+ Song có lẽ công lao vĩ đại nhất của Nhân dân chính là việc gìn giữ và bảo tồn tiếng mẹ đẻ, linh hồn của dân tộc: Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói. Cha mẹ là người dạy con mình bập bẹ tiếng nói đầu tiên. Bằng công việc tưởng chừng như chẳng có gì đáng kể ấy, họ đã gìn giữ tiếng mẹ đẻ từ thế hệ này sang thế hệ khác.
+ Họ gìn giữ và lưu truyền cả tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc:
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại.
→Khi khai hoang những vùng đất mới, họ không chỉ gánh trên vai những vật dụng thiết yếu cho cuộc sống hàng ngày mà còn mang theo cả tên làng, tên xã để đặt tên cho vùng đất mới.
+ Bằng sức mạnh của tình yêu Đất Nước, Nhân dân còn kiến tạo nên những kì quan cho Đất Nước: Họ đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái trái.
→Câu thơ đã tái hiện lại bao thế hệ bằng trí tuệ, mồ hôi, công sức đã làm nên những dải đê điều, mương máng, kênh rạch. Họ đã dẫn nước về xóm làng, ruộng đồng, bờ bãi để tưới tiêu trồng trọt cho người sau trồng cây hái trái.
+ Nhân dân còn truyền lại cho con cháu tinh thần đấu tranh chống thù trong giặc ngoài để bảo vệ sự bình yên cho Đất Nước:
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại
→Nhân dân không chỉ đánh đuổi ngoại xâm để giành lấy tự do mà còn tiêu diệt nội thù để Đất Nước luôn hòa bình, thống nhất. Họ chưa bao giờ chịu cúi đầu khuất phục trước bất kỳ thế lực nào.
+ Cảm hứng thơ dồn dập dâng trào đỉnh điểm đã đi đến chân lí khái quát:
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại
->Câu thơ trên đã kết tinh và hội tụ tư tưởng toàn bài. Dòng thơ có 6 /9 chữ được viết hoa đủ thấy thái độ trân trọng của nhà thơ. Nói Đất Nước của ca dao thần thoại cũng chính là nói đến Đất Nước của Nhân dân, là để nhấn mạnh, khắc sâu nguồn gốc nhân dân, cội nguồn Đất Nước.
- Nhân dân làm nên những truyền thống tốt đẹp của đạo đức dân tộc :
+ Đó là thái độ yêu thương, quý trọng tình nghĩa, kiên trì nhẫn nại, lạc quan yêu đời :
Dạy anh biết yêu em từ thưở trong nôi
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy
Đi trả thù mà không sợ dài lâu
+ Nhân dân dạy ta biết trong tình yêu thì phải lãng mạn, đắm say, thủy chung.
+ Nhân dân gìn giữ và truyền lại cho ta quan niệm sống đẹp đẽ, sâu sắc quý trọng công sức lao động: Biết quý công cầm vàng ...
→Bốn dòng thơ ngắn gọn nhưng có sức gợi mở vô cùng, hàng loạt câu ca dao được đánh thức và ăm ắp ùa về.
+ Nhân dân còn dạy ta biết phòng bị, kiên trì, lạc quan trong chiến đấu:
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy
Đi trả thù mà không sợ dài lâu
