Giải SGK Giáo dục công dân 7 Bài 5 (Kết nối tri thức): Bảo tồn di sản văn hóa

Giải GDCD 7 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa

Video giải bài tập Giáo dục công dân 7 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa

Mở đầu

Mở đầu trang 24 GDCD 7: Em hãy tìm và hát những làn điệu mang đậm bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc: quan họ, chèo, hát ru… Theo em, những làn điệu trên có phải là di sản văn hóa của Việt Nam không? Vì sao?

Trả lời:

- Theo em, những làn điệu trên là di sản văn hóa của Việt Nam. Vì những làn điệu đó là tài sản của dân tộc, nói lên truyền thống của dân tộc, thể hiện bản sắc văn hóa quê hương, dân tộc.

Khám phá

1. Khái niệm di sản văn hóa và một số loại di sản văn hóa của Việt Nam

Câu hỏi 1 trang 24 GDCD 7: Em hãy đọc thông tin, quan sát các hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Trong những bức ảnh trên, hình ảnh nào là di sản văn hóa? Hình ảnh nào không phải là di sản văn hóa? Hình ảnh nào là di sản văn hóa vật thể? Hình ảnh nào là di sản văn hóa phi vật thể?

b) Theo em, di sản văn hóa là gì?

c) Kể thêm những di sản văn hóa khác ở Việt Nam mà em biết.

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Di sản văn hóa: Hình 1, 3, 4, 5, 6, 7.

- Không phải là di sản văn hóa: Hình 2.

- Di sản văn hóa vật thể: Hình 1, 4, 5.

- Di sản văn hóa phi vật thể: Hình 3, 4.

Yêu cầu b) Theo em, di sản văn hóa là những sản phầm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Yêu cầu c) Kể thêm những di sản văn hóa khác ở Việt Nam mà em biết: Ca trù; Quan họ Bắc Ninh; Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc; Hát Xoan ở Phú Thọ; Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ; Dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh; Nghi lễ và trò chơi kéo co; Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt; Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội; Quần thể kiến trúc Cố đô Huế; Đô thị cổ Hội An; Đền Hùng; Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch; Chiến trường Điện Biên Phủ; Di tích lịch sử Bạch Đằng…

2. Ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội

Câu hỏi 2 trang 26 GDCD 7: Em hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Di sản văn hóa phố cổ Hội An có ý nghĩa như thế nào đối với người dân Quảng Nam và cả nước?

b) Lễ Tịch điền có ý nghĩa như thế nào đối với người dân Hà Nam và cả nước?

c) Từ việc tìm hiểu ý nghĩa của các di sản văn hóa trên và những hiểu biết của bản thân, em hãy cho biết ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội.

Trả lời:

Yêu cầu a)

- Di sản văn hóa phố cổ Hội An được xem như một bảo tàng sống về kiến trúc đô thị với những ngôi nhà cổ và những công trình tôn giáo, tín ngưỡng đặc sắc.

- Hội An còn lưu giữ một nền văn hóa phi vật thể đa dạng, phong phú với những phong tục tập quán, sinh hoạt tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian, lễ hội văn hóa…
- Ngoài ra Hội An còn là điểm đến du lịch thu hút nhiều lượt khách trong và ngoài nước.

Yêu cầu b)

- Lễ Tịch điền không chỉ thể hiện sự quan tâm của các vị vua với người nông dân mà còn tuyên truyền, giáo dục các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ lòng biết ơn tiền nhân, tích cực phát triển sản xuất nông nghiệp.

Yêu cầu c)

- Ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội:

+ Di sản văn hoá đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục lịch sử, vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc;

+ Góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học và thẩm mĩ quan trọng của di sản văn hoá Việt Nam ra thế giới;

+ Đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện, hình thành nên nguồn nhân lực đóng góp trực tiếp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;

+ Mang lại giá trị kinh tế cho cộng đồng và địa phương.

3. Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa

Câu hỏi 3 trang 27 GDCD 7: Em hãy đọc thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Chính quyền và nhân dân xã V đã thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa như thế nào?

b) Hãy nêu quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa.

Trả lời:

Yêu cầu a) Chính quyền và nhân dân xã V đã thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn là:

- Chính quyền xã V rất chăm lo việc bảo tồn, ngăn chặn và xử lí nghiêm những hành vi phá hoại, ảnh hưởng đến di tích.

- Nhân dân xã V thường nhắc nhở nhau giữ gìn, bảo vệ, tôn tạo chùa luôn khang trang, sạch đẹp.

Yêu cầu b) Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa:

- Sở hữu hợp pháp di sản văn hoá;

- Tham quan, nghiên cứu di sản văn hoá;

- Tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá;

- Thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất;

- Ngăn chặn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn hoá.

4. Trách nhiệm của học sinh trong việc bảo tồn di sản văn hóa

Câu hỏi 4 trang 28 GDCD 7: Em hãy đọc trường hợp, quan sát các tranh dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy nêu những việc làm góp phần bảo tồn di sản văn hóa trong trường hợp và các bức tranh trên.

b) Theo em, học sinh cần làm gì để góp phâần giữ gìn, bảo vệ và phát triển di sản văn hóa ở Việt Nam?

Trả lời:

Yêu cầu a) Em hãy nêu những việc làm góp phần bảo tồn di sản văn hóa trong trường hợp và các bức tranh trên.

- Trường hợp: Hồng đã tìm hiểu và muốn giới thiệu di sản văn hóa địa phương đến với mọi người qua các dịp biểu diễn ở trường.

- Tranh 1: Các bạn học sinh tìm hiểu về di sản văn hóa qua việc tham quan di tích lịch sử.

- Tranh 2: Hai bạn học sinh báo với công an về hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hóa.

- Tranh 3: Học sinh giới thiệu di sản văn hóa với khách du lịch.

- Tranh 4: Nhân dân quét dọn, giữ vệ sinh tại di sản văn hóa.

Yêu cầu b) Theo em, những việc học sinh cần làm để góp phần giữ gìn, bảo vệ và phát triển di sản văn hóa ở Việt Nam:

- Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh, chăm hoa, tỉa cây ở khu di tích.

- Không vứt rác bừa bãi.

- Tố giác kẻ gian ăn cắp các cổ vật di vật.

- Đi tham quan, tìm hiểu các di tích lịch sử, di sản văn hóa.

- Tham gia các lễ hội truyền thống.

- Tuyên truyền, giới thiệu về giá trị lịch sử, văn hóa của di tích và nâng cao tinh thần bảo vệ, giữ gìn.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 29 GDCD 7: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Danh lam, thắng cảnh nổi tiếng của đất nước được UNESCO công nhận được gọi là di sản văn hóa.

b) Phải bảo tồn cả di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

c) Chỉ cơ quan nhà nước có thẩm quyền mới có thể bảo vệ được các di sản văn hóa.

d) Việc giữ gìn, bảo tồn các di sản văn hóa góp phần phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

e) Chỉ bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa đã được Nhà nước xếp hạng.

Trả lời:

- Ý kiến a) Không đồng tình. Vì di sản văn hóa là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Có những danh lam, thắng cảnh nổi tiếng của đất nước được UNESCO công nhận nhưng có những di sản chưa được UNESCO công nhận vẫn là di sản văn hóa.

- Ý kiến b) Đồng tình. Vì di sản văn hóa bao gồm di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể. Việc bảo tồn cả di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và làm phong phú kho tàng di sản văn hóa thế giới.

- Ý kiến c) Không đồng tình. Vì di sản văn hóa là tài sản chung của cả dân tộc, quốc gia. Mọi công dân đều có quyền và nghĩa vụ tôn trọng, bảo tồn các di sản văn hóa.

- Ý kiến d) Đồng tình. Vì di sản văn hóa cố ý nghĩa ton lớn đối với đất nước. Di sản văn hoá đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục lịch sử, vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc; góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học và thẩm mĩ quan trọng của di sản văn hoá Việt Nam ra thế giới; đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện, hình thành nên nguồn nhân lực đóng góp trực tiếp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mang lại giá trị kinh tế cho cộng đồng và địa phương. Việc giữ gìn, bảo tồn các di sản văn hóa góp phần phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Ý kiến e) Không đồng tình. Vì công dân có quyền và nghĩa vụ tôn trọng, bảo tồn các di sản văn hóa. Những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học được lưu truyền từ xa xưa đều cần được bảo vệ.

Luyện tập 2 trang 30 GDCD 7: Em hãy nhận xét các hành vi dưới đây:

a) Mỗi khi đi tham quan các di tích lịch sử, H thường khắc tên mình lên tượng đài, bức tượng, thân cây… để đánh dấu những nơi mình đã tới.

b) T nhắc nhở các bạn trong xóm không nên chăn thả gia súc trong khu di tích lịch sử.

c) Cuối tuần, M thường rủ các bạn tới nhà bác K – một nghệ nhân hát chèo – để học hát.

d) N tích cực học ngoại ngữ để có thể giới thiệu về những danh lam thắng cảnh của quê hương mình với du khách nước ngoài.

Trả lời:

- Hành vi a) Hành động của H chưa biết bảo tồn di sản văn hóa. H đã xâm hại đến di tích lịch sử.

- Hành vi b) T đã biết bảo tồn di sản văn hóa. T có ý thức giữ gìn vệ sinh di tích lịch sử qua việc nhắc nhở các bạn trong xóm không nên chăn thả gia súc trong khu di tích lịch sử.

- Hành vi c) M đã biết bảo tồn di sản văn hóa. Việc M thường rủ các bạn tới nhà bác K – một nghệ nhân hát chèo – để học hát thể hiện sự mong muốn tìm hiểu về các di sản văn hóa địa phương.

- Hành vi d) N đã biết bảo tồn di sản văn hóa. N tích cực học ngoại ngữ để có thể giới thiệu về những danh lam thắng cảnh của quê hương mình với du khách nước ngoài.

Luyện tập 3 trang 30 GDCD 7: Xử lí tình huống:

a) Trên đường đi học về, Q và H phát hiện mấy thanh niên lấy trộm cổ vật trong ngôi chùa của làng. Q rủ H đi báo công an nhưng H từ chối và nói: “Việc đó nguy hiểm lắm, nếu họ biết mình tố cáo sẽ trả thù chúng mình đấy!”.

Nếu là Q, em sẽ làm gì?

b) Khi vào chùa cùng bà, C thấy một số bạn gõ chuông, xoa tay lên các bức tượng Phật để cầu may.

Nếu là C, em sẽ làm gì?

Trả lời:

- Tình huống a) Nếu là Q, em sẽ giải thích cho bạn hiểu ý nghĩa của di sản văn hóa, quyền và nghĩa vụ bảo tồn di sản văn hóa của công dân. Sau đó em sẽ đi báo công an về hành vi trộm cổ vật để công an ngăn chặn kịp thời.

- Tình huống b) Nếu là C, em sẽ giải thích cho bạn hiểu ý nghĩa của việc bảo tồn di sản văn hóa, việc bạn gõ chuông, xoa tay lên các bức tượng Phật thể hiện không tôn trọng, bảo vệ di sản văn hóa. Nếu bạn không nghe em sẽ báo với  ban quản lí để bạn chấm dứt hành vi xâm hại đến di sản văn hóa.

Luyện tập 4 trang 30 GDCD 7: Địa phương nơi em sinh sống có di sản văn hóa nào? Em đã làm gì để bảo vệ di sản văn hóa đó?

Trả lời:

- Địa phương nơi em sinh sống có di sản văn hóa: Ca trù; Quan họ Bắc Ninh; Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc; Hát Xoan ở Phú Thọ; Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ; Dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh; Nghi lễ và trò chơi kéo co; Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt; Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội; Quần thể kiến trúc Cố đô Huế; Đô thị cổ Hội An; Đền Hùng; Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch; Chiến trường Điện Biên Phủ; DTLS Bạch Đằng…

- Để bảo vệ di sản văn hóa đó, em đã:

+ Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh, chăm hoa, tỉa cây ở khu di tích

+ Hưởng ứng các lễ hội kỉ niệm hàng năm

+ Tìm hiểu, giới thiệu về giá trị lịch sử, văn hóa của di sản đó cho bạn bè và mọi người cùng biết…

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 30 GDCD 7: Em cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu, sưu tầm tranh, ảnh, tư liệu về các di sản văn hóa của địa phương… sau đó, thiết kế thành một tờ báo tường và thuyết trình về ý nghĩa của các di sản văn hóa đó.

Trả lời:

(*) Tham khảo số 1 về: Nhã nhạc cung đình

* Tham khảo bài số 2 về: Thực hành hát Then của đồng bào dân tộc Tày, Nùng…

Vận dụng 2 trang 30 GDCD 7: Em hãy lập và thực hiện kế hoạch bảo vệ một di sản văn hóa ở địa phương em theo bảng gợi ý sau:

Trả lời:

Xem thêm lời giải SGK Giáo dục công dân lớp 7 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác: 

Bài 3: Học tập tự giác, tích cực

Bài 4: Giữ chữ tín

Bài 6: Ứng phó với tâm lí căng thẳng

Bài 7: Phòng, chống bạo lực học đường

Bài 8: Quản lí tiền