Đọc văn bản
Nghìn năm tháp Khương Mỹ
LAM LINH
Trong suốt cuộc hành trình dài hơn 20 tháp lớn nhỏ, xa gần suốt dọc chiều dài gần nghìn cây số, tôi đặc biệt thích nhóm tháp Khương Mỹ. Thích không phải vì nó có giá trị lịch sử đặc biệt, không phải vì nó nằm ở một vị trí đẹp mắt. Đơn giản thích chỉ bởi vì cụm tháp này vẫn còn giữ được khá nguyên vẹn “nhan sắc” thuở sơ khai của nó vào hơn một nghìn năm về trước, chưa bị bàn tay con người đụng chạm hay sửa sang như hầu hết các cụm tháp khác, một vẻ đẹp thách thức với thời gian.
Trời lất phất mưa khi chúng tôi tìm đường vào cụm tháp Khương Mỹ.
Di tích tháp Chăm(1) Khương Mỹ thuộc thôn 4, xã Tam Xuân I, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam được xây dựng vào cuối thế kỉ IX đầu thế kỉ X, bao gồm ba tháp: tháp Bắc, tháp Giữa, tháp Nam. Cụm tháp Khương Mỹ được công nhận là di tích quốc gia năm 1989.
Mưa đã dứt. Bước qua những thân cỏ rậm rạp và ướt đẫm nước mưa, tôi ghé thăm những ngọn tháp đang lấp lánh dưới ánh mặt trời. Nếu như trong mưa, những tháp cổ toát lên một vẻ đẹp trầm mặc, suy tư, u buồn thì trong nắng, vẻ đẹp của tháp được phô diễn bởi màu gạch nung óng ả nổi bật giữa trời xanh. Hơn một ngàn năm, trải qua bao thăng trầm của lịch sử, những ngọn tháp trở nên trầm tư, lặng lẽ, uy nghiêm.
Ba tháp được xếp theo trục bắc – nam, kiến trúc theo lối tháp Chăm truyền thống với mặt bằng gần vuông, cửa ra vào hướng đông, mái ba tầng. Cửa giả của các tầng tháp trang trí hình lá đề. Một số tác phẩm điêu khắc gắn vào chân tháp có hình chim thần Ga-ru-đa(2) (Garuda), rắn Na-ga(3) (Naga), người cưỡi voi, người cưỡi ngựa(4),… Bên trong tháp trống trơn, chỉ có rêu xanh phủ đầy ở những nơi mà ánh sáng có thể lọt vào.
Bức tường của tháp thứ hai là cả một tác phẩm nghệ thuật đồ sộ vẫn còn được giữ khá nguyên vẹn. Từ dưới chân tháp đến đỉnh tháp là hoa văn điêu khắc trực tiếp trên gạch với những nét uyển chuyển khó tin. Trải qua cả nghìn năm, những nét hoa văn vẫn duyên dáng lạ thường. Màu sắc thẫm sau mưa của gạch càng làm hoa văn thêm sắc nét. Mảng gạch lộ ra ngoài giúp ta có thể nhìn thấy được những viên gạch với mối nối đặc biệt. Cách xây dựng các tháp Chăm vẫn khiến các nhà khoa học đau đầu. Người Chăm cổ đã xây dựng nên những toà tháp bằng cách nào? Những viên gạch được mài phẳng rồi xếp lên nhau vừa khít, được gắn bởi một loại keo dán đặc biệt hay họ đã xếp gạch chưa nung thành toà tháp rồi nung lên cho chúng gắn kết tự nhiên trong quá trình nung? Chưa ai trả lời được câu hỏi đó.
Xung quanh chân tháp, tôi vô cùng thích thú với những mảng điêu khắc có hình các chú khỉ đáng yêu đang bận rộn, mỗi chú một việc. Những tượng khỉ này có lẽ liên quan đến trường ca Ra-ma-ya-na (Ramayana), một pho sử thi nổi tiếng của Ấn Độ. Vài chú khỉ đội hành lí lên đầu, có lẽ chúng đang lội nước. Có cảnh khá tinh nghịch diễn tả khỉ bị rùa cắn, có cảnh diễn tả sự mệt mỏi của các chú khỉ với cái lưng còng xuống, hai tay ôm bầu nước, có cảnh ba chú khỉ đang đánh trống, nhảy múa,…
Tháp Chăm Khương Mỹ để lại cho tôi ấn tượng đặc biệt bởi những hoa văn điêu khắc tinh xảo. Tiếc là những tháp Chăm còn giữ lại những vẻ đẹp như thế này không nhiều, nếu không nói là đến hôm nay chỉ còn duy nhất tháp Khương Mỹ. Rời tháp Chăm Khương Mỹ khi trời đã về chiều, tôi và cô bạn không khỏi nuối tiếc vì vẫn muốn đắm mình lâu hơn nữa với những ngọn tháp cổ, để được cảm nhận sâu hơn nữa những giá trị văn hoá mà tháp Chăm đem lại cho con người hôm nay.
(Theo Lam Linh, Yếm đào du kí, trích Phụ nữ và những chuyến đi, NXB Phụ nữ và An-pha-búc (Alphabooks), Hà Nội, 2017, tr. 286 – 293)
Tác giả - Tác phẩm Nghìn năm tháp Khương Mĩ
Tác giả Lam Linh
- Tác giả: Lam Linh
Tác phẩm Nghìn năm tháp Khương Mỹ
1. Thể loại: Du kí
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Trích “Yếm đào du kí, Phụ nữ và những chuyến đi” (2017)
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ nhất, xưng “tôi”
5. Tóm tắt:
Văn bản đã cung cấp những thông tin về địa điểm, kiến trúc, cách xây dựng, lịch sử,... của tháp Khương Mỹ dưới góc nhìn của Lam Linh. Bà yêu thích nhóm tháp Khương Mỹ bởi vì vẫn giữ được khả nguyên vẹn "nhan sắc" thuở sơ khai của nó vào hơn một nghìn năm về trước.
6. Bố cục:
Gồm 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “quốc gia năm 1989”: Những thông tin chi tiết về cụm tháp Khương Mỹ
+ Phần 2: Còn lại; Vẻ đẹp nguyên thủy, hoang sơ, trâm mặc ở cụm tháp này.
7. Giá trị nội dung:
+ Bài viết cung cấp những thông tin về địa điểm, kiến trúc, cách xây dựng, lịch sử,... của tháp Khương Mỹ dưới góc nhìn của Lam Linh.
8. Giá trị nghệ thuật:
+ Văn bản thể loại kí chân thực, sinh động.
