Khi con người rơi vào tình cảnh nghèo đói, túng quẫn, họ có thể buông xuôi, phó mặc cuộc đời, có người ngốc ngếch tìm đến cách kết liễu cuộc sống; nhưng cũng có người vượt lên trên khó khăn để có một cuộc sống tốt.

Câu chuyện được kể qua điểm nhìn của nhân vật tôi – ông giáo

Đây là lời kể của ông giáo

Tình cảm, thái độ của lão Hạc dành cho con: Ông già gầy gò hằng ngày vẫn sống ở đó, quyết tâm giữ mảnh vườn, ngôi nhà của mình cho thằng con trai. Ông mong những điều tốt đẹp sẽ đến với con trai của mình. Hằng ngày, lão vẫn mong mỏi đứa con nơi phương xa.

Lão Hạc là người hết mực yêu thương con chó vàng, coi nó như một người bạn; đau khổ, day dứt của Lão Hạc sau khi bán cậu Vàng.

Đây là lời của nhân vật tôi

Không đồng tình với suy nghĩ của ông giáo vì lão Hạc là một người giàu lòng tự trọng, một người thương con, day dứt vì bán chó, ngại nhờ cậy hàng xóm thì không thể nào theo gót Binh Tư được.

Lão Hạc là một người nông dân nghèo, vợ mất sớm, chỉ có một mảnh vườn và người con trai. Vì không có tiền cưới vợ, con trai lão Hạc sinh phẫn chí đi lên đồn điền cao su với lời thề khi nào kiếm được bạc trăm mới trở về. Từ đó, lão Hạc sống thui thủi một mình với con chó Vàng làm bạn, bòn vườn sống qua ngày. Sau trận ốm dai dẳng, lão không còn sức đi làm thuê được nữa. Rồi lại bão mất mùa, lão rơi vào hoàn cảnh khó khăn, cơ cực bội phần. Vì muốn giữ lại mảnh vườn cho con trai về có cái sinh sống, Lão Hạc dằn vặt lương tâm mình khi quyết định bán đi con chó Vàng. Lão nhờ ông giáo trông hộ mảnh vườn cho con trai và gửi tiền làm ma để không phiền hàng xóm. Lão Hạc xin ít bã chó của Binh Tư. Biết được chuyện này, ông giáo rất buồn vì nghĩ rằng con người như lão Hạc chỉ vì cái nghèo đói mà cũng bị tha hoá. Rồi lão chết đột ngột, dữ dội và đau đớn. Không ai biết vì sao lão chết trừ Ông Giáo và Binh Tư.

- Nét tính cách của nhân vật lão Hạc: Lão Hạc là một người nông dân có mảnh đời vô cùng nghèo khổ, bất hạnh nhưng lại luôn giữ được nhân cách trong sạch, tâm hồn thanh cao.

a. Lão Hạc đại diện cho tầng lớp người nông dân nghèo khổ, túng quẫn trong xã hội đương thời.

b. Hoàn cảnh sống đã tác động đến tính cách của nhân vật Lão Hạc.

- Một ông lão khiêm cung trong cử chỉ, tinh tế trong đối xử, hiểu đời, hiểu người nhưng bất lực và đau đớn tự giày vò về sự bất lực ấy.

- Là con người có lòng tự trọng rất cao.

- Một người cha thương con vô bờ, quên mình cho cuộc sống của con - một sự hi sinh cao cả.

- Lão đúng như tên gọi của lão, con hạc già thanh cao giữa cuộc đời lầm than, ô trọc, bụi bặm.

- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất

- Điểm nhìn: Điểm nhìn từ nhân vật tôi

à Tác dụng:

+ Là người gần gũi, chứng kiến toàn bộ cảnh đời của lão Hạc nên câu chuyện do ông giáo thuật lại sẽ trở nên chân thực, giàu cảm xúc.

+ Việc kể ở ngôi thứ nhất khiến cho mạch kể linh hoạt.

- Suy nghĩ về cái chết của lão Hạc: Lão Hạc vì chết là vì muốn dành tất cả những tài sản cho con. Ở trong con người lão chất chứa một tình yêu thương con cao cả, cũng chính tình yêu đó đã đẩy lão đi đến đường cùng, tìm đến cái chết trong sự bất lực. Vì đó mà lão quyết không động đến số tiền bao nhiêu năm tích góp được để dành cho con cưới vợ, lão kiếm được gì ăn nấy, rồi đến khi không thể còn thứ gì khác để ăn, có lẽ cũng là lúc cái chết hiện le lói ở trong đầu lão, lão đến nhà ông giáo để gửi nhờ ít tiền cho con lão. Xong xuôi tất cả mọi việc, lão quyết định đi đến hồi kết của cuộc đời mình bằng cách xin một ít bả chó rồi ăn. Qua đó người đọc có thể cảm nhận được tình yêu thương con cực kỳ đáng trân trọng của lão Hạc, vì con mà có thể bỏ cả mạng sống của mình, để con có được một cuộc sống hạnh phúc.

- Một người gần gũi và thân tình như ông giáo vẫn có lúc hiểu lầm lão Hạc vì xã hội phong kiến bất công đã đẩy người nông dân vào hoàn cảnh khốn cùng túng quẫn.

a. Đoạn văn là lời của ông giáo nói với người đọc, khi kể cho vợ nghe về việc lão Hạc sang nhờ ông giáo giữ tiền và tài sản cho con và gửi tiền làm ma sau này lão Hạc chết và lời đề nghị giúp đỡ của ông giáo đối với lão Hạc. Nhằm bộc lộ dòng suy nghĩ của ông giáo về cách nhìn người, nhìn đời bằng đôi mắt thấu hiểu, nhân hậu, đồng cảm để phát hiện ra vẻ đẹp tiềm ẩn của họ.

b. “Cố tìm mà hiểu” là hành động của con người biết thấu hiểu, đồng cảm trước những hành động, thậm chí là thông cảm trước sai lầm của người khác. Những câu văn trên là những bài học về cách nhìn đời, nhìn người khác phải bằng đôi mắt thấu hiểu, đồng cảm để phát hiện ra vẻ đẹp tiềm ẩn bên trong của họ, bị cuộc sống toan tính, đời thừa che lấp mất. 

Cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 qua truyện ngắn Lão Hạc: bị áp bức chà đạp, đời sống của họ vô cùng nghèo khổ. Những đau đớn và tủi nhục được thể hiện một cách trung thực, làm cho người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi khổ vật chất của người nông dân.

- Tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao được viết theo phong cách hiện thực. Căn cứ vào đề tài và nhân vật:

+ Đề tài: người nông dân trước Cách mạng

+ Nhân vật: Lão Hạc – người nông dân nghèo khổ, bất hạnh túng quẫn.