Tác giả, tác phẩm Tú Uyên gặp Giáng Kiều
Ngữ Văn 11 - Chân trời sáng tạo
I. Tác giả văn bản Tú Uyên gặp Giáng Kiều
1. Tiểu sử
- Vũ Quốc Trân (không rõ năm sinh – năm mất) ông là người làng Đan Loan thuộc huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Ông sinh sống tại phố Hàng Đào, Hà Nội.
- Là người thông minh, học rộng tài cao, Vũ Quốc Trân được gọi là “ cụ Mền Đại Lợi” bởi ông đã từng đỗ mấy khoa tú tài.
- Vũ Quốc Trân đã từng dạy học tại nhà, có rất nhiều người đến theo học ông, một số học trò của ông còn làm quan lớn trong triều.
- Tương truyền rằng Vũ Quốc Trân chính là tác giả của tác phẩm truyện thơ Bích Câu kỳ ngộ.
2. Đặc điểm nghệ thuật
- Viết chân thực và độc đáo từ câu chuyện dân gian
- Ngòi bút sáng tạo và tinh tế
II. Tìm hiểu tác phẩm Tú Uyên gặp Giáng Kiều
1. Thể loại: Truyện thơ Nôm
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Bích Câu kỳ ngộ nguyên là một tiểu thuyết bằng chữ Hán, trích Tiễn dặn người yêu – Xống chụ xon xao, NXB Văn học, Hà Nội, năm 1973.
3. Phương thức biểu đạt:
Văn bản Tú Uyên gặp Giáng Kiều có phương thức biểu đạt là biểu cảm & tự sự.
4. Tóm tắt văn bản Tú Uyên gặp Giáng Kiều
Tú Uyên gặp Giáng Kiều trong đoạn trích “Tú Uyên gặp Giáng Kiều” của tác phẩm “Bích Câu kì ngộ”. Chàng thư sinh nghèo Trần Tú Uyên đem lòng tương tư nàng tiên nữ Giáng Kiều sau khi gặp được nàng trong một lần đi xem hội xuân. Tình yêu đó khiến chàng ôm mộng ngày đêm nhung nhớ và sớm khuya ôm mộng đến sinh bệnh, “chồn” cả người. Một hôm, chàng trở về nhà và thấy cơm canh đã bày sẵn đầy đủ như “bát trân” và bắt gặp một người con gái trong tranh bước ra. Từ đó, chàng và Giáng Kiều đồng vợ đồng chồng chung sống hạnh phúc, vốn có duyên trời định “ba sinh” với nhau. Đoạn trích này thể hiện tình yêu chân thành, sắc sảo bằng những câu văn trữ tình, đậm nét dân tộc và phản ánh mong muốn về một cuộc sống tự do, không khó khăn, loạn lạc.
5. Bố cục bài Tú Uyên gặp Giáng Kiều
Gồm 2 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến “xiết bao là tình” – Cuộc gặp gỡ của Tú Uyên và Giáng Kiều.
+ Phần 2: Còn lại – Kết duyên vợ chồng và khung cảnh ngày nên đôi.
6. Giá trị nội dung:
- Nói về câu chuyện chàng trai Tú uyên phải lòng cô tiên Giáng Kiều và hành trình tìm đến hạnh phúc của họ.
7. Giá trị nghệ thuật:
- Ẩm hưởng dân tộc rõ nét, bút pháp nghệ thuật tài tình trong xây dựng hình tượng nhân vật khi kết hợp tả cảnh với tả tình.
III. Tìm hiểu chi tiết Tú Uyên gặp Giáng Kiều
1. Cuộc gặp gỡ của Tú Uyên và Giáng Kiều.
- Câu thơ đầu cho người đọc cảm nhận được gia cảnh nghèo khó của chàng thư sinh Tú Uyên.
Mưa hoa khép cánh song hồ
+ Cha mẹ mất sớm, chàng một mình lủi thủi với căn nhà giữa hồ Bích Cầu.
+ Ngày đêm miệt mài đèn sách.
- Gặp gỡ dịp dạo chơi xuân, tình cờ gặp cô gái xinh đẹp như tiên nữ = > ôm mộng ngày đêm:
Sớm khuya với bức họa đồ làm đôi
Mâm chung một, đũa thêm hai
Thơ trao dưới nguyệt, rượu mời trước hoa
...
Cho hay tình cũng là chung
Khách tiên chưa dễ qua vòng ái ân!
+ Nỗi nhớ của Tú Uyên như “sông Tương mơ hình” (sông Tương là nơi hai bà Nga Hoàng và Nữ Anh đã khóc thương chồng)
+ Tú Uyên mua được bức tranh nàng thiếu nữ với nét đẹp tựa như người chàng đang nhớ thương = > mua về treo để sớm khuya ôm mộng.
- Chàng nghĩ về người thiếu nữ ấy đến nỗi ngỡ người trong tranh “phát phu”, tưởng tượng người thiếu nữ trong tranh là người thật:
“Có khi hình ảnh cũng là phát phu”
+ Chàng ôm nhớ nhung đến “chồn” cả người - ốm yếu không còn cử động được.
+ Mong muốn “bẻ khóa cung trăng” để thấy được “chị Hằng” mà nàng ngày đêm mộng mị.
= > Nỗi niềm tương tư, tình cảm sâu nặng.
- Khi Tú Uyên bận công việc ở trường trở về muộn đã thấy cơm nước dọn sẵn
= > Chàng quyết định rình xem là ai.
Một khi ra việc trường văn
Trở về đã thấy bát trân sẵn sàng
So xem phong vị khác thường
Mùi hoa sực nức, mùi hương ngọt ngào
Bếp trời sẵn đó hay sao?
Của đâu thấy lạ, lòng nào chẳng nghi!
+ Cơm canh tiếp đón không chỉ là cơm canh bình thường mà đầy đủ, sung túc như “bát trân”.
= > Quyết định rình thì thấy một nàng thiếu nữ bước ra từ trong tranh.
Sáng mai cứ buổi ra đi
Liệu chừng thoắt trở lại về thử coi
Trong tranh sao có bóng người vào ra?
...
Nàng rằng: “Bồ liễu phận thường
Vì mang má phấn nên vương tơ điều
Vốn xưa thiếp khách thanh tiêu
Tiên Thù là hiệu, Giáng Kiều là tên
= > Thỏa mỗi nhớ mong khi gặp được người trong mộng, mắt chàng rưng rưng “bên mừng bên lệ” thổ lộ tình cảm bấy lâu nay với thiếu nữ.
2. Kết duyên vợ chồng
- Khi được chàng thổ lộ, nàng tiên nữ e thẹn, ngại ngùng tự xưng là tiên nữ Giáng Kiều, vốn là người cõi tiên, vì có tiền duyên với chàng nên hạ phàm xuống đất:
Ba sinh đã nặng vì duyên
Đem thân liễu yếu kết nguyền đào thơ
Nhân duyên đã định từ xưa
Tơ trăng xe đến bây giờ mới thân
...
Đã rằng: tác hợp duyên trời
Làm chi cho bận lòng người lắm nao!
+ “Ba sinh” – mối nhân duyên tiền kiếp = > mối nhân duyên vợ chồng đến giờ mới được “tơ trăng” nhờ ân đức của “tiên quân” nên nàng ngỏ ý nguyện một lòng “tấm son” cùng chàng se mối nhân duyên này:
Nàng rằng: “Xin quyết gieo cầu”
Tấm son thề với trên đầu xanh xanh
= > Từ đó 2 vợ chồng chung sống hạnh phúc, thấu hiểu nhau.
+ Chim yến oanh bay theo từng đàn chúc phúc cho đôi trai tài gái sắc.
+ Trăng thanh, hoa nở mừng cho đôi uyên ương.
+ Nàng hóa phép ra lâu đài nguy nga, lộng lẫy có đủ người hậu kẻ hạ.
+ Thiên thời địa lợi nhân hòa chung đôi với vợ chồng.
+ “Vũ y”, “nghê thường” – quần áo, xiêm y lả lướt, thiết tha.
Xem thêm các bài viết về Tác giả, tác phẩm Ngữ Văn 11 Chân trời sáng tạo hay và chi tiết khác:
Tác giả tác phẩm: Hình tượng con người chinh phục thế giới trong Ông già và biển cả
Tác giả tác phẩm: Lời tiễn dặn
Tác giả tác phẩm: Người ngồi đợi trước hiên nhà
