– Cảm nhận về sông Hương qua góc nhìn địa lí:
+ Khung cảnh thơ mộng, êm đềm đậm chất Huế trên đường rời khỏi kinh thành của sông Hương: đảo cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói; màu xanh biếc của tre trúc, những hàng cau của vùng ngoại ô Vĩ Dạ -> đến tận lúc chia tay xứ cố đô, sông Hương vẫn cố ghi dấu trong mình những địa danh nổi tiếng, những cảnh sắc đặc trưng của Huế -> mối quan hệ gắn bó
+ Phép nhân hóa đã thổi vào dòng sông một linh hồn với đầy tâm tư vương vấn: ôm lấy đảo cồn Hến, lưu luyến ra đi qua vùng ngoại ô Vĩ Dạ, như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ.
-> Thủy trình của dòng sông được tái hiện một cách chân thực mà cũng đầy thú vị. Qua cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đó còn là cuộc chia ly của người con gái Hương giang với người tình mong đợi nên chứa đầy lưu luyến, bịn rịn.
– Cảm nhận về sông Hương qua lăng kính tình yêu: Tác giả đã liên tưởng tình cảm của sông Hương dành cho Huế với mối tình Thúy Kiều – Kim Trọng trong danh tác của Nguyễn Du. Đây là sự liên tưởng tinh tế và bao hàm nhiều ý nghĩa: sông Hương luôn dành cho Huế nhiều vấn vương, chút lẳng lơ kín đáo như nàng Kiều trong đêm trăng tình tự, hẹn thề; lời thề Kim – Kiều ấy cũng chính là khúc hát thủy chung của sông Hương dành cho xứ Huế “Còn non, còn nước…”
-> Qua hình ảnh dòng sông, tác giả đã khái quát cả tình cảm thủy chung son sắt của con người xứ Huế dành cho quê hương đất nước. Vì thế, sông Hương không chỉ là dòng sông địa lí mà đã trơ thành gương mặt tâm hồn, gắn bó chặt chẽ với đời sống của con người Huế.
=> Với nghệ thuật nhân hóa, cùng những liên tưởng đặc biệt thú vị, lời văn đầy chất thơ,… nhà văn đã thổi hồn vào dòng sông, tạo nên sự kết nối đặc biệt giữa sông Hương với con người và văn hóa mảnh đất kinh kì qua hình ảnh dòng sông khi chia tay thành phố để ra biển.