) MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 vàng nhạt + 2H2O e) P2O5, Na2CO3, NaCl, MgCO3 Hoà tan các mẫu thử vào nước nhận biết được MgCO3 vì không tan, 3 mẫu thử còn lại tan tạo dung dịch trong suốt. Dùng giấy quì tím thử các dung dịch vừa tạo thành nhận biết được dung dịch Na2CO3 làm quì tím hoá xanh, dung dịch làm quì tím hoá đỏ là H3PO4 chất ban đầu là P2O5, dung dịch không đổi màu quì tím là NaCl. f) NaOH, KNO3, CaCO3, MgO, P2O5, BaSO4 - Hoà tan các mẫu thử vào nước, ta chia thành hai nhóm: + Nhóm 1 tan: NaOH, KNO3, P2O5 + Nhóm 2 không tan: CaCO3, MgO, BaSO4 - Dùng quì tím thử các dung dịch ở nhóm 1: + Dung dịch làm quì tím hoá xanh là NaOH + Dung dịch làm quì tím hoá đỏ là H3PO4 chất ban đầu là P2O5 + Dung dịch không làm đổi màu quì tím là KNO3. - Cho các mẫu thử ở nhóm 2 tác dụng với dung dịch HCl: + Mẫu thử có sủi bọt khí là CaCO3 + Mẫu thử tan tạo dung dịch trong suốt là MgO + Mẫu thử không phản ứng là BaSO4. - Phương trình hóa học xảy ra P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O

2. Nhận biết dung dịch

Một số lưu ý:

Nếu phải nhận biết các dung dich mà trong đó có axit hoặc bazơ và muối thì nên dùng quì tím (hoặc dung dịch phenolphtalein) để nhận biết axit hoặc bazơ trước rồi mới nhận biết đến muối sau.

Nếu phải nhận biết các muối tan, thường nên nhận biết anion (gốc axit) trước, nếu không được thì mới nhận biết cation (kim loại hoặc amoni) sau.

Ví dụ minh hoạ: Bằng phương pháp hoá học hãy nhận biết các dung dịch sau: a) HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl. b) HCl, H2SO4 NaCl, Na2CO3 c) NaOH, BaCl2, Ba(OH)2, NaCl d) Na2SO4, K2CO3, BaCl2, AgNO3 e) KNO3, Cu(NO3)2, AgNO3, Fe(NO3)3 Hướng dẫn: Trích các mẫu thử để nhận biết a) HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl. - Dùng quì tím nhận biết HCl vì làm quì tím hoá đỏ, NaOH làm quì tím hoá xanh, Na2SO4 và NaCl không làm đổi màu quì tím. - Dùng dung dịch BaCl2 để nhận biết 2 dung dịch không làm đổi màu quì tím Na2SO4 phản ứng tạo kết tủa trắng, NaCl không phản ứng. BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4trắng + 2NaCl b) HCl, H2SO4 NaCl, Na2CO3 - Dùng quỳ tím để nhận biết được 2 nhóm: + Nhóm 1 làm quỳ tím hóa đỏ:  HCl và H2SO4 + Nhóm 2 không làm đổi màu quỳ tím NaCl và Na2CO3, - Lấy mỗi chất một ít làm mẫu thử. Mỗi lần làm thí nghiệm thay mẫu thử mới. Cho HCl vào các mẫu thử nhóm số 2. Mẫu sủi bọt khí là Na2CO3. Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 ↑+ H2O - Cho dung dịch BaCl2 vào nhóm I. Mẫu xuất hiện kết tủa trắng là H2SO4. BaCl2+ H2SO4→ BaSO4 ↓+ 2HCl - Mẫu còn lại không có hiện tượng gì là HCl. c) NaOH, BaCl2, Ba(OH)2, NaCl - Dùng quì tím chia thành hai nhóm. Nhóm 1: NaOH, Ba(OH)2 làm quì tím hoá xanh Nhóm 2: BaCl2, NaCl không đổi màu quì tím - Cho dung dịch Na2SO4 vào từng mẫu thử ở hai nhóm. Nhóm 1: mẫu tạo kết tủa trắng là Ba(OH)2, NaOH không phản ứng. Nhóm 2: mẫu tạo kết tủa trắng là BaCl2, NaCl không phản ứng. - Phương trình hóa học: Ba(OH)2 + Na2SO4 → BaSO4 trắng + 2NaOH BaCl2 + Na2SO4  → BaSO4 trắng + 2NaCl d) Na2SO4, K2CO3, BaCl2, AgNO3 - Trích mẫu thử và đánh dấu thứ tự: - Cho quỳ tím vào các mẫu thử: + Mẫu thử nào làm quỳ tím hóa đỏ → nhận ra dung dịch AgNO3 + Mẫu thử nào làm quỳ tím hóa xanh → nhận ra dung dịch K2CO3 + Mẫu thử nào không đổi màu → nhận ra các dung dịch Na2SO4, BaCl2 - Cho dung dịch BaCl2 vào 2 mẫu thử còn lại: + Mẫu thử nào nếu xuất hiện kết tủa trắng → nhận ra dung dịch Na2SO4 BaCl2+ Na2SO4→ BaSO4↓+ 2NaCl (trắng) + Nếu không có hiện tượng gì xảy ra → nhận ra dung dịch BaCl2 e)  KNO3, Cu(NO3)2, AgNO3, Fe(NO3)3 - Trích mẫu thử và đánh số thứ tự - Sử dụng dung dịch NaOH để nhận biết + Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa xanh, chất ban đầu là Cu(NO3)2 NaOH + Cu(NO3)2 → NaNO3 + Cu(OH)2 + Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa đỏ nâu thì chất ban đầu là Fe(NO3)3 Fe(NO3)3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaNO3 + Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa trắng sau đó hóa đen, thì chất ban đầu là AgNO3  AgNO3 + NaOH → AgOH + NaNO3  AgOH  → Ag2O + H2O + Dung dịch không có hiện tượng gì là KNO3

 

3. Nhận biết chất khí.

Lưu ý: Khi nhận biết một chất khí bất kì, ta dẫn khí đó lội qua dung dịch, hoặc sục khí đó vào dung dịch, hoặc dẫn khí đó qua chất rắn rồi nung… Không làm ngược lại.

Ví dụ minh hoạ: Bằng phương pháp hoá học, hãy nhận biết các khí đựng trong các bình riêng biệt sau: a) CO, CO2, SO2 b) CO, CO2, SO2, SO3, H2 Hướng dẫn: a) CO, CO2, SO2 - Dẫn các khí lần lượt qua Br2 + Nếu nước bị mất màu thì là SO2 Phương trình phản ứng SO2+ Br2 + 2H2O → 2HBr + H2SO4 - Dẫn các khí còn lại qua dd nước vôi trong + Nếu xuất hiện vẩn đục nước vôi trong là CO2 Phương trình phản ứng CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓+ H2O + Còn lại là CO b) CO, CO2, SO2, SO3, H2 - Dẫn từng khí qua dung dịch BaCl2 → nhận được SO3 tạo kết tủa trắng Phương trình hóa học xảy ra SO3 + BaCl2 + H2O → BaSO4↓trắng + 2HCl - Dẫn các khí còn lại qua dung dịch nước brom → nhận biết được SO2 làm mất màu nước brom. Phương trình hóa học xảy ra: SO2+ Br2+ 2H2O → 2HBr + H2SO4 - Các khí còn lại dẫn qua dung dịch nước vôi trong → nhận biết được CO2 làm đục nước vôi trong. Phương trình hóa học xảy ra: CO2+ Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O - Hai khí còn lại đốt trong oxi rồi dẫn sản phẩm qua dung dịch nước vôi trong. Nếu khí làm đục nước vôi trong là CO2 → chất ban đầu là CO, khí không phản ứng là H2O → chất ban đầu là H2. Phương trình phản ứng: 2CO + O2  2CO2 CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O

Dạng 2. Bài tập nhận biết với thuốc thử hạn chế

Lưu ý:

Nếu đề yêu cầu chỉ dùng một thuốc thử: Ban đầu nên dùng dung dịch kiềm hoặc dùng axit. Nếu không được hãy dùng thuốc thử khác.

Nếu đề yêu cầu chỉ dùng quì tím thì lưu ý những dung dịch muối làm đổi màu quì tím

Ví dụ minh hoạ: Ví dụ 1: Chỉ được dùng nước, hãy nhận biết các chất rắn sau: NaOH, Al2O3, BaCO3, CaO. Hướng dẫn: - Hoà tan các mẫu thử vào nước nhận biết CaO tan tạo dung dịch đục, NaOH tan tạo dung dịch trong suốt. Còn Al2O3 và BaCO3 không tan. - Lấy dung dịch NaOH vừa nhận ra ở trên cho vào 2 mẫu thử không bị hoà tan trong nước Al2O3 tan, BaCO3 không tan. - Phương trình hóa học xảy ra CaO + H2O → Ca(OH)2 2NaOH + Al2O3 → 2NaAlO2 + H2O (Không yêu cầu HS viết). Ví dụ 2: Chỉ được dùng một hoá chất, hãy nhận biết các dung dịch sau: NH4Cl, (NH4)2SO4, FeCl3, CuCl2, NaCl. Hướng dẫn: - Dùng dung dịch Ba(OH)2 để nhận biết: Có khí mùi khai bay ra là NH4Cl Có khí mùi khai và có kết tủa trắng là (NH4)2SO4 Có kết tủa đỏ nâu là FeCl3 Có kết tủa màu xanh là CuCl2 Không có phản ứng là NaCl - Phương trình hóa học xảy ra Ba(OH)2 + 2NH4Cl →BaCl2 + 2NH3 + 2H2O Ba(OH)2 + (NH4)2SO4 →BaSO4 ↓ + 2NH3 + 2H2O 3Ba(OH)2 + 2FeCl3 → 2Fe(OH)3 + 3BaCl2 Ba(OH)2 + CuCl2 → Cu(OH)2 ↓ + BaCl2 Ví dụ 3: Chỉ được dùng quì tím, hãy nhận biết các dung dịch sau: HCl, Na2CO3, CaCl2, AgNO3 Hướng dẫn: - Thử các dung dịch trên bằng giấy quì tím. - Nhận biết được Na2CO3 vì làm quì tím hoá xanh; CaCl2 không làm đổi màu quì tím; HCl và AgNO3 làm quì tím hoá đỏ. - Dùng dung dịch CaCl2 vừa nhận biết ở trên cho vào 2 mẫu thử làm quì tím hoá đỏ, mẫu thử nào tạo kết tủa trắng là CaCl2, không phản ứng là HCl. - Phương trình hóa học xảy ra: CaCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl ↓ + Ca(NO3)2

Dạng 3. Bài tập nhận biết không dùng thuốc thử bên ngoài

Lưu ý: Nếu đề yêu cầu không được dùng thuốc thử bên ngoài. Nên làm theo thứ tự các bước sau:

Bước 1: Cho từng chất tác dụng với nhau.

Ví dụ: Giả sử phải nhận biết n dung dịch hoá chất đựng trong n lọ riêng biệt. Tiến hành thí nghiệm theo trình tự:

• Ghi số thứ tự 1, 2, …, n lên n lọ đựng n dung dịch hoá chất cần nhận biết.
• Rót dung dịch mỗi lọ lần lượt vào các ống nghiệm đã được đánh cùng số.
• Nhỏ 1 dung dịch vào mẫu thử của (n – 1) dung dịch còn lại.

Bước 2: Sau n thí nghiệm đến khi hoàn tất phải lập bảng tổng kết hiện tượng.

Bước 3: Dựa vào bảng tổng kết hi=ện tượng để rút ra nhận xét, kết luận đã nhận được hoá chất nào (có kèm theo các phương trình phản ứng minh hoạ).

Ví dụ minh họa: Ví dụ 1: Không được dùng thêm thuốc thử nào khác, hãy nhận biết các dung dịch bằng phương pháp hoá học. a) Na2CO3, HCl, BaCl2 b) HCl, H2SO4, Na2CO3, BaCl2 c) MgCl2, NaOH, NH4Cl, BaCl2, H2SO4 Hướng dẫn: a) Na2CO3, HCl, BaCl2 - Trích ra các mẫu thử cho vào các ống nghiệm và đánh số thứ tự tương ứng. - Lần lượt cho một mẫu thử tác dụng với hai mẫu thử còn lại. Sau 6 lượt thí nghiệm, ta có kết quả như bảng sau:   Na2CO3 HCl BaCl2 Na2CO3     ↓ trắng HCl   Ko phản ứng Ko phản ứng BaCl2 ↓ trắng     - Dựa vào bảng trên, ta thấy ở lượt thí nghiệm nào tạo và có ↓ trắng thì chất nhỏ vào là Na2CO3, mẫu thử tạo ↓ là HCl, mẫu thử tạo ↓ trắng là BaCl2. b) Tương tự, lần lượt cho một mẫu thử tác dụng với 3 mẫu còn lại. Sau 12 lượt thí nghiệm, ta có bảng như sau:   HCl H2SO4 Na2CO3 BaCl2 HCl         H2SO4         Na2CO3       ↓ trắng BaCl2   ↓ trắng ↓ trắng   - Dựa vào bảng trên, ta thấy ở lượt thí nghiệm nào có khí thoát ra, có kết tủa trắng và không phản ứng thì chất nhỏ vào là H2SO4, mẫu thử tạo khí là Na2CO3, mẫu thử tạo kết tủa trắng là BaCl2, mẫu thử không phản ứng là HCl. d) Làm tương tự như trên, ta có bảng tổng kết sau:   MgCl2 NaOH NH4Cl BaCl2 H2SO4 MgCl2   ↓ trắng       NaOH ↓ trắng   mùi khai     NH4Cl   mùi khai       BaCl2         ↓ trắng H2SO4       ↓ trắng   - Dựa vào bảng trên, ta thấy ở lượt thí nghiệm nào có kết tủa trắng và có khí mùi khai bay ra thì chất nhỏ vào là NaOH, mẫu thử tạo kết tủa trắng là MgCl2, mẫu thử tạo khí mùi khai là NH4Cl. - Lấy kết tủa trắng Mg(OH)2 vừa nhận biết được cho vào 2 mẫu thử còn lại, mẫu nào làm tan kết tủa là H2SO4, mẫu còn lại không phản ứng là BaCl2. - Phương trình hóa học xảy ra MgCl2 + 2NaOH→ Mg(OH)2↓ + 2NaCl NaOH + NH4Cl → NaCl + NH3 + H2O H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O BaCl2 + H2SO4 →BaSO4 ↓+ 2HCl Mg(OH)2 + H2SO4 → MgSO4 + 2H2O Ví dụ 2: Hãy phân biệt các chất sau chứa trong các lọ bị mất nhãn mà không dùng thuốc thử nào: NaHCO3, HCl, Ba(HCO3)2, MgCl2, NaCl. Phương pháp: Đun nóng các mẫu thử có phản ứng tạo ra kết tủa bay hơi. Sau đó dùng chất Na2CO3 vừa mới sinh ra để nhận biết các chất còn lại. Hướng dẫn: - Trích mẫu thử. - Đun nóng 5 dung dịch thấy có hiện tượng kết tủa trắng và bọt khí thoát ra đó là Ba(HCO3)2, mẫu thử có bọt khí bay ra là NaHCO3. - Dùng dung dịch Na2CO3 vừa tạo thành làm thuốc thử nhỏ vào 3 mẫu thử còn lại nếu có khí bay ra đó là HCl, mẫu thử có kết tủa trắng là MgCl2, mẫu thử không có hiện tượng là NaCl. - Các phương trình xảy ra: Ba(HCO3)2 →BaCO3 + CO2 +H2O 2NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O NaCO3 + 2HCl → NaCl + CO2 + H2O NaCO3 + MgCl2 → MgCO3 + 2NaCl

IV. Bài tập vận dụng (có đáp án)

1. Bài tập dạng 1: Nhận biết các chất bằng thuốc thử tự chọn

Câu 1. Có 7 oxit ở dạng bột gồm Na₂O, CaO, Ag₂O, Fe₂O₃, MnO₂, CuO. Bằng những phản ứng đặc trưng hãy phân biệt các chất đó.

Hướng dẫn:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

- Sử dung dung dịch HCl để nhận biết các mẫu thử trên

+ Mẫu thử nào tan và xuất hiện kết tủa màu trắng, thì mẫu ban đầu là Ag₂O

Ag₂O + 2HCl → 2AgCl + H₂O

+ Mẫu thử nào tan và xuất hiện khí màu vàng lục, thì mẫu ban đầu là MnO₂.

MnO₂ + 4HCl (đặc) → MnCl₂ + Cl₂+ 2H₂O

+ Mẫu thử nào tan và xuất hiện dung dịch có màu vàng nâu là Fe₂O₃.

Fe₂O₃ + 6HCl →  2FeCl₃ + 3H₂O

+ Mẫu thử nào tan và xuất hiện dung dịch có màu xanh là CuO

CuO + 2HCl →  CuCl₂ + H₂O

+ Mẫu thử nào tan và xuất hiện dung dịch không màu Na₂O, CaO, Al₂O₃.

- Phương trình hóa học xảy ra

Na₂O + 2HCl → 2NaCl + H₂O

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O

- Dùng nước có pha dung dịch phenolphtalein vào ba mẫu thử chất bột của Na₂O,CaO, Al₂O₃.

+ Mẫu thử nào không tan là Al₂O₃

+ Mẫu thử nào tan và làm dung dịch phenolphtalein hóa hồng là CaO, Na₂O

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Na₂O + H₂O → 2NaOH

- Dùng dung dịch H₂SO₄ vào dung dịch vừa tạo thành của CaO, Na₂O

+ Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa trắng thì ban đầu là CaO

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2H₂O

+ Mẫu thử không hiện tượng thì ban đầu là Na₂O.

Câu 2. Nêu cách phân biệt 4 chất lỏng chứa trong các lọ riêng biệt: HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₂O

Hướng dẫn:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

- Cho BaCl₂ vào các mẫu thử

+ Mẫu thử xuất hiện kết tủa trắng ban đầu là H₂SO₄

H₂SO₄+ BaCl₂ → BaSO₄+ 2HCl

+ Mẫu thử không hiện tượng chất ban đầu là HCl, HNO₃, H₂O (1)

- Cho AgNO₃ vào nhóm dung dịch (1)

+ Mẫu thử nào xuất hiện kết tủa trắng ban đầu là HCl

HCl + AgNO₃ → AgCl + HNO₃

+ Mẫu thử không hiện tượng chất ban đầu là HNO₃, H₂O (2)

- Cho quỳ tím vào nhóm 2

+ Mẫu thử làm quỳ tím hóa đỏ chất ban đầu là HNO₃ 

+ Mẫu thử không hiện tượng chất ban đầu là H₂O

2. Bài tập dạng 2: Nhận biết các chất với thuốc thử hạn chế

Câu 1: Chỉ được dùng phenolphtalein hãy nhận biết 4 dung dịch bị mất nhãn: KOH, KCl, H₂SO₄, BaCl₂.

Hướng dẫn:

- Thử các dung dịch trên bằng phenolphtalein nhận ra dung dịch KOH làm hồng phenolphtalein.

- Cho dung dịch KOH có màu hồng ở trên vào 3 mẫu thử còn lại nhận ra H₂SO₄ làm mất màu hồng.

- Lấy dung dịch H₂SO₄ vừa nhận ra ở trên cho vào 2 mẫu thử còn lại nhận ra BaCl₂ có kết tủa, KCl không phản ứng.

- Phương trình hóa học xảy ra

H₂SO₄ + 2KOH → K₂SO₄ + 2H₂O

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2HCl

Câu 2: Trình bày phương pháp hóa học phận biết các dung dịch sau chứa trong các lọ riêng biệt chỉ bằng quì tím: H₂SO₄, NaCl, NaOH, Ba(OH)₂

Hướng dẫn:

+ Trích mẫu thử

+ Cho quì tím vào bốn mẫu thử trên, mẫu thử nào làm quì tím hóa xanh là NaOH, Ba(OH)₂ (nhóm 1), mẫu thử không làm quì tím đổi màu là H₂SO₄, NaCl (nhóm 2)

Lấy từng chất ở nhóm 1 tác dụng với từng chất ở nhóm 2:

Nếu xuất hiện kết tủa màu trắng thì chất ở nhóm 1 là Ba(OH)₂, chất ở nhóm 2 là H₂SO₄. Vậy chất còn lại trong nhóm 1 là NaOH, chất còn lại trong nhóm 2 là NaCl.

Nếu không có hiện tượng gì thì chất trong nhóm 1 là NaOH, vậy chất còn lại trong nhóm 1 là Ba(OH)₂. Cho Ba(OH)₂ tác dụng lần lượt với các chất trong nhóm 2 ,xuất hiện kết tủa màu trắng là H₂SO₄, không có hiện tượng là NaCl.

+ Viết phương trình phản ứng:

Ba(OH)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄↓ + 2H₂O

Câu 3: Có 5 chất bột MgO, P₂O₅, BaO, Na₂SO₄, Al₂O₃. Chỉ dùng nước và một hóa chất tự chọn hãy phân biệt chúng.

Hướng dẫn:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

- Cho nước lần lượt vào các mẫu thử trên, mẫu thử nào không tan trong nước là Al₂O₃, MgO. Ba mẫu thử tan trong nước tạo ra dung dịch là P₂O₅, BaO, Na₂SO₄.

- Cho quì tím vào 3 dung dịch vừa tạo ra, dung dịch nào làm quì tím hóa đỏ thì chất rắn hòa tan là P₂O₅, dung dịch nào làm quì tím hóa xanh thì chất rắn hòa tan là BaO, dung dịch không làm quì tím đổi màu là Na₂SO₄.

- Cho dung dịch Ba(OH)₂ vừa mới tạo ra vào hai chất rắn còn lại, chất rắn nào tan là Al₂O₃, chất rắn còn lại là MgO

- Phương trình hóa học xảy ra

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

BaO + H₂O → Ba(OH)₂

Al₂O₃ + Ba(OH)₂ → Ba(AlO₂)₂ + H₂O

Câu 4: Dùng một hóa chất tự chọn hãy phân biệt các dung dịch sau: NaOH, H₂SO₄, ZnCl₂, BaCl₂, FeCl₃, MgCl₃

Hướng dẫn:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

- Cho quì tím vào các mẫu thử trên, mẫu thử nào làm quì tím hóa xanh là NaOH, mẫu thử làm quì tím hóa đỏ là H₂SO₄, mẫu thử không đồi màu quì tím là, ZnCl₂, BaCl₂, FeCl₃, MgCl₂.

- Cho dung dịch NaOH dư vừa mới nhận biết được vào các mẫu thử còn lại, mẫu thử nào xuất hiện kết tủa màu trắng sau đó tan ra là ZnCl₂, mẫu thử không có hiện tượng là BaCl₂, mẫuthử xuất hiện kết tủa màu đỏ nâu là FeCl₃, mẫu thử xuất hiện kết tủa màu trắng là MgCl₂.

- Phương trình hóa học xảy ra

ZnCl₂ + 2NaOH → Zn(OH)₂ + 2NaCl

Zn(OH)₂ + 2NaOH → Na₂ZnO₂ + 2H₂O

FeCl₃ + 3NaOH → 3NaCl + Fe(OH)₃

MgCl₂ + 2NaOH → Mg(OH)₂ + 2NaCl

Câu 5. Chỉ dùng thêm 1 thuốc thử duy nhất( tự chọn) hãy phân biệt 4 dung dịch đựng trong các lọ mất nhãn sau: Na₂CO₃, Na₂SO₄, H₂SO₄, BaCl₂.

Hướng dẫn:

- Trích một lọ một ít làm mẫu thử

- Kim loại duy nhất ta dùng : Fe

- Dùng sắt tác dụng lần lượt với các mẫu thử :

+ Có khí bọt thoát ra => Nhận biết được HCl

Phương trình hóa học xảy ra: Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

- Sau đó dùng HCl tác dụng lần lượt với các mẫu thử còn lại

+ Có bọt khí thoát ra => nhận biết Na₂CO₃

Phương trình hóa học xảy ra: Na₂CO₃ + 2HCl → H₂O + 2NaCl + CO₂

- Sau đó dùng Na₂CO₃ tác dụng với 2 mẫu thử còn lại :

+ Xuất hiện kết tủa trắng => nhận biết Ba(NO₃)₂

Phương trình hóa học xảy ra

Na₂CO₃ + Ba(NO₃)₂ → 2NaNO₃ + BaCO₃

+ Mẫu thử còn lại chứa Na₂SO₄

Câu 6. Phân biệt các dung dịch chứa trong các lọ bị mất nhãn sau chỉ bằng dung dịch phenol phtalein: NaOH, HCl, H₂SO₄, BaCl₂, NaCl

Hướng dẫn:

- Cho phenolphtalein vào

• NaOH - chuyển sang hồng
• H₂SO₄ - chuyển sang không màu
• HCl - chuyển sang không màu
• BaCl₂ - ko có hiện tượng
• NaCl - ko có hiện tượng

- Chia làm 2 nhóm

+ Nhóm 1: BaCl₂, NaCl;

+ Nhóm 2: HCl, H₂SO₄

- Trộn lẫn 2 chất ở nhóm 1 thành 1 dd hỗn hợp X có BaCl₂ và NaCl cho từng chất

- Ở nhóm 2 vào dung dịch hỗn hợp X chất tạo ktủa trắng là H₂SO₄ chất còn lại là HCl lấy H₂SO₄ thử từng chất ở nhóm 1 chất tạo ktủa trắng là BaCl₂ chất còn lại là NaCl.

3. Bài tập dạng 3: Nhận biết các chất không được dùng thuốc thử bên ngoài

Câu 1: Có 4 lọ mất nhãn đựng 4 dung dịch HCl, H₂SO₄, BaCl₂, Na₂CO₃. Hãy phân biệt các dung dịch mà không dùng bất kỳ thuốc thử nào.

Hướng dẫn:

+ Trích mẫu thử.

+ Lần lượt cho 1 mẫu thử tác dụng với 3mẫu thử còn lại ta có kết quả như sau:

	HCl	H2SO4	BaCl2	Na2CO3
HCl	-	-	-	CO2
H2SO4			BaSO4	CO2
BaCl2	-	BaCO3	-	BaCO3
Na2CO3	CO2	CO2	BaCO3	-

(Dấu – nghĩa là không xảy ra phản ứng hay xảy ra mà không có hiện tượng)

Dựa vào bảng trên ta thấy khi cho 1 mẩu thử nhỏ vào 3 mẫu thử kia sẽ xảy ra 1 trong 4 trường hợp. Trong các trường hợp trên, duy nhất chỉ có trường hợp 2 là chỉ phải tiến hành 1 lần đã phân biệt được các dung dịch, vì khi cho H₂SO₄ vào 3 mẫu thử còn lại, 1 mẫu dung dịch trong suốt không có hiện tượng gì là HCl, 1 mẫu có kết tủa trắng là BaCl₂, mẫu có CO₂ bay lên là Na₂CO₃.

Phương trình hóa học

BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2HCl

H₂SO₄ + Na₂CO₃ → Na₂SO₄ + CO₂ +H₂O

Câu 2: Không được dùng thêm thuốc thử , hãy phân biệt 3 dung dịch chứa trong 3 lọ mất nhãn: NaCl, AlCl₃, NaOH.

Hướng dẫn:

+ Trích mẫu thử.

+ Lần lượt cho 1 mẫu thử tác dụng với 3mẫu thử còn lại ta có kết quả như sau

	NaCl	AlCl3	NaOH
NaCl	-	-	-
AlCl3	-	-	↓Trắng
NaOH	-	↓Trắng

Dựa vào bảng trên ta thấy khi cho 1 mẫu thử nhỏ vừa đủ vào 2 mẫu thử còn lại ta thấy không lần nào xuất hiện kết tủa là NaCl, có kết tủa trắng thì 2 chất đó là AlCl₃ và NaOH.

Sau đó lấy 1 trong 2 chất AlCl₃ và NaOH cho tiếp vào nếu thấy kết tủa tan ra thì chất cho tiếp vào đó là NaOH, ngược lại nếu kết tủa không tan ra thì chất cho tiếp vào đó là AlCl₃. Phương trình xảy ra.

AlCl₃ + 3 NaOH → Al(OH)₃ + 3NaCl

NaOH + Al(OH)₃ → NaAlO₂ + H₂O

Câu 3. Trình bày phương pháp phân biệt các dung dịch chứa trong các lọ bị mất nhãn sau mà không dùng thuốc thử nào:

a. HCl, AgNO₃, Na₂CO₃, CaCl₂.

b.HCl, H₂SO₄, BaCl₂, Na₂CO₃.

Câu 4. Không dùng thuốc thử hãy phân biệt các chất sau chứa trong các lọ riêng biệt bị mất nhãn: NaOH, NH₄Cl, BaCl₂, MgCl₂, H₂SO₄.

Câu 5: Không dùng thuốc thử hãy phân biệt các dung dịch chứa trong các lọ bị mất nhãn sau: Na₂CO_3, HCl, BaCl₂.

Hướng dẫn:

- Trích ra các mẫu thử cho vào các ống nghiệm và đánh số thứ tự tương ứng.

- Lần lượt cho một mẫu thử tác dụng với hai mẫu thử còn lại. Sau 6 lượt thí nghiệm, ta có kết quả như bảng sau:

	Na2CO3	HCl	BaCl2
Na2CO3			kết tủa trắng
HCl			Ko phản ứng
BaCl2	kết tủa trắng	Ko phản ứng

Dựa vào bảng trên, ta thấy ở lượt thí nghiệm nào tạo kết tủa và có kết tủa trắng thì chất nhỏ vào là Na₂CO₃, mẫu thử tạo kết tủa là HCl, mẫu thử tạo kết tủa trắng là BaCl₂.

Câu 6: Có 3 lọ không ghi nhãn, mỗi lọ đựng một trong các dung dịch (có cùng nồng độ) KCl, KBr, KI. Hai thuốc thử có thể dùng đề xác định dung dịch chứa trong mỗi lọ là:

A. khí O₂ và dung dịch NaOH.

B. khí Cl₂ và hồ tính bột.

C. brom long và benzen.

D. tính bột và brom lỏng.

Đáp án B

Có 3 lọ không ghi nhãn, mỗi lọ đựng một trong các dung dịch (có cùng nồng độ) KCl, KBr, KI. Hai thuốc thử có thể dùng đề xác định dung dịch chứa trong mỗi lọ là khí Cl₂ và hồ tinh bột

Câu 7: Sau khi làm thí nghiệm, có những khí thải độc hại: HCl, H₂S, CO₂, SO₂. Dùng chất nào sau đây để loại bỏ chúng là tốt nhất?

A. Muối NaCl

B. Nước vôi trong

C. Dung dịch HCl

D. Dung dịch NaNO₃

Đáp án B 

Dùng dung dịch nước vôi trong (Ca(OH)₂) để loại bỏ các khí trên vì đều xảy ra phản ứng

Ca(OH)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2H₂O

Ca(OH)₂ + H₂S → CaS + 2H₂O

Ca(OH)₂ + CO₂→ CaCO₃ + H₂O

Ca(OH)₂+ SO₂→ CaSO₃ + H₂O

V. Bài tập tự luyện

1. Nhận biết các chất dựa vào tính chất vật lý

- Loại bài tập này có thể dựa vào tính chất vật lý khác nhau như: màu, mùi vị, tính tan.

- Các đặc trưng của các chất như: CO₂ không cháy, sắt bị nam châm hút, Khí NH₃ có mùi khai, khí H₂S có mùi trứng thối...

Bài 1: Dựa vào tính chất vật lý hãy phân biệt 2 chất bột: AgCl và AgNO₃.

BL: + Lấy một ít mỗi chất trên làm mẫu thử.

+ Cho 2 mẫu thử trên vào nước, chất bột nào tan trong nước là AgNO₃, chất nào không tan trong nước là AgCl.

Bài 2: Phân biệt các chất bột: AgNO₃, Fe và Cu dựa vào tính chất vật lý.

Bài 3: Phân biệt 3 chất khí: Cl₂, O₂, CO₂ dựa vào tính chất vật lý của chúng.

Bài 4: Dựa vào tính chất vật lý hãy phân biệt các chất chứa trong lọ mất nhãn:

a) Bột sắt, bột lưu huỳnh, bột đồng oxit.

b) Khí CO₂, khí H₂S, khí NH₃.

c) Khí H₂, Cl₂, H₂S

d) Các chất bột trắng là: Đường, muối ăn, tinh bột.

e) Khí O₂, Khí Cl₂, khí N₂.

f) Khí NH₃, O₂, Cl₂, CO₂

2. Nhận biết các chất dựa vào tính chất hóa học

Dạng 1: Nhận biết bằng thuốc thử tùy chọn.

a) Nhận biết các chất rắn:

Thường cho các chất rắn hòa tan vào nước sau đó nhận biết sản phẩm thu được.

Bài 1: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các chất rắn sau:

a) CaO và Na₂O

b) CaO và CaCO₃

c) CaO và MgO

d) CaO và P₂O₅

e) Al và Fe.

f) Al, Fe và Ag

g) NaCl, NaNO₃, BaCO₃,BaSO₄.

h) Na₂CO₃, MgCO₃, BaCO₃

Bài 2: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các chất bột trắng sau:

a) Tinh bột, xenlulozơ, saccarozơ.

b) Tinh bột, glucozơ, saccarozơ.

b) Nhận biết các chất khí: Thường dẫn các khí đó vào thuốc thử để nhận biết.

Bài 1: Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các khí sau:

a) CO₂ và O₂

b) SO₂ và O₂

c) CO₂ và SO₂.

d) Cl₂, HCl, O₂.

e) CO₂, Cl₂, CO, H₂

f) CO₂, SO₂, O₂, NH₃, C₂H₂, C₂H₄

Bài 2: Nhận biết các khí sau bằng phương pháp hóa học:

a) CO₂, CH₄ và C₂H₂

b) CH₄ và C₂H₄.

c) CH₄, C₂H₄, C₂H₂

d) CH₄, CO₂, C₂H₂, O₂

c) Nhận biết các chất trong dung dịch: Thường lấy các chất đó cho vào thuốc thử.

Bài 1: Trình bày phương pháp hóa học phân biệt các dung dịch sau:

a) HCl và H₂SO₄

b) HCl, H₂SO₄, HNO₃.

c) HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₂

d) HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₃PO₄.

e) HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₃PO₄, H₂O

Bài 2: Phân biệt các dung dịch sau bằng phương pháp hóa học:

a) NaCl và Na₂SO₄.

b) NaCl, Na₂SO₄, NaNO₃.

c) Na₂SO₄ và CuSO₄.

d) Na₂SO₄, CuSO₄, NaCl.

e) CuSO₄, AgNO₃, NaCl

f) K₂SO₄ và Fe₂(SO₄)₃.

g) K₂SO₄. FeSO₄, Fe₂(SO₄)₃

h) MgSO₄, Na₂SO₄, FeSO₄, CuSO₄

i) FeSO₄, Fe₂(SO₄)₃, MgSO₄

Bài 3: Trình bày phương pháp hóa học phân biệt các dung dịch sau:

a) Na₂SO₄ và H₂SO₄

b) Na₂SO₄, H₂SO₄, NaCl.

c) NaCl, Na₂SO₄, H₂SO₄

d) NaCl, HCl, H₂SO₄

e) Na₂SO₄, H₂SO₄, HCl

f) Na₂SO₄, NaCl, H₂SO₄, HCl

Bài 4: Hãy nhận biết các ống nghiệm mất nhãn chứa một các dung dịch sau:

a) Na₂CO₃, NaOH, NaCl, HCl.

b) HCl, NaOH, Na₂SO₄, NaCl, NaNO₃.

c) NaNO₃, Mg(NO₃)₂, Fe(NO₃)₂, Cu(NO₃)₂

d) Na₂CO₃, NH₄NO₃, HCl, FeCl₂

e) NaCl, NaNO₃, Na₂SO₄, Na₂S, Na₂CO₃, Na₂SO₃

f) FeSO₄; Fe₂(SO₄)₃ và MgSO₄

Bài 5: Nêu phương pháp hóa học để phân biệt 2 dung dịch: Glucozơ và rượu etylic.

Bài 6: Có 2 lọ mất nhãn đựng 2 dung dịch không màu: CH₃COOH , C₂H₅OH. Hãy trình bày phương pháp hóa học nhận biết 2 dung dịch trên.

Bài 7: Có 3 chất lỏng là: Rượu etylic, axit axetic, và dầu ăn tan trong rượu. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt 2 chất lỏng trên phương pháp hóa học để nhận biết chúng.

Bài 8: Có 3 chất lỏng là: Rượu tylic, axit axetic và glucozơ. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt 2 chất lỏng trên.

Bài 9: Có các chất lỏng (dung dịch) đựng riêng biệt trong mỗi lọ: CH₃COOH , C₆H₆ , C₂H₅OH , C₆H₁₂O₆. Bằng phương pháp hóa học, hãy trình bày cách nhận biết chất lỏng, viết phương trình phản ứng xảy ra.

Dạng 2: Nhận biết bằng thuốc thử quy định

- Trường hợp này không dùng nhiều thuốc thử mà chỉ dùng thuốc thử theo quy định của đề bài.

- Muốn vậy, ta dùng thuốc thử đó để tìm ra một trong số các lọ đã cho, lọ tìm được này chính là thuốc thử cho các lọ còn lại.

Bài 1: Chỉ dùng quỳ tím, hãy nhận biết các ống nghiệm mất nhãn chứa các dung dịch sau:

a) H₂SO₄, Na₂SO₄, BaCl₂.

b) H₂SO₄, Na₂SO₄, BaCl₂, NaCl.

c) NaOH, HCl, H₂O

d) HCl, H₂SO₄, BaCl₂

e) Na₂SO₄, H₂SO₄, NaOH

f) Na₂SO₄, Na₂CO₃, H₂SO₄, BaCl₂

g) NaCl, H₂SO₄, NaOH

h) HCl, NaCl, Na₂CO₃, BaCl₂.

Bài 2: Chỉ dùng thêm quỷ tím hãy phân biệt các dung dịch chứa tròn các lọ riêng biệt sau:

a) NaOH, AgNO₃, HCl, HNO₃, H₂

b) Na₂CO₃, NaOH, HCl, Ba(OH)₂.

c) H₂SO₄,NaOH, BaCl₂, (NH₄)₂SO₄

d) CuCl₂, NaOH, NaCl, AlCl₃.

e) Na₂SO₄, Na₂CO₃, NaCl, H₂SO₄, BaCl₂, NaOH.

f) HCl, Na₂CO₃, AgNO₃, BaCl₂.

g) NaHSO₄, Na₂CO₃, Na₂SO₃, BaCl₂, Na₂S

h) BaCl₂,NH₄Cl;(NH₄)SO₄;NaOH;Na₂CO₃

Bài 3: Chỉ được dùng thêm 1 thuốc thử khác, hãy nhận biết các chất sau:

a) Na₂CO₃, HCl, Ba(NO₃)₂

b) Na₂SO₄, Na₂CO₃, H₂SO₄, BaCl₂.

c) Na₂CO₃, HCl, Ba(NO₃)₂, Na₂SO₄

d) Ba(OH)₂, NH₄Cl, HCl, (NH₄)₂SO₄

e) FeCl₂, FeCl₃, NaOH, HCl.

f) Na₂CO₃, BaCl₂, H₂SO₄.

g) H₂SO₄, Ba(NO₃)₂, KCl, Na₂SO₄

h) HCl, NaOH, AgNO₃, CuSO₄.

i) MgCl₂, FeCl₂, FeCl₃, AlCl₃

j) H₂SO₄, Na₂SO₄, Na₂CO₃, MgSO₄

k) HCl , H₂SO₄ , BaCl₂

l) NH₄HSO₄, Ba(OH)₂, BaCl₂, HCl, NaCl và H₂SO₄

Bài 4: Chỉ dùng dung dịch HCl hãy phân biệt các chất sau:

a) NaCl, Na₂CO₃, BaSO₄, BaCO₃

b) Fe, FeO, Cu c) Cu, CuO, Zn.

d) NaCl, Na₂CO₃, MgSO₄, NaOH

Bài 5: Chỉ dùng dung dịch brom hãy nhận biết các khí sau:

a) CH₄ vàC₂H₄.

b) CH₄ và C₂H₂

c) C₂H₄ và C₂H₂.

d) CO₂, C₂H₄, C₂H₂

Bài 6: Chỉ dùng dung dịch NaOH hãy phân biệt các dung dịch:

a) NaCl, NH₄Cl, MgCl₂, FeCl₃, AlCl₃.

b) FeSO₄; Fe₂(SO₄)₃ và MgSO₄

c) K₂CO₃, MgSO₄, Al₂(SO₄)₃, FeSO₄ và Fe₂(SO₄)₃

Bài 7: Chỉ dùng dung dịch H₂SO₄ hãy phân biệt các chất sau:

a) NaCl, Na₂S, Na₂SO₃, Na₂CO₃.

b) Ba, BaO, Al, Al₂O₃

c) Mg, Zn, Fe, Ba.

Bài 8: Chỉ dùng một kim loại hãy phân biệt các dung dịch sau: Na₂SO₄, Na₂CO₃, HCl, Ba(NO₃)₂

Bài 9: Chỉ dùng thêm nước hãy nhận biết các chất sau: Na, MgCl₂, FeCl₂, FeCl₃, AlCl₃.

Bài 10: Nhận biết các dung dịch sau NaHSO 4, KHCO₃, Mg(HCO₃)₂, Na₂SO₃, Ba(HCO₃)₂, bằng cách đun nóng và cho tác dụng lẫn nhau.

Bài 11: Trình bày cách nhận biết các chất sau đây bằng 2 thuốc thử: C₂H₄, C₂H₂, C₂H₆, CO₂, SO₂.

Dạng 3: Nhận biết không có thuốc thử khác.

- Trường hợp này bắt buộc phải lấy cho phản ứng với các lọ còn lại.

- Để tiện so sánh ta nên kẻ bảng phản ứng. Khi ấy ứng với mỗi lọ sẽ có những hiện tượng phản ứng khác nhau. Đây chính là cơ sở để phân biệt từng lọ.

Bài 1: Không dùng thêm thuốc thử nào khác, hãy nhận biết các ống nghiệm mất nhãn đựng các dung dịch:

a) Na₂CO₃, HCl, BaCl₂.

b) MgCl₂, BaCl₂, H₂SO₄, K₂CO₃.

c) Na₂SO₄, MgSO₄, CuSO₄,Ba(OH)₂

d) NaCl, H₂SO₄, CuSO₄, BaCl₂, NaOH

e) NaOH, FeCl₂, HCl, NaCl

f) CaCl₂, HCl, Na₂CO₃, (NH₄)₂CO₃

g) HCl, NaCl, Ba(OH)₂, Ba(HCO₃)₂, Na₂CO₃

h) Cu(NO₃)₂, Ba(OH)₂, HCl, AlCl₃, H₂SO₄

n) HCl , NaOH , Na₂CO₃ , MgCl₂

m) HCl , H₂SO₄ , Na₂SO₄ , BaCl₂

Xem thêm các bài viết liên quan hay khác: