Video phát hiện và điều trị các loại bệnh liên quan dị ứng
Dị nguyên có thể có trong không khí hoặc có thể xảy ra khi tiếp xúc với da từ thuốc hoặc từ thực phẩm. Tùy thuộc vào loại dị nguyên, chúng có thể xâm nhập vào cơ thể qua hệ hô hấp, da hoặc đường tiêu hóa.
Bài viết này sẽ giải thích về các loại dị nguyên, cơ chế hoạt động và biến chứng xảy ra. Bài viết cũng bao gồm cách chẩn đoán và điều trị khi tiếp xúc với dị nguyên.
Cơ chế hoạt động của dị nguyên
Khi cơ thể có phản ứng dị ứng với một chất, cơ thể sẽ coi chất đó (dị nguyên) như một mầm bệnh hoặc mối đe dọa. Sau đó, cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch chống lại dị nguyên. Thay vì tạo ra phản ứng miễn dịch lành mạnh, nó tạo ra kháng thể IgE chống lại các chất gây dị ứng.
Nếu bạn bị dị ứng, cơ thể bắt đầu tạo ra kháng thể khi bạn tiếp xúc với dị nguyên. Những kháng thể đó gắn vào các tế bào cụ thể trong cơ thể. Trong tương lai, khi bạn tiếp xúc lại với dị nguyên đó, các tế bào ghi nhớ sẽ giải phóng histamine, tạo ra các triệu chứng như hắt hơi, ngứa và chảy nước mắt.
Thống kê về tình trạng dị ứng
Dị ứng đang phổ biến. Trên thực tế, theo Tổ chức Dị ứng và Hen suyễn Hoa Kỳ:
- Hơn 50 triệu người Mỹ bị dị ứng.
- Dị ứng là một trong những tình trạng phổ biến nhất ảnh hưởng đến trẻ em.
- Dị ứng phấn hoa ảnh hưởng đến hơn 5 triệu trẻ em và hơn 19 triệu người lớn.
- Khoảng 32 triệu người bị dị ứng thực phẩm.
Lý do mà một số người có phản ứng dị ứng khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng cụ thể vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng dị ứng có tính chất gia đình.
Phân loại dị nguyên
Có rất nhiều loại dị nguyên
- Các loại dị nguyên
Dị nguyên trong không khí
Các chất gây dị ứng trong không khí là những chất mà bạn hít vào hệ hô hấp. Dị ứng theo mùa và dị ứng phấn hoa thuộc loại này. Những dị nguyên này thường dẫn đến các triệu chứng dị ứng ở mũi (viêm mũi dị ứng) và/hoặc các triệu chứng ở mắt (viêm kết mạc dị ứng).
Các chất gây dị ứng trong không khí phổ biến là:
- Phấn hoa
- Mạt bụi
- Lông thú cưng
- Các loại nấm mốc
Biến đổi khí hậu và các dị nguyên
Biến đổi khí hậu dẫn đến số lượng phấn hoa cao hơn và mùa phấn hoa dài hơn. Đó là vì nhiệt độ cao hơn, sự thay đổi trong các mô hình lượng mưa và lượng carbon dioxide cao hơn trong khí quyển làm tăng nguy cơ tiếp xúc với các chất gây dị ứng.
Dị nguyên da
Phát ban trên da là một phản ứng điển hình sau khi dị nguyên tiếp xúc với da. Những bệnh dị ứng này được gọi là viêm da tiếp xúc dị ứng. Các dị nguyên phổ biến trong loại này bao gồm:
- Niken
- Mủ cao su
- Thực vật
- Nước hoa
- Thuốc bôi ngoài da
- Chất tẩy rửa
- Mỹ phẩm
Thực phẩm gây dị ứng
Các chất gây dị ứng thực phẩm có thể từ nhẹ đến nặng. Khi tình trạng xảy ra nghiêm trọng, chúng có thể gây ra phản ứng phản vệ, có thể gây tử vong.
Mặc dù có thể bị dị ứng với bất kỳ loại thực phẩm nào nhưng một số loại thực phẩm là chất gây dị ứng phổ biến hơn những loại khác. Đạo luật về An toàn, điều trị, giáo dục và nghiên cứu về Dị ứng thực phẩm (FASTER) năm 2021 xác định tám loại thực phẩm sau là các chất gây dị ứng thực phẩm chính:
- Sữa
- Trứng
- Cá
- Động vật có vỏ
- Các loại hạt cây
- Đậu phộng
- Lúa mì
- Đậu nành
- Mè
Thuốc gây dị ứng
Khi bị dị ứng với thuốc có thể gây phát ban trên da, thở khò khè, ngứa và phản vệ. Có thể xảy ra dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào. Tuy nhiên, các thuốc gây dị ứng phổ biến nhất là:
- Penicillin và các kháng sinh tương tự
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin, Advil hoặc Motrin (là ibuprofen) hoặc Aleve (một naproxen)
- Thuốc chứa nhóm sulfat (thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm phế quản hoặc nhiễm trùng mắt)
- Thuốc chống co giật (được sử dụng để điều trị chứng co giật động kinh)
- Thuốc hóa trị (dùng để tiêu diệt tế bào ung thư)
Triệu chứng dị nguyên
Tiếp xúc với dị nguyên có thể dẫn đến nhiều triệu chứng khác nhau. Phấn hoa và các dị nguyên trong không khí khác thường dẫn đến các triệu chứng về mũi và hô hấp, trong khi viêm da tiếp xúc thường biểu hiện như phát ban trên da. Tuy nhiên, bất kỳ dị nguyên nào cũng có thể gây ra bất kỳ triệu chứng dị ứng nào.
Các triệu chứng dị ứng phổ biến bao gồm :
- Chảy nước mũi
- Ngạt mũi
- Hắt xì
- Thở khò khè
- Khó thở
- Ho
- Phát ban
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Sốc phản vệ
Phát ban trên da là một trong những triệu chứng của dị ứng.
Ít gặp hơn, dị nguyên có thể tạo ra một phản ứng dị ứng nghiêm trọng được gọi là sốc phản vệ. Phản ứng đe dọa tính mạng này khiến cổ họng bị phù nề và khó thở. Thời gian khởi phát ngắn, thường từ 5 - 30 phút kể từ khi tiếp xúc với dị nguyên.
Sốc phản vệ là một cấp cứu y tế cần được cấp cứu ngay lập tức. Epinephrine là cần thiết để điều trị sốc phản vệ. Nếu bạn có tiền sử sốc phản vệ, bác sĩ thường sẽ kê loại thuốc này để bạn dự phòng tại nhà (được gọi là EpiPen ).
Biến chứng dị nguyên
Dị nguyên là một mối phiền toái. Khi tiếp xúc với chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn. Một số biến chứng khi tiếp xúc với dị nguyên là:
- Hen phế quản: Đây là một bệnh phổi mạn tính, trong đó phếquản phản ứng bằng cách co lại khi tiếp xúc với một số tác nhân gây bệnh. Dị ứng là một yếu tố nguy cơ của bệnh hen phế quản.
- Phản ứng dị ứng nghiêm trọng: Những phản ứng này có thể xảy ra khi tiếp xúc với dị nguyên. Ngoài ra, sốc phản vệ có thể xảy ra nhanh chóng và không có dấu hiệu báo trước.
- Nhiễm trùng mạn tính: Một số bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng xoang, phổ biến hơn ở những người bị dị ứng.
Kiểm tra dị nguyên
Xét nghiệm dị nguyên trên da giúp xác định dị nguyên. Nguồn ảnh: https://www.pinterest.comBác sĩ dị ứng thường thực hiện xét nghiệm để xác định các dị nguyên. Họ có thể thực hiện các xét nghiệm trên da hoặc xét nghiệm máu để chẩn đoán dị nguyên.
- Xét nghiệm trên da: Các xét nghiệm này bao gồm việc lẩy da hoặc cạo da bằng dị nguyên để xem có phản ứng hay không. Một biến thể khác của xét nghiệm trên da là xét nghiệm trong da (test nội bì), bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ chất gây dị ứng dưới da bằng một cây kim nhỏ.
- Xét nghiệm máu: Lấy máu để kiểm tra kháng thể là một phương pháp khác để kiểm tra dị ứng.
Điều trị dị nguyên
Có nhiều lựa chọn điều trị khi tiếp xúc với dị nguyên. Cách điều trị tốt nhất là tránh tiếp xúc. Tuy nhiên, đôi khi điều đó là không thể. Các phương pháp điều trị dị ứng điển hình bao gồm:
- Tránh các yếu tố dị nguyên
- Thuốc kháng histamine uống
- Corticosteroid xịt mũi
- Thuốc nhỏ mắt
- Thuốc thông mũi có thể dùng trong vài ngày (không dùng lâu dài)
- Corticosteroid uống có thể được khuyến cáo trong những trường hợp nghiêm trọng trong một thời gian nhất định.
- Chích ngừa dị ứng
Tóm tắt
Khi bạn bị dị ứng, cơ thể sẽ phản ứng với các dị nguyên bằng cách tạo ra các kháng thể để chống lại chúng. Phản ứng dị ứng là các triệu chứng do cơ thể tạo ra các kháng thể này. Dị ứng rất phổ biến, ảnh hưởng đến hơn 50 triệu người Mỹ.
Các dị nguyên bao gồm những chất có trong không khí hoặc những chất phát sinh khi tiếp xúc với da từ thực phẩm và từ thuốc. Các triệu chứng dị ứng phổ biến bao gồm chảy nước mũi, nghẹt mũi, ho và hắt hơi và một số triệu chứng khác. Ngoài ra, dị nguyên có thể tạo ra một phản ứng dị ứng nghiêm trọng được gọi là sốc phản vệ nhưng hiếm gặp.
Điều trị dị ứng bao gồm việc tránh dùng thuốc gây dị ứng và thuốc không kê đơn (OTC). Nếu bạn không chắc chắn nguyên nhân nào gây ra dị ứng cho mình, hãy khám bác sĩ. Họ có thể hỗ trợ bạn tốt hơn trong việc xác định dị nguyên.
Nếu bạn bị dị ứng, hãy tránh tiếp xúc các chất gây dị ứng càng nhiều càng tốt. Đôi khi việc xác định chất nào gây dị ứng rất đơn giản. Ví dụ, nếu sau khi cưng nựng mèo, bạn ngay lập tức bị ngứa mắt và bắt đầu hắt hơi, có khả năng bạn bị dị ứng với nước bọt, nước tiểu hoặc lông mèo. Trong một số trường hợp, có thể khó khăn để xác định thủ phạm gây ra các triệu chứng của bạn là gì.
Bác sĩ chuyên khoa dị ứng có thể giúp bạn xác định chất gây dị ứng nào đang khiến bạn gặp rắc rối bằng cách thực hiện xét nghiệm dị ứng. Họ cũng có thể giúp bạn tìm ra cách tốt nhất để kiểm soát các triệu chứng dị ứng.