Giải SGK Địa Lí 10 (Cánh diều) Bài 5: Thạch quyển. Nội lực và tác động của nội lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

Giải Địa Lí 10 Bài 5: Thạch quyển. Nội lực và tác động của nội lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

Mở đầu trang 18 Địa Lí 10: Thạch quyển là gì và nằm ở đâu trong cấu tạo của Trái Đất? Thạch quyển và vỏ Trái Đất khác nhau như thế nào? Nội lực được sinh ra từ đâu và có tác động như thế nào đối với địa hình?

Lời giải:

- Thạch quyển là phần trên cùng của Trái Đất, bao gồm vỏ Trái Đất và phần trên của lớp man-ti.

- Thạch quyển và vỏ Trái Đất khác nhau độ dày, thành phần.

- Nội lực tạo ra các vận động kiến tạo, làm biến dạng vỏ Trái Đất, tạo nên sự thay đổi địa hình.

Thạch quyển

Câu hỏi trang 19 Địa Lí 10: Đọc thông tin và quan sát hình 5.1, hãy trình bày khái niệm thạch quyển và phân biệt thạch quyển với vỏ Trái Đất.

Lời giải:

- Thạch quyển là phần trên cùng của Trái Đất, bao gồm vỏ Trái Đất và phần trên của lớp man-ti. Thành phần cấu tạo của thạch quyển chủ yếu là các đá ở thể rắn.

- Phân biệt lớp vỏ Trái Đất với lớp vỏ Trái Đất:

Khái niệm và nguyên nhân của nội lực

• Câu hỏi trang 19 Địa Lí 10: Đọc thông tin, hãy trình bày khái niệm và nguyên nhân của nội lực.

  Lời giải:

  - Nội lực là lực sinh ra bên trong Trái Đất.

  - Nguyên nhân của nội lực chủ yếu do nguồn năng lượng từ quá trình phân huỷ các chất phóng xạ, sự sắp xếp vật chất theo trọng lực và các phản ứng hoá học,... xảy ra bên trong Trái Đất.

• Tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình

• Câu hỏi trang 20 Địa Lí 1: Đọc thông tin và quan sát hình 5.2, hình 5.3, hãy trình bày tác động của hiện tượng uốn nếp và đứt gãy đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

  Lời giải:

  * Hiện tượng uốn nếp

  - Vận động nén ép làm các khu vực cấu tạo bằng đá mềm của vỏ Trái Đất bị uốn nếp.

  - Nếu cường độ nén ép mạnh sẽ hình thành các vùng núi uốn nếp. Ví dụ: hệ thống núi Hi-ma-lay-a, An-đet, Coóc-đi-e,...

  * Hiện tượng đứt gãy

  - Tại những khu vực cấu tạo bởi đá cứng, vận động kiến tạo làm các lớp đá của vỏ Trái Đất bị nứt vỡ, hình thành các vết nứt hoặc đứt gãy kéo dài.

  - Hai bên đứt gãy có bộ phận được nâng lên (tạo thành dãy núi, khối núi,...) và có bộ phận hạ thấp (tạo thành thung lũng).

  - Các đứt gãy lớn đã tạo điều kiện để hình thành nhiều thung lũng sông trên bề mặt Trái Đất.

  - Dọc theo đứt gãy có thể hình thành biển hoặc các hồ tự nhiên, ví dụ như Biển Đỏ và các hồ ở khu vực phía đông lục địa Phi.

• Câu hỏi trang 20 Địa Lí 1: Đọc thông tin và dựa vào kiến thức đã học, hãy trình bày tác động của hoạt động núi lửa đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

  Lời giải:

  - Hoạt động núi lửa có thể xuất hiện trên lục địa và trên biển, đại dương.

  - Núi lửa làm thay đổi địa hình do hoạt động phun trào và đông cứng mac-ma trên bề mặt Trái Đất.

  - Trên lục địa, hoạt động núi lửa tạo thành các ngọn núi lửa đứng độc lập hoặc tập hợp thành khối, dãy núi lửa.

  - Miệng núi lửa đã ngừng hoạt động thường tạo thành thung lũng hoặc hồ tự nhiên (hồ núi lửa).

  - Dọc theo các đứt gãy, hoạt động núi lửa có thể phun trào mac-ma trên diện rộng, tạo thành những bề mặt địa hình rộng lớn, ví dụ như các cao nguyên ba-dan ở Tây Nguyên của nước ta.

  - Hoạt động núi lửa còn tạo nên các đảo, quần đảo ở nhiều vùng biển và đại dương trên thế giới.

• Sự phân bố các vành đai động đất. Núi lửa trên Trái Đất

• Câu hỏi trang 21 Địa Lí 10: Đọc thông tin và quan sát hình 5.4, hãy:

  - Xác định các vành đai động đất và vành đai núi lửa trên Trái Đất.

  - Nhận xét và giải thích sự phân bố các vành đai động đất, vành đai núi lửa trên Trái Đất.

  

  Lời giải:

  - Vành đai động đất: phía tây châu Mĩ, giữa Đại Tây Dương, từ Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-xi-a, phía tây Thái Bình Dương.

  - Vành đai núi lửa: phía tây châu Mĩ, đông Đại Tây Dương, từ Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-xi-a, phía tây Thái Bình Dương.

  - Các vành đai động đất, núi lửa nằm ở nơi tiếp xúc của các mảng kiến tạo, nơi diễn ra sự chuyển dịch của các mảng (tách rời hoặc xô húc nhau).

• Luyện tập & Vận dụng (trang 21)

  • Luyện tập 1 trang 21 Địa Lí 10: Trình bày các tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

    Lời giải:

    Nội lực tác động đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất chủ yếu thông qua uốn nếp và đứt gãy

    * Hiện tượng uốn nếp

    - Vận động nén ép làm các khu vực cấu tạo bằng đá mềm của vỏ Trái Đất bị uốn nếp.

    - Nếu cường độ nén ép mạnh sẽ hình thành các vùng núi uốn nếp. Ví dụ: hệ thống núi Hi-ma-lay-a, An-đet, Coóc-đi-e,...

    * Hiện tượng đứt gãy

    - Tại những khu vực cấu tạo bởi đá cứng, vận động kiến tạo làm các lớp đá của vỏ Trái Đất bị nứt vỡ, hình thành các vết nứt hoặc đứt gãy kéo dài.

    - Hai bên đứt gãy có bộ phận được nâng lên (tạo thành dãy núi, khối núi,...) và có bộ phận hạ thấp (tạo thành thung lũng).

    - Các đứt gãy lớn đã tạo điều kiện để hình thành nhiều thung lũng sông trên bề mặt Trái Đất.

    - Dọc theo đứt gãy có thể hình thành biển hoặc các hồ tự nhiên, ví dụ như Biển Đỏ và các hồ ở khu vực phía đông lục địa Phi.

  • Vận dụng 2 trang 21 Địa Lí 10: Hãy nêu ví dụ về địa hình được tạo thành chủ yếu do nội lực mà em biết ở nước ta.

    Lời giải:

    - Học sinh tìm hiểu kiến thức qua sách, báo hoặc internet.

    - Địa hình được tạo thành chủ yếu do nội lực ở nước ta là dãy núi Hoàng Liên Sơn, một số dãy núi dọc biên giới, Tam Đảo,…

    

    Dãy núi Hoàng Liên Sơn, Sa Pa

  • Xem thêm các lời giải bài tập SGK Địa lý 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:

    Bài 3: Trái đất. Thuyết kiến tạo mảng

    Bài 4: Hệ quả địa lí các chuyển động chính của Trái Đất

    Bài 6: Ngoại lực và tác động của ngoại lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

    Bài 7: Khí quyển. Nhiệt độ không khí

    Bài 8: Khí áp, gió và mưa