Video vì sao bạn bị dị ứng thời tiết?
Dị ứng thời tiết là gì?
Dị ứng thời tiết là một trong những bệnh dị ứng phổ biến. Bệnh xảy ra khi hệ miễn phản ứng thái quá với các yếu tố của thời tiết như độ ẩm, nhiệt độ, chất dị ứng trong không khí, ánh sáng… Dị ứng thời tiết thường bùng phát chủ yếu vào giai đoạn chuyển mùa (từ mùa nóng sang mùa lạnh). Sự thay đổi đột ngột của các yếu tố kể trên chính là nguyên nhân trực tiếp kích thích phản ứng dị ứng và kết quả là gây ra hàng loạt các triệu chứng lâm sàng.
Dị ứng thời tiết có thể gặp ở cả người lớn và trẻ nhỏ, đặc biệt là những người có cơ địa nhạy cảm. Đa phần các trường hợp mắc bệnh đều có mức độ nhẹ nhưng ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ, hiệu suất lao động, học tập… Dị ứng thời tiết có thể tự thuyên giảm nhưng cũng có khả năng tiến triển mạn tính, dai dẳng ngay cả khi điều trị tích cực.
Vì sao bạn lại bị dị ứng thời tiết?
Rối loạn hệ miễn dịch trong cơ thể là nguyên nhân chính dẫn đến dị ứng thời tiết. Từ đó sẽ xuất hiện các phản ứng dị ứng, sản sinh ra hàng loạt các kháng thể, chất hóa học trong cơ thể nhằm chống lại các yếu tố kích thích từ môi trường bên ngoài, gây hại tới cơ thể. Cơ chế sản sinh histamine cũng là hoạt động quan trọng trong hệ miễn dịch cũng gây ảnh hưởng nhất định đến tình trạng dị ứng.
Dị ứng thời tiết chỉ xảy ra khi có những yếu tố thuận lợi sau:
- Cơ địa dị ứng: Cơ địa dị ứng là yếu tố quan trọng trong cơ chế sinh bệnh của các vấn đề liên quan đến dị ứng như mề đay, dị ứng thời tiết, viêm da cơ địa,… Yếu tố này khiến cho hệ miễn dịch trở nên “nhạy cảm” với các tác động từ bên trong và bên ngoài cơ thể. Do đó, người có cơ địa nhạy cảm thường dễ dị ứng hơn so với người bình thường.
- Yếu tố di truyền: Các bệnh lý có cơ chế dị ứng đều liên quan đến yếu tố di truyền. Thống kê cho thấy, nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể nếu cả cha và mẹ đều có tiền sử dị ứng thời tiết, mề đay, viêm da cơ địa, viêm mũi dị ứng,…
- Hệ miễn dịch suy giảm: Hệ miễn dịch suy giảm là điều kiện thuận lợi để bùng phát dị ứng thời tiết, mề đay mẩn ngứa và các bệnh có cơ chế dị ứng khác. Do đó khi sức đề kháng suy giảm, các triệu chứng dị ứng thời tiết có thể bùng phát mạnh và tiến triển dai dẳng hơn.
- Điều kiện thời tiết: Dị ứng thời tiết chỉ xảy ra vào giai đoạn chuyển mùa, thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh. Đây là những giai đoạn độ ẩm, nhiệt độ và chất dị ứng trong không khí tăng cao. Vì vậy, hệ miễn dịch không kịp thời “thích nghi” và dễ bùng phát phản ứng dị ứng.
Ngoài ra, nguy cơ bị dị ứng thời tiết còn có thể tăng lên khi có những yếu tố sau:
- Trẻ em
- Có sẵn các bệnh lý dị ứng (hen suyễn, viêm mũi dị ứng…)
- Rối loạn nội tiết
- Căng thẳng thần kinh
- Dùng thuốc và thức ăn dễ gây dị ứng vào giai đoạn chuyển mùa
Dị ứng thời tiết có những loại nào và có nguy hiểm không?
Tùy theo thời gian khởi phát và tiến triển, bệnh được chia thành 2 loại là dị ứng thời tiết cấp và dị ứng thời tiết mạn tính. Cụ thể như sau:
- Dị ứng thời tiết cấp tính: Đề cập đến tình trạng bệnh khởi phát và thuyên giảm hoàn toàn trong 24 giờ đến 6 tuần. Triệu chứng thường bùng phát mạnh, ồ ạt nhưng giảm nhanh – ngay cả khi không điều trị. Dị ứng thời tiết cấp thường gây ngứa mũi, sổ mũi, nghẹt mũi và nổi mẩn đỏ, mề đay.
- Dị ứng thời tiết mạn tính: Dị ứng thời tiết mạn tính xảy ra khi triệu chứng kéo dài hơn 6 tuần. Ở giai đoạn mạn tính, triệu chứng của bệnh tiến triển dai dẳng, âm ỉ, ít bùng phát mạnh như trong giai đoạn cấp. Dị ứng thời tiết kéo dài còn có thể phát triển thêm một số vấn đề có cơ chế dị ứng như hen phế quản, mề đay mạn tính, viêm mũi dị ứng quanh năm và viêm da cơ địa. Mặc dù không đe dọa đến sức khỏe nhưng dị ứng mạn tính dai dẳng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống – đặc biệt là ngoại hình và giấc ngủ.
Nghe tưởng như đơn giản nhưng nếu không được chữa trị kịp thời và đúng cách sẽ rất dễ dẫn các biến chứng như: Nhiễm trùng da, phù nề, để lại sẹo mất thẩm mỹ, hạ huyết áp, khó thở, trường hợp xấu nhất có thể bị sốc phản vệ gây nguy hiểm đến tính mạng.
Vì vậy cho nên khi bị các triệu chứng của dị ứng do thời tiết chúng ta không nên chủ quan mà cần phải chữa trị kịp thời đúng cách. Hoặc bạn nên đi đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám, tránh gặp phải những rủi ro không mong muốn.
Triệu chứng thường gặp là gì?
Dị ứng thời tiết có triệu chứng khá điển hình. Các triệu chứng của bệnh thường bùng phát mạnh sau khi tiếp xúc với nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh, phấn hoa hoặc độ ẩm cao có trong không khí… Thống kê cho thấy, đa phần các trường hợp bị dị ứng thời tiết đều xuất hiện triệu chứng ở da và cơ quan hô hấp. Đôi khi đi kèm với triệu chứng ở mắt và cổ họng nhưng ít phổ biến hơn.
Video dị ứng thời tiết: Triệu chứng, cách chữa hết nổi mẩn đỏ
Các triệu chứng của dị ứng thời tiết khá đa dạng. Phổ biến nhất bao gồm:
- Phát ban: Ban xuất hiện trên bề mặt da với những mẩn đỏ, nhất là ở vùng tay, chân, kể cả ở mặt gọi là dị ứng thời tiết ở mặt. Những ban này làm cho cơ thể có cảm giác ngứa, khó chịu dẫn đến động tác gãi càng làm cho những nốt mẩn đỏ này lan rộng hơn và thành từng đám nổi khắp bề mặt da.
- Viêm mũi dị ứng: Triệu chứng này dễ gặp ở những người bệnh có cơ địa dị ứng thời tiết. Khi mắc bệnh, bệnh nhân sẽ cảm thấy khô vùng mũi họng, ngứa ngáy vùng mũi, mắt khó chịu, hắt hơi, ngạt mũi, chảy nước mũi, mất ngủ, buồn ngủ ngày, mệt mỏi, kém tập trung... Người bệnh sẽ thường xuyên cảm thấy khó chịu vùng mũi theo từng đợt, kéo dài khoảng từ 20-30 phút. Tùy thuộc vào mức độ dị ứng nặng nhẹ khác nhau mà tần suất xuất hiện các đợt viêm mũi dị ứng cũng khác nhau.
- Nổi mề đay cấp tính: Đây là triệu chứng đặc trưng và cũng là triệu chứng nguy hiểm đối với bệnh dị ứng thời tiết nổi mề đay đã ở giai đoạn nặng. Nổi mề đay cấp tính là nổi mề đay khắp cơ thể một cách đột ngột khiến cơ thể rơi vào trạng thái khó thở, tụt huyết áp nhanh, sốc phản vệ và có thể dẫn đến tử vong.
- Chàm bội nhiễm: Các bệnh nhân sẽ có dấu hiệu dị ứng, nổi mẩn đỏ có thể kèm mụn nước li ti, chảy dịch vàng, có nhiều vảy gầu ở đầu, khuỷu tay, đầu gối và mặt. Mỗi đợt chàm bội nhiễm xuất hiện thường kéo dài và ảnh hưởng tới làn da của người bệnh. Để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và ngăn ngừa chàm bội nhiễm tiến triển nặng hơn, cần phải can thiệp sớm.
- Khò khè, ho hoặc khó thở: Các triệu chứng thường tái diễn nhiều lần mỗi khi thay đổi thời tiết hoặc chuyển mùa, cần đi khám sàng lọc phát hiện sớm hen phế quản để kiểm soát bệnh ổn định tránh chuyển nặng gây đe dọa tính mạng, đặc biệt hay gặp ở trẻ hoặc những người được chẩn đoán hen phế quản trước đó nhưng chưa kiểm soát bệnh tốt.
Chẩn đoán dị ứng thời tiết
Dị ứng thời tiết có thể bị nhầm lẫn với một số bệnh lý da liễu và hô hấp. Chính vì vậy, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được thăm khám trước khi điều trị.
Chẩn đoán dị ứng thời tiết bao gồm các bước sau:
- Thăm khám lâm sàng, khai thác tiền sử cá nhân và gia đình
- Xét nghiệm IgE trong máu (ít được áp dụng)
Thực tế, chẩn đoán dị ứng thời tiết chủ yếu thông qua thăm khám lâm sàng. Các xét nghiệm dị ứng khác ít khi được chỉ định trong trường hợp này.
Các biện pháp chữa trị dị ứng thời tiết
Không thể chữa trị dứt điểm khi bị dị ứng thời tiết vì nó liên quan tới cơ địa và hệ miễn dịch của từng người. Sẽ có những trường hợp rất dễ bị dị ứng thời tiết, nhưng cũng có những người không bị. Đối với người bị dị ứng thời tiết chỉ có giải pháp điều trị theo từng đợt và hạn chế tiếp xúc với yếu tố thời tiết bất lợi.
Hiện nay, các chuyên gia khuyến khích phòng ngừa dị ứng đi kèm các biện pháp điều trị cắt cơn dị ứng ở mỗi đợt bùng phát.
Hạn chế các yếu tố khởi phát bệnh
Hạn chế với các yếu tố khởi phát bệnh là biện pháp quan trọng nhất khi điều trị các bệnh dị ứng. Biện pháp này có thể giảm nhẹ triệu chứng, ngăn bệnh lan rộng và tiến triển dai dẳng. Ở những trường hợp dị ứng nhẹ, triệu chứng có thể thuyên giảm chỉ sau 3 – 5 ngày cách ly và tránh tiếp xúc với các yếu tố bùng phát bệnh.
Người bị dị ứng thời tiết cần tránh tiếp xúc với những yếu tố sau:
- Phấn hoa và các chất dị ứng trong không khí được xem là yếu tố phổ biến nhất kích thích triệu chứng của dị ứng thời tiết bùng phát. Do đó, bệnh nhân nên đeo khẩu trang và mặc quần áo dài tay khi di chuyển ngoài trời.
- Nếu sinh sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều bụi mịn và chất dị ứng, nên sử dụng thiết bị lọc không khí để giảm tình trạng dị ứng da và đường hô hấp.
- Khi thời tiết lạnh, nên giữ ấm cơ thể và dưỡng ẩm da thường xuyên. Ngược lại trong trường hợp thời tiết nóng bức, cần giữ vệ sinh cơ thể và mặc quần áo thông thoáng để giảm ma sát, đồng thời hạn chế tăng thân nhiệt và bài tiết nhiều mồ hôi.
- Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài – đặc biệt là ánh nắng từ 10:00 – 15:00.
Dù không phải là yếu tố kích thích dị ứng thời tiết bùng phát nhưng bệnh nhân cũng nên hạn chế các yếu tố khiến bệnh chuyển biến nặng như thức ăn dị ứng, rượu bia, cà phê, kích thích cơ học, thuốc lá…
Áp dụng mẹo trị dị ứng thời tiết tại nhà
Ngoài việc cách ly với các yếu tố khởi phát bệnh, bệnh nhân có thể giảm nhẹ triệu chứng với các mẹo đơn giản tại nhà như:
- Tắm nước ấm/ nước mát: Tắm nước ấm được áp dụng trong trường hợp dị ứng thời tiết lạnh và ngược lại. Biện pháp này giúp điều hòa thân nhiệt, giảm mức độ ngứa ngáy và tiêu các mẩn đỏ, phát ban do dị ứng thời tiết gây ra.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm: Nếu dị ứng thời tiết xảy ra vào giai đoạn chuyển mùa hoặc thời tiết quá lạnh, bệnh nhân nên sử dụng kem dưỡng ẩm 2 – 3 lần/ ngày. Kem dưỡng có tác dụng làm mềm và cải thiện hàng rào bảo vệ da. Qua đó có thể hạn chế mức độ ngứa ngáy và tránh sự xâm nhập của các chất dị ứng, kích ứng.
- Xông mũi bằng thảo dược: Để cải thiện các triệu chứng ở đường hô hấp, bệnh nhân nên xông mũi 2 – 4 lần/ tuần bằng thảo dược tự nhiên như gừng, chè xanh, tinh dầu tràm trà, lá chanh… Biện pháp này giúp làm loãng dịch tiết hô hấp, đồng thời loại bỏ chất dị ứng ứ đọng trong niêm mạc.
Thực tế, triệu chứng của dị ứng thời tiết tương đối đa dạng. Do đó ngoài những mẹo chữa trên, bệnh nhân cũng có thể linh động thay đổi các biện pháp khác tùy theo biểu hiện lâm sàng và mức độ triệu chứng. Một số mẹo trị dị ứng thời tiết tại nhà được áp dụng phổ biến như tắm lá chè, lá khế, súc miệng với nước muối, uống trà mật ong, hoa cúc…
Sử dụng thuốc điều trị
Trong trường hợp dị ứng thời tiết bùng phát mạnh, gây ngứa nhiều hoặc kéo dài trong nhiều tuần, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc trị mề đay, dị ứng sau:
Nếu cần thiết, có thể dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Các thuốc thường dùng là:
- Thuốc kháng histamin H1 để giảm ngứa, đồng thời giảm mức độ của tổn thương da và các triệu chứng ở đường hô hấp. Loại thuốc được sử dụng phổ biến bao gồm Loratadin, Clorpheniramin, Promethazin, Diphenhydramin…
- Corticoid đường uống: Corticoid đường uống được dùng khi dị ứng thời tiết bùng phát mạnh gây khó thở, ngứa cổ họng, mề đay lan tỏa rộng, phù mi mắt…
- Thuốc ức chế leukotriene trong trường hợp dị ứng thời tiết không thuyên giảm khi sử dụng thuốc kháng histamin, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc ức chế leukotriene. Thuốc giúp giảm nhanh các triệu chứng của bệnh – đặc biệt là các triệu chứng ở đường hô hấp.
- Các loại thuốc khác: Ngoài những loại thuốc kể trên, bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm một số loại thuốc khác tùy theo triệu chứng của từng bệnh nhân. Các loại thuốc được sử dụng thường là corticoid dạng khí dung, thuốc giảm ho, long đờm, thuốc co mạch, Omalizumab…
Ngoài ra Y học cổ truyền có các bài thuốc kết hợp nhiều vị thuốc để khu phong, trừ tà, bồi bổ tạng phủ, điều dưỡng cơ thể, chống dị ứng.
Phòng ngừa dị ứng thời tiết bằng cách nào?
Giữ ấm vào mùa lạnh là cách phòng ngừa dị ứng thời tiết. Dù không thể phòng ngừa hoàn toàn nhưng bệnh nhân có thể giảm mức độ và hạn chế tần suất bệnh tái phát bằng một số phương pháp sau:
- Ăn nhiều rau xanh, rau quả nhiều vitamin C, uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, uống thêm cả nước ép trái cây cung cấp nhiều vitamin để tăng cường hệ miễn dịch, chống lại bệnh dị ứng.
- Tuyệt đối không được hút thuốc, không uống đồ uống có cồn, hạn chế tiếp xúc khói bụi và phấn hóa, động vật nuôi
- Giữ nhiệt độ cơ thể ổn định, trời lạnh cần giữ ấm, trời nóng cần làm mát, lưu ý khi thời tiết giao mùa
- Không nên chỉnh nhiệt độ quá thấp khi sử dụng điều hòa nhiệt độ, chênh lệch khoảng 1-2 độ so với thời tiết ngoài trời là sự lựa chọn thông minh.
- Thường xuyên tập thể dục thể thao nhằm tăng cường sức khỏe
- Hạn chế làm việc lâu dưới ánh nắng mặt trời gay gắt hoặc trong thời tiết giá lạnh. Tránh những nơi ồn ào náo nhiệt, không khí ngột ngạt.
- Dự trữ sẵn thuốc chống dị ứng thời tiết để uống ngay khi có biểu hiện nhẹ.
- Người bệnh không được tự ý điều trị mà phải đến các cơ sở y tế gần nhất khi xuất hiện các biểu hiện nặng như mề đay hoặc các triệu chứng không thuyên giảm.
- Có thể bổ sung các loại vitamin Ba, B6, B12 để dự phòng đau đầu do dị ứng thời tiết.