Giải Kinh tế Pháp luật 10 Bài 7: Thuế và thực hiện pháp luật về thuế
Câu hỏi: Chia sẻ hiểu biết của em về thuế giá trị gia tăng (đối tượng chịu thuế, đối tượng nộp thế).
Trả lời:
- Thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
+ Đối tượng chịu thuế: Hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng.
+ Đối tượng nộp thuế: tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng và tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng.
1. Thuế và một số loại thuế phổ biến
Thông tin 1. Theo Luật Quản lí thuế số 38/2019/QH14 quy định về người nộp thuế như sau:
Điều 2. Đối tượng áp dụng
1. Người nộp thuế bao gốm:
a. Tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế;
b. Tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân nộp các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước;
c. Tổ chức, cá nhân khấu trừ thuế.
Thông tin 2. Đối với hoạt động bán lẻ hàng hóa (tạp hóa) ngoài thuế GTGT, TNCN, hộ kinh doanh còn phải nộp lệ phí môn bài một lần từ đầu năm theo mức 300.000 đồng/năm nếu doanh thu trên 100 triệu đến 300 triệu đồng/năm; mức 500.000 đồng/1 năm nếu doanh thu trên 300 triệu đến 500 triệu đồng/năm; mức 1 triệu đồng/1 năm nếu doanh thu trên 500 triệu đồng/năm (NĐ 139/20216/NĐ-CP quy định về lệ phí môn bài).
Trả lời:
- Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ kinh doanh, hộ gia đình, cá nhân theo quy định của pháp luât về thuế.
- Một số loại thuế có thể kể đến như: thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân.
Thông tin. Theo quyết định số 2432/QĐ-BTC về việc công bố công khai dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 theo các loại thuế cơ bản như sau:
Câu hỏi:
- Hãy liệt kê các loại thuế trong thông tin trên.
- Chia sẻ hiểu biết của em về một loại thuế vừa nêu.
Trả lời:
- Một số loại thuế trong thông tin trên: Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tài nguyên, thuế thu nhập cá nhân, thuế xuất, nhập khẩu, thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.
- Chia sẻ hiểu biết về thuế thu nhập cá nhân: Thuế thu nhập cá nhân (Personal income tax) là khoản tiền mà người có thu nhập phải trích nộp trong một phần tiền lương, hoặc từ các nguồn thu khác vào ngân sách nhà nước sau khi đã được giảm trừ. Thuế thu nhập cá nhân không đánh vào những cá nhân có thu nhập thấp, do đó, khoản thu này sẽ công bằng với mọi đối tượng trong, góp phần làm giảm khoảng cách chênh lệch giữa các tầng lớp trong xã hội.
Câu hỏi trang 41 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc thông tin sau và thực hiện yêu cầu
Thông tin 1. Căn cứ vào mục đích điều tiết cuả nhà nước, thuế được chia làm 2 loại:
- Thuế trực thu là loại thuế Nhà nước thu trực tiếp vào ngân sách một phần của đối tượng nộp thuế.
- Thuế gián thu là loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ.
Thông tin 2:
Thuế giá trị gia tăng: thuế tính trên khoản giá trị gia tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
Thuế bảo vệ môi trường: thuế thu tính vào sản phẩm, hàng hóa (sau đây gọi chung là hàng hóa) khi sử dụng gây tác động xấu đến môi trường.
Thuế thu nhập cá nhân: thuế tính trên thu nhập của người nộp thuế sau khi đã trừ các thu nhập miễn thuế và cá khoản được giảm trừ gia cảnh.
Câu hỏi: Từ thông tin 1, em hãy xác định đâu là thuế trực thu, đâu là thuế gián thu trong các loại thuế ở thông tin 2.
Trả lời:
- Thuế trực thu: Thuế thu nhập cá nhân.
- Thuế gián thu: Thuế giá trị gia tăng, thuế bảo vệ môi trường.
2. Vai trò của thuế
Câu hỏi trang 42 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
Thông tin 1. Theo Tổng cục Thống kê, hoạt động sản xuất kinh doanh của nền kinh tế tiếp tục phục hồi giúp cho thu ngân sách nhà nước ước tính cả năm 2021 đạt 1 523,4 nghìn tỉ đồng và vượt dự toán năm. Các hoạt động chi ngân sách nhà nước tập trung ưu tiên cho công tác phòng, chống dịch Covid- 19, khắc phục thiên tai, đam rbaor quốc phòng, an ninh và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh. Tổng sản phẩm (GDP) của nước ta năm 2021 tăng 2,58%, bình quân năm 2021 chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 1,84% so với bình quân năm 2020. Công tác quốc phòng, an ninh được giữ vững, các chính sách xã hội được quan tâm và thực hiện tốt.
(Trích Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2021, Tổng cục Thống kê)
Thông tin 2. Thuế được xem là khoản thu quan trọng, ổn định lâu dài. Nguông thu từ thuế vào ngân sách nhà nước chỉ được sử dụng để đáp ứng nhu cầu chi tiêu công của Nhà nước. Nguồn thu từ thuế một phần được sử dụng cho hoạt động của bộ máy nhà nước, phần lớn được đầu tư cho văn hóa, y tế, giáo dục, thể dục thể thao, tài trợ xã hội, nghiên cứu khoa học, ...
Câu hỏi:
- Thuế đóng vai trò như thế nào?
- Theo em, vì sao Nhà nước phải thu thuế?
Trả lời:
- Vai trò của thuế:
+ Là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Đây là nguồn thu quan trọng nhất, mang tính chất ổn định, lâu dài cho ngân sách nhà nước.
+ Là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô như kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả, kích thích đầu tư, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.
+ Điều tiết thu nhập, thực hiện công bằng an sinh xã hội.
- Nhà nước phải thu thuế vì:
+ Thuế là tiền đề cần thiết để duy trì quyền lực chính trị và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.
+ Thuế là nguồn thu ngân sách quan trọng cho Nhà nước để thực hiện nhiều dự án cộng đồng và đảm bảo phúc lợi xã hội cho mọi người.
3. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện pháp luật về thuế
Trường hợp. Anh A làm việc trong lĩnh vực công nghệ cho một công ti nước ngoài có chi nhánh ở Việt Nam. Hằng năm, tổng thu nhập của anh A là khoảng hơn 500 triệu đồng. Tuy nhiên cơ quan thuế phát hiện anh A chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật hiện hành.
Trả lời:
- Hành vi của anh A là không phù hợp vì: Anh A chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật.
Luyện tập
Luyện tập 1 trang 43 Kinh tế và Pháp luật 10: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
a. Mỗi cá nhân có quyền được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế; cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế.
b. Các doanh nghiệp có trách nhiệm yêu cầu cơ quan quản lí thuế xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế của mình.
c. Các cá nhân có quyền chấp hành quyết định, thông báo, yêu cầu của cơ quan quản lí thuế, công chức quản lí thuế theo quy định của pháp luật.
d. Các doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện đăng kí thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định của pháp luật.
đ. Thuế trực thu bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế bảo vệ môi trường.
e. Thuế có vai trò kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả.
Trả lời:
- Ý kiến A. Đồng tình. Vì theo Điều 16, Điều 17 của Luật Quản lí thuế năm 2019 có nêu một số quyền và nghĩa vụ của công dân.
- Ý kiến B. Đồng tình. (Theo Luật Quản lí thuế năm 2019)
- Ý kiến C. Không đồng tình. Vì đây là trách nhiệm của cá nhân, không phải quyền.
- Ý kiến D. Đồng tình. (Theo Luật Quản lí thuế năm 2019)
- Ý kiến Đ. Không đồng tình. Vì thuế bảo vệ môi trường là thuế gián thu.
- Ý kiến E. Đồng tình. Vì đây chính là vai trò của thuế.
Luyện tập 2 trang 44 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
Trường hợp. Công ti A vừa nhập một lô hàng có giá trị lên đến hàng tỉ đồng. Tuy nhiên, khi đến hải quan sân bay, công ti chỉ khai nhập ít hơn số lượng cũng như giá trị của lô hàng nhằm mục đích trốn thuế. Chi cục Hải quan tiến hành kiểm tra, phát hiện có sự sai sót lớn và tiến hành xử phạt hành chính công ti A theo đúng quy định của pháp luật.
Câu hỏi:
- Em có nhận xét gì về hành vi của Công ti A trong trường hợp trên?
- Em đồng tình hay không đồng tình với cách xử lí của Chi cục? Vì sao?
Trả lời:
- Nhận xét: Hành vi của công ti A là không phù hợp, vì công ti này đã khai không đúng giá trị của lô hàng nhằm mục đích trốn thuế.
- Em đồng tình với cách xử lý của Chi cụ thuế. Vì: Chi cục hải quan đã xử phạt hành chính công ti A theo đúng quy định của pháp luật.
Luyện tập 3 trang 44 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy nhận xét hành vi thực hiện pháp luật về thuế của chủ kinh tế trong các trương hợp dưới đây.
- Trường hợp 1: Doanh nghiệp N có tổng doanh thu hằng năm lên đến hàng chục tỉ đồng. Tuy nhiên, doanh nghiệp này chậm đóng tiền thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng và thuế xuất nhập khẩu.
- Trường hợp 2: Anh A làm công việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, thu nhập hàng tháng hơn 50 triệu đồng. Anh luôn thực hiện nghĩa vụ nộp tuế thhu nhập cá nhân đầy đủ và đúng thời hạn cho cơ quan thuế ở địa phương.
- Trường hợp 3: Chị B mở cửa hàng kinh doanh mặt hàng thời trang nhưng chưa thực hiện đăng kí thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định của pháp luật.
- Trường hợp 4: Công ti M không công bố các thông tin về thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng, trừ thông tin công khai về thuế theo quy định của pháp luật cho cơ quan nhà nước.
Trả lời:
- Trường hợp 1: Doanh nghiệp N đã thực hiện không đúng quy định của pháp luật về thuế, doanh nghiệp này đóng thuế chậm.
- Trường hợp 2: Anh A đã thực hiện đúng theo quy định của pháp luật về thuế, nộp thuế đầy đủ và đúng thời hạn.
- Trường hợp 3: Chị B chưa thực hiện đúng trách nhiệm đăng kí thuế theo quy định của pháp luật về thuế.
- Trường hợp 4: Công ti M đã thực hiện đúng theo quy định của pháp luật về thuế vì đã công khai thuế theo đúng quy định của pháp luật cho cơ quan nhà nước.
Luyện tập 4 trang 44 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy lập bảng so sánh về sự giống và khác nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu. Lấy ví dụ minh họa.
Trả lời:
|
So sánh |
Thuế trực thu |
Thuế gián thu |
|
Giống |
- Là một trong những phương thức thu thuế theo quy định của pháp luật. - Là nguồn điều tiết vào thu nhập của các cá nhân, tổ chức trong xã hội. - Người chịu thuế là người phải đều phải trích một phần tài sản để chuyển cho ngân sách Nhà nước mà không thể khước từ hoặc trì hoãn. - Mang tính bắt buộc. |
|
|
Tác động vào giá cả thị trường |
- Ít tác động vào giá cả thị trường (vì thường đánh vào kết quả kinh doanh, thu nhập sau một kỳ kinh doanh) |
- Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường (vì thuế được cộng vào giá bán hàng hóa dịch vụ) |
|
Mức độ quản lý
|
- Khó thu thuế; tình trạng trốn thuế; nhà nước không kiểm soát được thu nhập thực tế của người nộp thuế. |
- Dễ thu thuế vì được cầu thành giá bán hàng hóa, dịch vụ. |
|
Ưu điểm |
Đảm bảo công bằng giữa những người chịu thuế |
Dễ dàng cho cơ quan thuế thu thuế
|
|
Nhược điểm |
Khó thu thuế |
Khó bảo đảm công bằng giữa những người nộp thuế. |
|
Đối tượng chịu thuế |
Người nộp thuế chính là người chịu thuế |
Không đồng nhất hai đối tượng nộp thuế và chịu thuế với nhau. |
|
Ví dụ |
Thuế thu nhập cá nhân Thuế thu nhập doanh nghiệp |
Thuế giá trị gia tăng Thuế bảo vệ môi trường |
Vận dụng
Vận dụng 1 trang 44 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy tìm thông tin và liệt kê các loại thuế được tính khi người thân trong gia đình hoặc một cá nhân có nhu cầu mua bán mặt hàng điện tử, xe ô tô, xe gắn máy, …
Trả lời:
- Các loại thuế khi người thân trong gia đình có nhu cầu mua ô tô: Thuế nhập khẩu; Thuế tiêu thụ đặc biệt; Thuế giá trị gia tăng; Thuế trước bạ…
Trả lời:
(*) Sơ đồ tham khảo:
Xem thêm lời giải bài tập SGK Kinh tế pháp luật lớp 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:
Bài 5: Giá cả thị trường và chức năng của giá cả thị trường
Bài 6: Ngân sách nhà nước và thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước
Bài 8: Sản xuất kinh doanh và các mô hình sản xuất kinh doanh
