Dịch cúm là gì?
Mặc dù từ "dịch bệnh" nghe có vẻ đáng sợ, nhưng việc bệnh cúm đạt đến mức độ dịch không phải là chuyện hiếm. Trên thực tế, hầu như năm nào cũng xảy ra dịch cúm theo mùa.
Dịch bệnh là sự gia tăng số trường hợp mắc bệnh vượt quá mức dự kiến thông thường ở trong một khu vực địa lý cụ thể. Các ca bệnh gia tăng một cách đột ngột, nó chỉ tồn tại ở trong một khu vực địa lý cụ thể (như thành phố hoặc khu vực), không lây lan giữa các quốc gia và lục địa. Thậm chí, nó có thể không lan rộng trên toàn bộ một tiểu bang.
Mỗi tuần, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (Centers for Disease Control and Prevention – CDC Hoa Kỳ) so sánh tỷ lệ phần trăm tử vong do cúm với một giá trị ngưỡng dịch. Nếu con số này vượt quá ngưỡng, CDC tuyên bố bệnh cúm đang ở mức độ dịch. Khi tỷ lệ tử vong do cúm giảm xuống dưới ngưỡng cho phép thì dịch đã kết thúc.
Đại dịch cúm là gì?
Đại dịch cúm xảy ra khi một chủng virus cúm A mới xuất hiện. Đó là một chủng virus mới, lây lan nhanh chóng vì hầu hết mọi người chưa có miễn dịch với chủng virus mới này và chưa có vắc xin cung cấp khả năng bảo vệ ngay lập tức. Kết quả là, nó lây lan ra một số quốc gia trên thế giới, gây ra dịch bệnh trên diện rộng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), những nguyên nhân có thể dẫn đến đại dịch cúm được biết đến là:
- Virus có thể lây nhiễm sang người
- Virus có khả năng lây lan dễ dàng từ người sang người
- Virus gây bệnh nghiêm trọng hoặc tử vong ở người
Các đại dịch cúm rất hiếm khi xảy ra và chúng xảy ra theo chu kỳ. Kể từ đầu thế kỷ 20 đến nay, đã có bốn trận đại dịch cúm, trong đó, nghiêm trọng nhất phải kể đến đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918:
- Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918: Gây ra khoảng 675.000 ca tử vong tại Mỹ.
- 1957-1958 Đại dịch cúm châu Á: Gây ra khoảng 116.000 ca tử vong tại Mỹ.
- Đại dịch cúm Hồng Kông năm 1968: Liên quan đến khoảng 100.000 ca tử vong tại Mỹ.
- Đại dịch cúm H1N1 2009: Gây ra khoảng 12.469 ca tử vong tại Mỹ.
Sự khác biệt giữa dịch cúm và đại dịch cúm
Dịch cúm theo mùa thường do một chủng virus cúm hiện có gia tăng tại một khu vực địa lý nhất định. Đại dịch cúm gây ra bởi một chủng virus cúm mới đã không lưu hành trong một thời gian dài. Do đó, con người có rất ít hoặc không có khả năng miễn dịch chống lại virus dẫn đến hậu quả là nó có thể lây lan nhanh chóng trên toàn cầu, gây ra bệnh tật và tử vong trên diện rộng.
Dịch cúm
- Xảy ra hàng năm, thường vào mùa đông
- Gây ra bởi virus cúm tương tự như virus cúm mọi người đã nhiễm phải trước đó
- Xảy ra trong một khu vực cụ thể (thành phố, khu vực hoặc quốc gia), không lây lan ra quốc gia và lục địa khác.
- Có vắc xin vào đầu mùa cúm
- Gây ra trung bình từ 12.000 đến 52.000 ca tử vong mỗi năm ở Mỹ
- Trẻ sơ sinh và người già là hai đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc phải các biến chứng nghiêm trọng
Đại dịch cúm
- Hiếm khi xảy ra (chỉ bốn lần kể từ năm 1918)
- Gây ra bởi một chủng virus cúm mới mà mọi người chưa từng tiếp xúc trước đó
- Lây lan trên toàn thế giới
- Chưa có vắc xin trong giai đoạn đầu của đại dịch
- Số người chết có thể cao hơn đáng kể. Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 gây ra cái chết cho khoảng 675.000 người Mỹ
- Người khỏe mạnh cũng có nguy cơ bị các biến chứng nghiêm trọng
Cách chuẩn bị cho Đại dịch
Cũng giống như dịch bệnh, đại dịch cúm kết thúc khi số trường hợp mắc bệnh không còn vượt quá ngưỡng quy định. Tuy nhiên, virus vẫn có thể tiếp tục lưu hành trong cơ thể người ngay cả khi đại dịch đã kết thúc. Lấy đại dịch cúm H1N1 2009 làm ví dụ: Mặc dù WHO đã tuyên bố đại dịch này chấm dứt vào năm 2010, nhưng H1N1 vẫn tiếp tục lưu hành như một loại virus cúm mùa, gây bệnh và dẫn đến tình trạng nhập viện hàng năm trên toàn thế giới.
Một chủng cúm mới có thể gây ra đại dịch với tỷ lệ lây nhiễm cao trên toàn thế giới vì chưa có vắc xin đặc hiệu để phòng chống và mọi người chưa có khả năng miễn dịch với nó. Bên cạnh đó, một chủng cúm hiện có vẫn có thể gây ra đại dịch nếu nó lây lan giữa nhiều người hơn mức bình thường trong một khu vực địa lý cụ thể. Tuy nhiên, chúng sẽ có ít khả năng phát triển thành đại dịch trên toàn thế giới. Vì khi đó, hầu hết mọi người đã có miễn dịch và được tiêm vắc xin.
Lời khuyên hữu ích dành cho bạn
Vắc xin cúm là cách tốt nhất để bảo vệ con người trước dịch cúm và đại dịch cúm. Vắc xin cúm theo mùa được cung cấp hàng năm trước mùa cúm. Nhưng những vắc xin này chỉ có thể bảo vệ bạn khỏi những chủng virus đã xuất hiện trước đó. Đối với các chủng virus mới xuất hiện, vắc xin sẽ không có sẵn trong giai đoạn đầu của đại dịch.
Bất kể tình trạng dịch bệnh như thế nào, bệnh cúm là một căn bệnh nguy hiểm mà mọi người nên nghiêm túc thực hiện các biện pháp phòng tránh. Các biện pháp phòng tránh bao gồm: rửa tay đúng cách, che mũi, miệng khi ho, hắt hơi, sổ mũi, và thường xuyên khử trùng các bề mặt cứng. Bằng cách này, bạn có thể giữ cho mình và gia đình khỏe mạnh trong suốt mùa cúm.
Xem thêm: