Bài

Văn bản

Tác giả

Loại, thể loại

Đặc điểm nổi bật

Nội dung

Hình thức

1

Lá cờ thêu sáu chữ vàng

Nguyễn Huy Tưởng

Truyện lịch sử

Văn bản kể về Trần Quốc Toản là một chàng thiếu niên khảng khái và bộc trực, còn nhỏ nhưng đã đau đáu chuyện nước nhà. 

Ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đều mang đậm màu sắc lịch sử.

Quang Trung đại phá quân Thanh

Ngô Gia Văn Phái.

Tiểu thuyết chương hồi

Ghi lại lịch sử hào hùng của dân tộc ta,  tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân Thanh, sự thảm hại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống.

Nghệ thuật trần thuật đặc sắc, miêu tả hành động lời nói của nhân vật rõ nét, ngôn ngữ gần gũi, mang đậm nét lịch sử.

Ta đi tới

Tố Hữu

Thơ tự do

Vừa ngợi ca chiến thắng, vừa gợi suy nghĩ về đoạn đường sắp tới

Sử dụng đa dạng các biện pháp tu từ, ngôn ngữ giản dị, sâu sắc.

2

Thu điếu

Nguyễn Khuyến

Thất ngôn bát cú

Vẻ đẹp bình dị, quen thuộc của cảnh thu điển hình cho cảnh sắc mùa thu của thiên nhiên vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đồng thời, bài thơ cũng có thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của Nguyễn Khuyến.

Bài thơ thất ngôn bát cú với cách gieo vần độc đáo vần độc đáo. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại.

Thiên trường vãn vọng

Trần Nhân Tông

Thất ngôn tứ tuyệt

Bài thơ gợi tả cảnh xóm thôn, đồng quê vùng Thiên Trường qua cái nhìn và cảm xúc của Trần Nhân Tông, cảm xúc lắng đọng, cái nhìn man mác, bâng khuâng ôm trùm cảnh vật

Bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa

Ca Huế trên sông Hương

Hà Ánh Minh

Bút kí

Cố đô Huế nổi tiếng không phải chỉ có các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển

Thủ pháp liệt kê, kết hợp với giải thích, bình luận. Miêu tả đặc sắc, gợi hình, gợi cảm, chân thực.

3

Hịch tướng sĩ

Trần Quốc Tuấn

Hịch

Phản ánh tinh thần yêu nước, căm thù giặc và ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược của nhân dân ta.

Các hình thức nghệ thuật phong phú: lặp tăng tiến, điệp cấu trúc câu, hình ảnh phóng đại, câu hỏi tu từ, lời văn giàu cảm xúc,lập luận chặt chẽ, kết hợp giữa lý và tình.

Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

Hồ Chí Minh

Văn nghị luận

Văn bản ca ngợi và tự hào về tinh thần yêu nước từ đó kêu gọi mọi người cùng phát huy truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc

Xây dựng luận điểm ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và các biện pháp nghệ thuật

Nam quốc sơn hà

?

Thơ thất ngôn tứ tuyệt

Sông núi nước Nam là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược.

Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích

Ngôn ngữ dõng dạc, giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn

4

Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu

Trần Tế Xương

Thơ thất ngôn bát cú

Miêu tả tình trạng thảm hại của kỳ thi năm Đinh Dậu (1897) tại trường Hà Nam, đồng thời thể hiện sự đau đớn, xót xa của nhà thơ đối với tình cảnh hiện thực nhốn nháo và bất ổn của xã hội thực dân nửa phong kiến ở thời điểm đó.

Cách sử dụng nghệ thuật đối, đảo ngữ trong việc tái hiện cảnh thảm hại của kỳ thi và nói lên tâm sự của tác giả. Ngôn ngữ được sử dụng trong bài thơ có tính chất khẩu ngữ, trong sáng, giản dị nhưng đầy sức biểu cảm. 

Lai Tân

Hồ Chí Minh

Thơ thất ngôn tứ tuyệt

Phê phán chế độ nhà tù Tưởng Giới Thạch

Bài thơ có kết cấu đặc biệt, thể hiện nghệ thuật châm biếm độc đáo sắc sảo của Hồ Chí Minh

Một số giọng điệu của thơ trào phúng

Trần Thị Hoa Lê

Văn nghị luận

Nêu ra một số giọng điệu của thơ trào phúng: hài hước, châm biếm – mỉa mai, đả kích

Luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lí lẽ xác thực

5

Trưởng giả học làm sang

Mô-li-ê

Hài kịch

Ông Giuốc đanh người dốt, muốn học đòi làm sang hay ưa nịnh, kệch cỡm, bị những kẻ nịnh thần lợi dụng để moi tiền. Ông trở thành nạn nhân của thói nịnh bợ bị rút tiền thưởng, làm trò cười cho mọi người.

Khắc họa tài tình tính cách lố lăng của nhân vật thông qua lời nói và hành động.

Dựng lên lớp hài kịch ngắn với mâu thuẫn kịch được thể hiện sinh động, hấp dẫn, gây cười.

Ngôn ngữ kịch sâu sắc

Chùm truyện cười dân gian Việt Nam

Tác giả dân gian

Truyện cười

Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội.

Sử dụng nghệ thuật trào phúng, châm biếm, ngôn ngữ gần gũi với đời sống

Chùm ca dao trào phúng

Tác giả dân gian

Ca dao

Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội.

Sử dụng nghệ thuật trào phúng, châm biếm, ngôn ngữ gần gũi với đời sống