Thực hành viết theo các bước

Bài tập: So sánh yếu tố kì ảo trong "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích "Thạch Sanh".

Văn bản trên có đảm bảo các yêu cầu của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện không? Vì sao?

Những khác biệt nào giữa hai tác phẩm được nêu ra ở văn bản?

Việc lập bảng có tác dụng gì trong thao tác so sánh? Xác định hai ý chính trong đoạn văn sau bảng. Hai ý này có quan hệ thế nào với những tiêu chí lập bảng ở trên?

Nhận diện, phân tích đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật ở các đoạn văn sau:

a) Học sinh, sinh viên, trí thức trẻ phải biết cách học để trở thành những công nhân, chuyên viên giỏi, những kĩ sư, bác sĩ, cán bộ giảng dạy xuất sắc, cung cấp cho Nhà nước những cán bộ lãnh đạo, quản lí liêm khiết có trình độ cao, có tầm nhìn xa. Bản thân học sinh và sinh viên phải tự mình khắc phục những suy nghĩ lệch lạc, những tiêu cực của mình cũng như những tệ nạn xã hội đang diễn ra trên đất nước làm cho mọi người, kể cả thanh niên hết sức bất bình, căm giận. Thái độ đúng đắn của mỗi thanh niên là phải biết đấu tranh và vượt qua những yếu kém và tiêu cực đó bằng những hành động tích cực và bản lĩnh của người chủ xứng đáng của đất nước. Đó là trách nhiệm và sứ mạng của giới trẻ.

(Nguyễn Thị Bình)

b) Con gái yêu quý! Vậy là con gái của mẹ đã lớn thật rồi, cuối cùng cũng đến ngày con phải rời xa vòng tay mẹ để đi học xa nhà. Mẹ vẫn lo lắng y như ngày đầu tiên con đi nhà trẻ, con khóc mà lòng mẹ xót xa. Mẹ biết con không còn mãi bé, cô gái của mẹ đã lớn và đến lúc con phải bay bằng chính đôi cánh của mình, trên bầu trời của con. Con hãy nhớ, cuộc sống không thể tránh khỏi những chông gai, nếu con coi đó là một trò chơi có mạo hiểm, con sẽ thấy nó thú vị, còn nếu con nhìn nó bằng con mắt của sự bi quan, sợ hãi, nó sẽ là con quái vật nuốt chúng con lúc nào không hay. Chỉ khi con xông pha, trải nghiệm, con mới nhận được những điều giá trị con mong muốn. Con cũng hãy thoải mái tham gia các hoạt động cùng các bạn, làm tình nguyện, đi đến những nơi mà con muốn đến nhé!

(Nguyễn Thu Hà)

Tìm nhận xét của người kể chuyện trong mỗi đoạn văn dưới đây (trích Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu) về ngôn ngữ của nhân vật Đẩu. Vì sao người kể chuyện nhận xét như vậy?

a) Tự nhiên anh rời chiếc bàn đến đúng vịn vào lưng ghế người đàn bà ngồi, giọng trở nên đầy giận dữ, khác hẳn với giọng một vị chánh án:

– Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng. Cả nước không có một người chồng nào như hắn. Tôi chưa hỏi tội của hắn mà tôi chỉ muốn bảo ngay với chị: Chị không sống nổi với cái lão đàn ông vũ phu ấy đâu! Chị nghĩ thế nào?

b) – Tuỳ bà! – Đẩu thay đổi cách xưng hô, khoác lên mình cái cung cách bề ngoài của một vị chánh án. – Chủ trương nguyên tắc của chúng tôi là kêu gọi hoà thuận….

Từ hiểu biết về ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật, hãy nêu nhận xét về các lời thoại dưới đây của nhân vật người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu).

a) Người đàn bà hướng về phía Đẩu, tự nhiên chắp tay lại vài lia lịa:

- Con lạy quý toà...

Sao, sao?

- Quý toà bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó.

b) – Chị cảm ơn các chú! - Người đàn bà đột nhiên thốt lên bằng một giọng khẩn thiết. - Đây là chị nói thành thực, chị cảm ơn các chú. Lòng các chú tốt, nhưng các chú đâu có phải là người làm ăn... cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc...

Chỉ mấy lời mào đầu ấy, người đàn bà đã mất hết cái vẻ ngoài khúm núm, sợ sệt.

Hãy trình bày quan điểm của em về sự lựa chọn cách sống của người đàn bà hàng chài

Chỉ ra tính đối thoại trong cái nhìn của người đàn bà hàng chài với cái nhìn của Phùng và Đẩu. Từ đó, nêu lên chủ đề của tác phẩm.

Phân tích tính đa diện trong tính cách của người đàn bà hàng chài.

Phân tích sự biến đổi trong cảm nhận của Phùng về những ngư dân trong tác phẩm.

Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của ai? Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn này.

Truyện Chiếc thuyền ngoài xa có thể chia làm mấy phần? Lập sơ đồ về mối quan hệ giữa các nhân vật trong đoạn trích.

Tại sao hình ảnh con thuyền giữa sóng gió được lặp lại trong đoạn văn này ?

Sự tương phản trong chân dung của mẹ và con gái đem lại cho em suy nghĩ gì?

Cảnh tượng này đem lại cho em suy nghĩ gì ?

* Nội dung chính: Câu chuyện kể về một lần nhiếp ảnh gia Phùng đang trên đường công tác, về miền quê để tìm cảm hứng cho bức ảnh treo tường trên tấm lịch. Trước khung cảnh thiên nhiên biển nước đẹp đẽ anh chợt phát hiển đằng sau vẻ đẹp ấy là góc khuất của cuộc sống. Đằng sau những chiếc thuyền êm ả, nhấp nhô mang dáng vẻ huyền diệu lại là khung cảnh tàn bạo của bạo lực gia đình. Những góc khuất của cuộc sống, của con người dần dần được hé mở và đưa đến sự thay đổi cái nhìn và những chiêm nghiệm sâu sắc trong nhân vật Phùng.

Sự xuất hiện của hai nhân vật có bất ngờ không ? Dự đoán hành động của họ.

Đọc trước truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Minh Châu.

Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng: "Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi.” Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành với quan niệm đó không? Vì sao?

Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào trong tác phẩm?

Tìm và phân tích những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực?

Nguyên nhân nào khiến ông Diều muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật

Truyện Muối của rừng có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hoá câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp.

Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi ?

Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ ?

Tại sao chi tiết kì ảo xuất hiện ở đoạn văn này?

* Nội dung chính: Văn bản kể về cuộc đi săn của nhân vật Diểu. Câu chuyện bắt đầu từ việc ông Diểu được đứa con tặng cho một khẩu súng hai nòng, việc đó đã đưa đến suy nghĩ đi săn của ông. Trong quá trình đi săn là cuộc rượt đuổi giữa nhân vật và những chú khỉ. Qua đó thể hiện những diễn biến tâm lý và sự thay đổi nhận thức của nhân vật.

Thời điểm ông Diểu chọn đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?

- Nhớ lại những kiến thức về truyện ngắn đã học để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.(*)

- Để đọc hiểu một tác phẩm truyện ngắn hiện đại, các em cần chú ý:( ** )

+ Tìm hiểu các thông tin ngoài văn bản giúp hiểu sâu hơn về tác phẩm: những vấn đề trung tâm của đời sống xã hội, đặc điểm của văn học giai đoạn đó, ...

+ Đọc kĩ văn bản để nắm được mối quan hệ giữa các sự kiện chính và giữa các nhân vật.

+ Đặc biệt quan tâm đến những tìm tòi đổi mới trong nghệ thuật tự sự của tác giả.

- Đọc trước truyện ngắn Muối của rừng; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp.

Hãy nêu suy nghĩ của em về lời bình ở cuối truyện: "Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời.”

Nêu nhận xét của em về chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn và người bình luận ở cuối truyện

Nêu ý nghĩa của các yếu tố kì ảo trong truyện. Chỉ ra sự tiếp thu sáng tạo những yếu tố kì ảo của Nguyễn Dữ trong một số truyện cổ dân gian?

Trong văn bản, Tử Văn được miêu tả trong mối quan hệ với nhân vật nào? Qua các quan hệ này, em thấy Tử Văn hiện lên với những phẩm chất gì?

Tìm trong văn bản những chi tiết liên quan đến lai lịch của Ngô Tử Văn. Theo em, tại sao tác giả lại lựa chọn những chi tiết đó để giới thiệu về nhân vật?

Theo em, văn bản có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần.

Chi tiết Tử văn “chắp tay thi lễ” với người quen có ý nghĩa gì?

Câu nói này của Diêm Vương đem lại cho em suy nghĩ gì ?

Tâm sự này của thổ thần đem lại cho em suy nghĩ và cảm xúc gì?