Video Hành Trình Khám Phá Hệ Thần Kinh
Dựa vào vị trí sắp xếp từ trước ra sau mà các dây thân kinh cũng được đặt theo thứ tự từ I đến XII. Ví dụ: dây thần kinh khứu giác gần phía trước đầu nhất, nên được ký hiệu là dây thần kinh số I.
Các chức năng thường được phân loại là cảm giác hoặc vận động. Các dây thần kinh cảm giác liên quan đến các giác quan, chẳng hạn như khứu giác, thính giác và xúc giác; còn dây thần kinh vận động kiểm soát chuyển động và chức năng các cơ hoặc tuyến.
Thần kinh khứu giác
Dây thần kinh khứu giác truyền thông tin cảm giác đến não liên quan đến mùi hương.
Khi bạn hít mùi thơm, chúng sẽ được khuyếch tán tại vị trí cao nhất của khoang mũi, nơi có các tế bào biểu mô khứu giác. Điều này kích thích các thụ thể tạo ra các xung thần kinh di chuyển đến khứu giác. Khứu giác là một cấu trúc hình bầu dục có chứa các nhóm tế bào thần kinh chuyên biệt.
Từ đây, các dây thần kinh đi vào khứu giác, nằm bên dưới thùy trán của não. Sau đó, các tín hiệu thần kinh được gửi đến các vùng não liên quan đến trí nhớ và nhận biết mùi.
Thần kinh thị giác
Dây thần kinh thị giác là dây thần kinh cảm giác liên quan đến thị giác.
Khi ánh sáng đi vào mắt, nó sẽ tiếp xúc với các thụ thể đặc biệt trong võng mạc được gọi là tế bào hình que và tế bào hình nón. Các tế bào hình que được tìm thấy với số lượng lớn và rất nhạy cảm với ánh sáng, chủ yếu giúp mắt nhìn các vật đen trắng hoặc nhìn vào ban đêm. Tế bào hình nón có số lượng ít hơn, có độ nhạy sáng thấp hơn các tế bào que và liên quan nhiều hơn đến khả năng nhìn màu sắc.
Thông tin nhận được bởi các tế bào hình que và tế bào hình nón được truyền từ võng mạc đến dây thần kinh thị giác. Khi ở bên trong hộp sọ, cả hai dây thần kinh thị giác bắt chéo nhau qua giao thoa thị giác. Tại giao thoa thị giác, các sợi thần kinh từ một nửa của mỗi võng mạc tạo thành hai vùng thị giác riêng biệt.
Thông qua mỗi dải thị giác, các xung thần kinh cuối cùng sẽ đến được xử lý thông tin bởi vỏ não thị giác, nằm ở phía sau gáy.
Thần kinh vận động
Dây thần kinh vận động cơ có hai chức năng vận động khác nhau: chức năng co cơ và phản xạ đồng tử.
Chức năng của cơ: Dây thần kinh vận động cung cấp chức năng vận động cho bốn trong số sáu cơ xung quanh mắt. Những cơ này giúp mắt di chuyển và tập trung vào đồ vật.
Phản ứng đồng tử: Nó cũng giúp kiểm soát kích thước của đồng tử khi phản ứng với ánh sáng.
Dây thần kinh này bắt nguồn từ phần trước của não giữa, là một phần của thân não. Nó di chuyển từ não giữa về phía trước đến khu vực hốc mắt.
Dây thần kinh ròng rọc
Dây thần kinh ròng rọc kiểm soát cơ chéo trên. Đây là cơ chịu trách nhiệm cho các chuyển động mắt xuống, hướng ra ngoài và hướng vào trong.
Nó bắt đầu từ phần sau của não giữa. Giống như dây thần kinh vận động, sau đó di chuyển về phía trước cho đến khi chạm đến hốc mắt, nơi kích thích cơ chéo trên.
Thần kinh sinh ba
Dây thần kinh sinh ba.Dây thần kinh sinh ba là dây thần kinh lớn nhất trong số các dây thần kinh sọ, có cả chức năng cảm giác và vận động.
Dây thần kinh sinh ba có ba bộ phận, đó là:
Nhánh mắt: Nhánh mắt dẫn truyền xung thần kinh cảm giác cho thông tin cảm giác từ phần trên của khuôn mặt, bao gồm trán, da đầu và mí mắt trên.
Hàm trên: Bộ phận này truyền thông tin cảm giác của phần giữa khuôn mặt, bao gồm má, môi trên và khoang mũi.
Hàm dưới: Bộ phận hàm dưới vừa có chức năng cảm giác vừa có chức năng vận động, gửi thông tin cảm giác từ tai, môi dưới và cằm. Nó cũng kiểm soát chuyển động của các cơ trong hàm và tai.
Dây thần kinh sinh ba bắt nguồn từ một nhóm nhân - là một tập hợp các tế bào thần kinh - ở vùng não giữa và vùng tủy của thân não. Cuối cùng, những nhân này tạo thành rễ cảm giác và rễ vận động riêng biệt.
Gốc cảm giác của các nhánh dây thần kinh sinh ba chia thành nhánh mắt, hàm trên và hàm dưới. Rễ vận động của dây thần kinh sinh ba đi qua bên dưới rễ cảm giác và chỉ được phân bổ vào bộ phận hàm dưới.
Dây thần kinh mắt
Dây thần kinh mắt điều khiển một cơ khác có liên quan đến chuyển động của mắt, được gọi là cơ thẳng trên. Cơ này có liên quan đến chuyển động ra ngoài của mắt. Ví dụ, bạn sẽ sử dụng nó để nhìn sang một bên.
Dây thần kinh này, còn được gọi là dây thần kinh rẽ ngang, bắt đầu ở vùng cầu của thân não. Cuối cùng, nó đi vào hốc mắt, nơi kiểm soát cơ thẳng trên.
Dây thần kinh mặt
Dây thần kinh mặt cung cấp cả chức năng cảm giác và vận động, bao gồm:
- Chuyển động các cơ được sử dụng để biểu hiện trên khuôn mặt cũng như một số cơ ở hàm.
- Tạo cảm giác ngon miệng cho lưỡi
- Cung cấp các tuyến ở đầu hoặc vùng cổ, chẳng hạn như tuyến nước bọt và tuyến sản xuất nước mắt
- Dẫn truyền cảm giác từ các bộ phận bên ngoài của tai
Dây thần kinh mặt có một đường dẫn rất phức tạp. Nó bắt nguồn từ vùng cầu của thân não, nơi chứa cả gốc rễ cảm giác và vận động. Cuối cùng, hai dây thần kinh kết hợp với nhau để tạo thành dây thần kinh mặt.
Cả bên trong và bên ngoài hộp sọ, các nhánh thần kinh mặt tiếp tục phân nhánh thành các sợi thần kinh nhỏ hơn để kích thích cơ và các tuyến hoặc cung cấp thông tin cảm giác.
Dây thần kinh tiền đình
Dây thần kinh tiền đình. Dây thần kinh tiền đình có các chức năng cảm giác liên quan đến thính giác và thăng bằng. Nó gồm hai phần, phần ốc tai và phần tiền đình:Phần ốc tai: Các tế bào chuyên biệt trong tai phát hiện các rung động từ âm thanh dựa trên độ lớn và cao độ của âm thanh. Điều này tạo ra các xung thần kinh được truyền đến dây thần kinh ốc tai.
Phần tiền đình: theo dõi cả chuyển động thẳng và quay của đầu. Thông tin này được truyền đến dây thần kinh tiền đình, được sử dụng để điều chỉnh thăng bằng và trạng thái cân bằng.
Các phần ốc tai và tiền đình của dây thần kinh ốc tai bắt nguồn từ các vùng riêng biệt của não. Phần ốc tai bắt đầu ở một vùng não được gọi là cuống tiểu não dưới. Phần tiền đình bắt đầu ở cầu và tủy. Cả hai phần kết hợp để tạo thành dây thần kinh ốc tai.
Thần kinh hầu họng
Dây thần kinh hầu họng có cả chức năng vận động và cảm giác, bao gồm:
- Gửi thông tin cảm giác từ xoang, phía sau cổ họng, các bộ phận của tai trong và phần sau của lưỡi
- Tạo cảm giác ngon miệng cho phần sau của lưỡi
- Kích thích chuyển động của một cơ ở phía sau cổ họng được gọi là stylopharyngeus
Dây thần kinh hầu họng bắt nguồn từ một phần của thân não được gọi là tủy sống, cuối cùng nó kéo dài đến vùng cổ.
Dây thần kinh phế vị
Dây thần kinh phế vị là một dây thần kinh rất đa dạng. Nó có cả chức năng cảm giác và vận động, bao gồm:
- Truyền thông tin cảm giác từ ống tai và các bộ phận trong cổ họng
- Truyền thông tin cảm giác từ các cơ quan trong ngực và thân, chẳng hạn như tim và ruột
- Cho phép kiểm soát vận động của các cơ trong cổ họng
- Kích thích cơ của các cơ quan trong ngực và thân, bao gồm cả những cơ của đường tiêu hóa (nhu động ruột)
- Tạo cảm giác vị giác gần cuống lưỡi
Trong số tất cả các dây thần kinh sọ, dây thần kinh phế vị có đường đi dài nhất, kéo dài từ đầu đến bụng. Nó bắt nguồn từ phần thân não được gọi là tủy.
Dây thần kinh gai sống
Dây thần kinh gai sống là dây thần kinh vận động điều khiển các cơ ở cổ. Những cơ này cho phép bạn xoay, uốn dẻo, mở rộng cổ và vai.
Nó được chia thành hai phần: cột sống và sọ. Phần cột sống bắt nguồn từ phần trên của tủy sống, phần sọ bắt đầu trong tủy sống. Các phần này gặp nhau trước khi phần cột sống của dây thần kinh di chuyển để cung cấp cho các cơ ở cổ trong khi phần sọ tiếp nối dây thần kinh phế vị.
Thần kinh hạ vị
Dây thần kinh hạ vị là dây thần kinh sọ thứ 12 chịu trách nhiệm cho sự chuyển động của hầu hết các cơ trong lưỡi. Nó bắt đầu trong ống tủy và di chuyển xuống hàm, đến lưỡi.