Không nên nhầm lẫn xét nghiệm này với xét nghiệm kháng nguyên bề mặt viêm gan B (HBsAg) hoặc xét nghiệm kháng thể lõi viêm gan B (HBcAb), cả hai đều được sử dụng để xác định xem bệnh nhân có bị nhiễm HBV hay không.
Bài viết này giải thích về kháng thể bề mặt viêm gan B là gì, khi nào sử dụng xét nghiệm kháng thể bề mặt và cách thức thực hiện xét nghiệm. Nó cũng cung cấp những hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa của kết quả xét nghiệm dương tính và âm tính.
Kháng thể bề mặt viêm gan B là gì?
Khi tiếp xúc với HBV, cơ thể bạn sẽ hình thành một hệ thống miễn dịch phòng thủ chống lại HBV và vô hiệu hóa kẻ xâm lược này. Không giống như miễn dịch bẩm sinh có khả năng bảo vệ tổng thể chống lại tất cả những kẻ xâm lược, loại miễn dịch này (được gọi là miễn dịch thu được) là đặc hiệu cho từng tác nhân xâm nhập và trong trường hợp này, nó đặc hiệu cho virus viêm gan B.
Đáp ứng miễn dịch này xảy ra khi tiếp xúc với HBV bất kể qua đường máu hoặc quan hệ tình dục và cả khi được tiêm vắc xin viêm gan B.
HBV có các protein trên bề mặt của nó, được gọi là kháng nguyên, đóng vai trò là các dấu ấn nhận diện virus. Khi HBV xâm nhập vào cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ "mã hóa" các kháng thể đặc hiệu cho các kháng nguyên này, từ đó cơ thể có thể nhận ra và tấn công virus nếu nó xuất hiện trở lại.
Có hai loại kháng thể được tạo ra để phản ứng chống lại virus:
- Immunoglobulin M (IgM) là kháng thể xuất hiện sớm trong giai đoạn đầu nhưng sau đó biến mất.
- Immunoglobulin G (IgG) là kháng thể cung cấp khả năng bảo vệ miễn dịch lâu dài chống lại HBV. Khả năng miễn dịch có thể tồn tại trong nhiều năm, nhưng nó sẽ suy yếu dần theo thời gian.
Tóm lại
Kháng thể bề mặt viêm gan B đặc hiệu với vi rút viêm gan B. Có hai loại được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch: kháng thể xuất hiện ban đầu với thời gian bảo vệ ngắn hạn (IgM) và kháng thể cung cấp khả năng miễn dịch bảo vệ lâu dài (IgG).
Mục đích xét nghiệm kháng thể bề mặt HBsAb
Xét nghiệm HBsAb xác định sự tồn tại cũng như nồng độ của kháng thể chống lại HBV trong máu, từ đó đánh giá được mức độ miễn dịch của cơ thể với virus.
Nó có thể được sử dụng để đánh sự phơi nhiễm trước đó với HBV (và tình trạng tiến triển đến hiện tại như thế nào). Bằng cách so sánh nồng độ IgM và IgG, bác sĩ cũng có thể biết được sự phục hồi của cơ thể hiện tại sau khi nhiễm HBV cấp tính.
Ngoài ra, xét nghiệm HBsAb còn cho biết liệu tiêm phòng viêm gan B có thành công hay không và giúp xác định xem bạn có cần tiêm vắc xin tăng cường hay không (do kháng thể HBV có thể giảm xuống dưới mức bảo vệ theo thời gian).
Tóm lại
Xét nghiệm HBsAb phát hiện sự hiện diện và nồng độ kháng thể HBV trong máu. Nó được sử dụng để xác định mức độ miễn dịch của cơ thể chống lại vi rút.
Cách tiến hành xét nghiệm HBsAb
Xét nghiệm được tiến hành bằng cách lấy một mẫu máu gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích (nguồn ảnh: ERproductions Ltd / Getty Images) Xét nghiệm HBsAb được thực hiện bằng cách lấy một mẫu máu gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Bác sĩ sẽ nhận định kết quả dựa trên lịch sử tiêm chủng, các triệu chứng và nguy cơ phơi nhiễm, cũng như kết quả của các xét nghiệm viêm gan khác.
Ý nghĩa kết quả xét nghiệm
Kết quả xét nghiệm HBsAb có thể dương tính hoặc âm tính, nhưng cách giải thích sẽ khác nhau dựa trên kết quả xét nghiệm HBsAg và HBcAb đi kèm.
Dương tính
Khi kết quả HBsAb là dương tính - nghĩa là đã có các kháng thể bề mặt - thường là sau khi nhiễm viêm gan B đã khỏi và có miễn dịch với virus.
Nếu đã tiêm vaccine phòng viêm gan B, kết quả HBsAb dương tính cũng có nghĩa là cơ thể đã có khả năng miễn dịch.
Âm tính
Nếu xét nghiệm HBsAb âm tính, nó có thể có nhiều ý nghĩa khác nhau. Nhưng nhìn chung là cơ thể không có khả năng miễn dịch với virus.
Mặc dù vậy, có nhiều cách khác nhau để giải thích kết quả dựa trên mối quan hệ với các xét nghiệm HBV khác.
Xét nghiệm | Kết quả | Ý nghĩa |
HBsAb HBsAg HBcAb | Âm tính Âm tính Âm tính | Không mắc viêm gan B |
HBsAb HBsAg HBcAb | IgM dương tính, IgG âm tính Dương tính Dương tính | Mắc viêm gan B cấp |
HBsAb HBsAg HBcAb | Âm tính Dương tính Dương tính | Viêm gan B mạn tính |
HBsAb HBsAg HBcAb | Âm tính Âm tính Âm tính | Có 3 trường hợp:
|
Tóm lại
Kết quả HBsAb dương tính là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã miễn dịch với HBV do lây nhiễm tự nhiên hoặc do tiêm chủng. Việc giải thích kết quả âm tính có thể khác nhau dựa trên kết quả của các xét nghiệm HBV khác.
Lưu ý
Nếu cả ba xét nghiệm – HbsAb, HBsAg, HBcAb - đều âm tính nghĩa là bạn chưa bao giờ nhiễm virus viêm gan B và nên tiêm vaccine phòng bệnh (nguồn ảnh: https://www.cdc.gov/)
Nếu HBsAb dương tính, nghĩa là cơ thể đã có miễn dịch và không có khả năng lây nhiễm, không cần tiêm phòng vacccin bổ sung.
Nếu cả ba xét nghiệm – HbsAb, HBsAg, HBcAb - đều âm tính nghĩa là bạn chưa bao giờ nhiễm virus viêm gan B và nên tiêm vaccine phòng bệnh.
Nếu xét nghiệm HBsAb âm tính nhưng các xét nghiệm khác lại dương tính, các bác sĩ sẽ phải đánh giá thêm để đưa ra kết luận. Dù nhiễm virus viêm gan B cấp tính hay mãn tính, bệnh nhân vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác và sẽ được tư vấn cách phòng tránh.
Nếu kết quả không rõ ràng, cả ba xét nghiệm sẽ được lặp lại.
Tổng kết
Xét nghiệm kháng thể bề mặt viêm gan B (HBsAb) xác định sự hiện diện và nồng độ kháng thể do hệ thống miễn dịch tạo ra chống lại virus viêm gan B. Đây là một trong số các xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán bệnh viêm gan. Nó cũng được sử dụng để xác định mức độ miễn dịch của cơ thể với virus.
Xét nghiệm này sẽ được tiến hành bằng cách lấy máu kiểm tra và sẽ trả về kết quả dương tính hoặc âm tính. Kết quả dương tính thường có nghĩa là cơ thể đã có miễn dịch với virus và khả năng lây bệnh thấp. Kết quả xét nghiệm âm tính được nhận định dựa trên các xét nghiệm khác đi kèm.
Đặc biệt chú ý
Nếu tất cả các xét nghiệm viêm gan đều âm tính, điều đó cho thấy bạn chưa từng tiếp xúc với virus và chưa có miễn dịch. Nếu đúng như vậy, hãy trao đổi với bác sĩ về việc tiêm phòng vaccine cho dù bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm gan B hay không.
Ngay cả khi bạn đã có miễn dịch với viêm gan B, bạn vẫn có thể có nguy cơ mắc các loại viêm gan khác như viêm gan C.