Sáng hôm sau, mặt trời lên bằng con sào, Tràng mới trở dậy. Trong người êm ái lửng lơ như người vừa ở trong giấc mơ đi ra. Việc hắn có vợ đến hôm nay hắn vẫn còn ngỡ ngàng như không phải. Hắn chắp hai tay sau lưng lững thững bước ra sân. Ánh nắng buổi sáng mùa hè sáng lóa xói vào hai con mắt  còn cay xè của hắn. Hắn chớp chớp liên hồi mấy cái, và bỗng vừa chợt nhận ra, xung quanh mình có cái gì  vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ. Nhà cửa, sân vườn hôm nay đều được quét tước, thu dọn sạch sẽ gọn gàng. Mấy  chiếc quần áo rách như tổ đỉa vẫn vắt khươm mươi niên ở một góc nhà đã thấy đem ra sân hong. Hai cái ang  nước vẫn để khô cong ở dưới gốc ổi đã kín nước đầy ăm ắp. Đống rác mùn tung hoành ngay lối đi đã hót sạch  Ngoài vườn người mẹ đang lúi húi giẫy những búi cỏ mọc nham nhở. Vợ hắn quét lại cái sân, tiếng chổi từng  nhát kêu sàn sạt trên mặt đất. Cảnh tượng thật đơn giản, bình thường nhưng đối với hắn lại rất thấm thía cảm  động. Bỗng nhiên hắn thấy hắn thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng. Hắn đã có một gia đình. Hắn  sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng. Một nguồn vui sướng, phấn chấn  đột ngột tràn ngập trong lòng. Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn có bổn phận phải lo lắng  cho vợ con sau này. Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại  căn nhà. 

(Trích Vợ nhặt, Kim Lân, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb Giáo dục, 2011, tr.24) 

Anh/Chị hãy phân tích đoạn trích trên; từ đó liên hệ đến quyết định “nhặt vợ” của nhân vật Tràng để thấy  được bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của người láo động: ngay trên bờ vực của cái chết, họ vẫn hướng về sự sống, khát khao tổ ấm gia đình và thương yêu đùm bọc lẫn nhau.

Phương pháp:  

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng). 

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải: 

Yêu cầu hình thức: 

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không  mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 

Yêu cầu nội dung: 

I. Giới thiệu chung 

- Kim Lân là cây bút văn xuôi tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Các sáng tác của ông thiên về chủ đề nông  thôn và người nông dân nghèo với ngòi bút phân tích tâm lý nhân vật tài tình. 

- Vợ nhặt là một trong những tác phẩm xuất sắc của Kim Lân viết trong bối cảnh nạn đói năm 1945. Tác phẩm  đã ngợi ca giá trị tình thần của con người ngay trên bờ vực cái chết. 

- Khái quát vấn đề: Phân tích đoạn trích trên; từ đó liên hệ đến quyết định “nhặt vợ” của nhân vật Tràng để thấy được bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của người láo động: ngay trên bờ vực của cái chết, họ vẫn  hướng về sự sống, khát khao tổ ấm gia đình và thương yêu đùm bọc lẫn nhau. 

II. Phân tích 

1. Phân tích đoạn trích: 

* Vị trí đoạn trích: Đoạn trích nằm ở phần cuối cùng của câu chuyện. Đoạn trích là diễn biến tâm trạng của  nhân vật Tràng trong buổi sáng ngày hôm sau. 

* Diễn biến tâm trạng của Tràng: 

- Tràng tỉnh dậy thấy bao thay đổi: 

+ Sáng hôm sau, khi mặt trời đã lên cao bằng con sào Tràng mới tính dậy vì anh vừa trải qua một đêm hạnh phúc nhất trên đời – đêm tân hôn.4 

+ Anh ta thấy ngôi nhà lụp xụp ngày hôm qua giờ đây được quét dọn gọn gàng hơn. Dường như người con dâu đã mang đến một luồng sinh khí mới mẻ cho căn nhà. 

+ Anh thấy mẹ của mình hôm nay dậy sớm, làm việc gì cũng xăm xăm, vẻ mặt vui vẻ.

+ Anh thấy cô vợ đanh đá ngày hôm qua đã trở thành dâu hiền vợ thảo. 

+ Anh thấy được sự thuận hòa giữa mẹ và vợ. 

=> Chính những cảm xúc lâng lâng ấy khiến anh dưng dưng xúc động. Bản thân anh cũng thấy mình thay đổi. Anh thấy mình phải có trách nhiệm với gia đình vì mình chính là trụ cột của gia đình. Anh thấy mình nên người, anh thấy yêu cái ngôi nhà của mình. 

- Bữa cơm ngày đói: 

+ Bữa chính là ăn cháo: Cả nà rất vui vẻ, Tràng ngoan ngoãn nghe lời mẹ. 

+ Đến khi bà cụ Tứ bê lên nồi chè khoán, Tràng ăn một miếng, thấy cổ họng đáng chát, nghẹn ứ. Đây chính là gia vị của ngày đói. Cảm giác xấu hổ của một người đàn ông xấu hổ khi không thể lo cho mẹ, cho vợ một bữa cơm no ngay cả đó là bũa mừng nàng dâu mới. 

+ Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng hiện lên trong tâm chí Tràng bảo hệu cho một sự giải phóng. Tràng sẽ hòa vào dòng người kia để giải phóng những người dân nghèo. 

=> Từ một con người ngộc nghệch vô tư đã trở thành một người đàn ông trưởng thành nhờ bản tình ca của hạnh phúc. 

2. Liên hệ đến quyết định “nhặt vợ” của nhân vật Tràng.  

- Quyết định “nhặt vợ” xuất phát từ những câu bông đùa: “Muốn ăn cơm trắng với giò. Lại đây mà đẩy xe bò  với anh”. 

- Quyết định thoát đầu có thể thấy đây là một quyết định nông nổi và ngờ nghệch. Thế nhưng, quyết định này  thực chất là sự chia sẻ, thương cảm giữa những người đồng cảnh. 

- Chính vì thế, quyết định ấy đã mang đến hi vọng cho Tràng và những người nông dân nghèo. ….. 

=> Bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của người láo động: ngay trên bờ vực của cái chết, họ vẫn hướng về sự sống, khát khao tổ ấm gia đình và thương yêu đùm bọc lẫn nhau. 

III. Kết luận 

- Khái quát lại vấn đề nghị luận.