- Tác giả Nguyễn Minh Châu

+ Năm sinh, năm mất : 1930-1989

+ Quê quán : quê ở làng Văn Thái, tên nôm là làng Thơi, xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An

+ Tác phẩm tiêu biểu: Cửa sông (tiểu thuyết, 1966), Những vùng trời khác nhau (truyện ngắn, 1970), Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972), Miền cháy (tiểu thuyết, 1977), Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (truyện ngắn, 1983), Bến quê (truyện ngắn, 1985),...

+ Sự nghiệp : Trong sự nghiệp sáng tác kéo dài ba thập kỷ (1960-1989), khép lại với truyện vừa Phiên chợ Giát viết năm 1989, ông để lại 13 tập văn xuôi và một tiểu luận phê bình.

- Sự xuất hiện của hai nhân vật có bất ngờ thể hiện ở câu văn “...đang lúi húi thay phim, lúc ngẩng lên...một chiếc thuyền lưới vó đang chèo thẳng trước mặt tôi”

- Hai nhân vật đang đi vào bờ có thể để lấy những vật phẩm thiết yếu hoặc đồ bị bỏ quên, cũng có thể là dừng chân nghỉ ngơi và vào bờ mua đồ.

Nếu người con gái mang những nét đẹp thiếu nữ thì người mẹ lại mang vẻ ngoài thô kệch với khuôn mặt bị rỗ. Qua đó em nhận thấy được sự bào mòn của thời gian. Có lẽ trước đây, ở thời thiếu nữ người mẹ cũng đã từng mang dáng dấp của một nàng thiếu nữ như vậy.

Hình ảnh con thuyền giữa sóng gió được lặp lại nhằm nhấn mạnh thông điệp tác giả muốn truyền tải. Đó là hình ảnh mang tính hiện thực nhằm thể hiện những khó khăn, những góc khuất của cuộc đời. Sứ mệnh của người nghệ sĩ không chỉ là đi tìm cái đẹp mà còn phải nhìn thấu đằng sau cái đẹp là giá trị của nó.

- Bố cục : phần

+ Phần 1 : “Lúc bấy giờ...Ở lại chơi thêm vài bữa” : Phùng phát hiện ra bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp ở vùng phá

+ Phần 2 : “Ngay lúc ấy...chiếc thuyền lưới vó đã biến mất” : Cảnh bạo lực gia đình của gia đình hàng chài

+ Phần 3: “Tôi thầm cảm ơn Đẩu...mẹ nó không bị đánh” : Câu chuyện về người đàn bà hàng chài và thằng Phác

+ Phần 4 : Đoạn còn lại : Khung cảnh chiếc thuyền trước sóng gió và những suy tư của nhân vật Phùng về bức ảnh được chọn

- Sơ đồ về mối quan hệ giữa các nhân vật :

- Câu chuyện được kể ở ngôi thứ nhất, dưới điểm nhìn của nhân vật Phùng – là một người nhiếp ảnh

- Việc lựa chọn điểm nhìn này đã đưa đến sự khách quan, độc đáo và được truyển tải trực tiếp từ người chứng kiến sự việc nên mang tính chân thực, tăng khả năng khám phá đời sống diễn ra trong tình huống truyện và giàu sức thuyết phục cho độc giả.

- Người đàn bà hàng chài

+ Ban đầu khi nghe lời nói cầu xin tha cho chồng của người đàn bà, Phùng cảm thấy ngột ngạt, khó thở và vô cùng phẫn uất, không thể hiểu nổi vì sao người đàn bà hàng chài phải nhẫn nhịn chịu đựng đi theo người chồng dù bị đánh dập dã man

+ Sau khi nghe người đàn bà tâm sự anh mới lẽ ra rằng đây là một dẫu chỉ là một ngư dân, quanh năm ở biển cả, kiếm sống bằng chân tay nhưng cô lại mang trong mình một cái nhìn toàn diện và đa chiều, sâu sắc đến thế. Hành động của cô là suy tính cho tương lai, cho các con, là sự hi sinh cao cả chú không phải là ngu ngốc, bồng bột.

- Người chồng

+ Trước khi nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài, Phùng nhận thấy đây là một người đàn ông vũ phu, độc ác và vô cùng thô lỗ, không chỉ đánh đập vợ không thương tiếc mà ngay cả con trai là thằng Phác cũng không tha, thậm chí Phùng là người ngoài đến can ngăn ông ta cũng không ngại ra tay.

+ Sau khi nghe tâm sự của người đàn bà hàng chài, Phùng nhận ra trước đây anh ta cũng là một con người cục mịch, hiền lành. Nhưng trước cuộc sống mưu sinh vất vả, anh ta dần thay tính đổi nết, trở nên cộc cằn hơn để đối chọi với những khó khăn của cuộc sống. Anh ta chỉ là một nạn nhân của chiến tranh, chiến tranh gây nên nghèo đói và tha hóa con người,

- Một mặt người phụ nữ ấy mang tính cách nhẫn nhục, chịu đựng, hay chính là sự yếu đuối, bất lực trước những trận đòn roi và tính khí nóng nảy của người chồng. –

- Mặt khác, người đàn bà hàng chài cũng mang một tính cách mạnh mẽ, kiên cường. Đó là sự mạnh mẽ của một người phụ nũ miền biển, mạnh mẽ đứng dậy tiếp tục mưu sinh sau những ngày vất vả, sau những trận đòn roi đau đớn.

- Người đàn bà hàng chài cũng mang tính cách rất thâm trầm và sâu sắc, thể hiện qua sự thấu hiểu lẽ đời và những lời tâm sự với chánh án Đẩu và nhiếp ảnh Phùng.

- Tính đối thoại trong cái nhìn của người đàn bà hàng chài với cái nhìn của Phùng và Đẩu :

+ Trong cái nhìn của Phùng và Đẩu chắc hẳn người đàn bà hàng chài sẽ bỏ chồng và đánh đập vợ con là điều không thể chấp nhận được, trái với mọi quy chuẩn đạo đức và trách nhiệm của người chồng.

+ Trong cái nhìn của người đàn bà làng chài, việc đánh đập vợ con không tệ bằng việc trên thuyền không có người đàn ông để chống chọi lại sự khắc nghiệt của biến khơi. Quan trọng hơn hết trong thâm tâm bà vẫn luôn nhớ đến cái ơn của người chồng và bà cũng hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi tính khí của người chống, trong mắt bà anh chỉ là một nạn nhân của hoàn cảnh, của chiến tranh và của cuộc sống mưu sinh.

à Cái nhìn của Phùng và Đẩu đã thay đổi sau khi người đàn bà hàng chài nói ra quan điểm của mình. Nếu cái nhìn của Phùng và Đẩu là lí thuyết, giáo điều thì cái nhìn của người đàn bà hàng chài chính là thực tế cuộc sống. Chính điều đó đã làm thay đổi điểm nhìn của Phùng và Đẩu, giúp họ có cái nhìn đa chiếu, thiết thực và đúng đắn hơn.

Em cho rằng người đàn bà hàng chài lựa chọn cuộc sống như vậy trong hoàn cảnh như vậy là sự lựa chọn bắt buộc. Bởi bản thân không thể nuôi nổi tất cả các con, còn phụ thuộc vào người chồng và quan trọng hơn hết người đàn bà vẫn luôn mang một ơn huệ của người chồng. Vì vậy, nhờ vào tình thương con và vì tương lai của những đứa con, chị chấp nhận hi sinh cuộc đời chị để gieo hy vọng vào tương lai, cuộc sống của các con sẽ no đủ, đầm ấm hơn. Qua sự lựa chọn đó, em thấy người đàn bà hàng chài là một người phụ nữ giàu đức hy sinh.