Chỉ số MCV là gì? Mục đích và ý nghĩa lâm sàng

Tế bào hồng cầu (nguồn: https://www.openaccessgovernment.org/)

Nếu bác sĩ nghi ngờ một người bị thiếu máu, họ sẽ chỉ định xét nghiệm MCV để xác định xem có đúng như vậy không. Chỉ số MCV khác nhau cũng chỉ ra từng loại thiếu máu cụ thể.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu xem MCV đo lường những gì, ý nghĩa của các mức MCV khác nhau và điều gì có thể gây ra những thay đổi này.

Xét nghiệm máu chỉ số MCV là gì?

Xét nghiệm máu (nguồn: https://www.medicalnewstoday.com/)

Các tế bào hồng cầu có nhiều đặc điểm mà bác sĩ có thể đo qua nhiều chỉ số cụ thể, trong đó MCV cho biết kích thước và thể tích trung bình hồng cầu.

Các chỉ số liên quan đến tế bào hồng cầu khác bao gồm:

• Hemoglobin trung bình hồng cầu (MCH): Đây là mức hemoglobin trung bình trong một tế bào hồng cầu.
• Huyết sắc tố trung bình hồng cầu (MCHC): Là nồng độ huyết sắc tố (hemoglobin) trung bình trong các tế bào hồng cầu.
• Rải phân bố kích thước hồng cầu (RDW): Đo lường sự thay đổi về kích thước của các tế bào hồng cầu.

Bác sĩ sẽ đo các chỉ số này để chẩn đoán các loại thiếu máu cụ thể, cũng như các tình trạng sức khỏe khác.

Điều gì xảy ra khi xét nghiệm chỉ số MCV?

Không cần chuẩn bị gì cho xét nghiệm máu MCV.

Trong quá trình xét nghiệm MCV, bác sĩ lấy máu từ tĩnh mạch, do vậy bạn có thể cảm thấy hơi đau.

Rủi ro khi lấy mẫu?

Lấy máu (nguồn: https://www.sciencephoto.com/)

Lấy máu có ít rủi ro. Tuy nhiên mỗi người một khác, có người lấy máu dễ, có người lại khó lấy.

Các tác dụng phụ do lấy máu của xét nghiệm MCV có thể xuất hiện như:

• Bầm tím
• Chảy máu quá nhiều
• Cảm thấy choáng váng
• Nhiễm trùng

Tại sao bác sĩ cần đo chỉ số MCV?

Bác sĩ thường đo mức MCV nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng như:

• Môi khô, nứt nẻ
• Không chịu được lạnh
• Mệt mỏi
• Dễ bị bầm tím hoặc chảy máu
• Gầy sút cân không rõ nguyên nhân
• Tay chân lạnh
• Trông nhợt nhạt hơn bình thường
• Vàng da

Những triệu chứng này cho thấy xuất hiện một tình trạng nào đó ảnh hưởng đến kích thước của các tế bào hồng cầu, khiến chúng nhỏ hơn hoặc lớn hơn bình thường.

Khi các tế bào hồng cầu nhỏ bình thường, bạn có thể bị thiếu máu hồng cầu nhỏ. Ngược lại là tình trạng thiếu máu hồng cầu to.

Chỉ số MCV bình thường là bao nhiêu?

Chỉ số MCV đối với người lớn điển hình là 80–100 femtoliters (fl).

Các mức cụ thể với các độ tuổi và giới tính khác nhau như:

Trẻ em từ 6-12 tuổi có MCV khoảng 86 fl.

Kết quả MCV có thể khác nhau giữa các phòng xét nghiệm, vì vậy mọi người không nên lo lắng nếu kết quả của mình cao hơn hoặc thấp hơn một chút so với các phạm vi này.

Mức MCV thấp

Khi một người có chỉ số MCV dưới 80 fl, điều này cho thấy họ đang bị thiếu máu hồng cầu nhỏ (là một loại thiếu máu mà trong đó các tế bào hồng cầu nhỏ hơn bình thường).

Nguyên nhân có thể là do thiếu sắt, đến từ một bệnh lý tiềm ẩn nào đó hoặc các yếu tố khác như chế độ ăn uống và dùng thuốc.

Nguyên nhân phổ biến

Một vài nguyên nhân gây ra thiếu sắt:

Phụ nữ mang thai có nguy cơ thiếu máu (nguồn: https://www.dw.com/)

• Mất máu: Có thể do chảy máu đường tiêu hóa (GI) khi bị ung thư trực tràng hoặc dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như aspirin. Phụ nữ có kinh nguyệt ra nhiều cũng có thể bị mất nhiều sắt qua máu kinh nguyệt.
• Chế độ ăn uống: Nếu chế độ ăn thuần thực vật hoặc ăn thức ăn ít chất sắt, bạn cần bổ sung sắt qua thực phẩm chức năng hoặc ăn tăng cường các đồ ăn giàu chất sắt.
• Giảm hấp thu sắt: Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, phẫu thuật giảm cân và nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori đều có thể làm giảm hấp thu sắt.
• Mang thai: Trong thời kỳ mang thai, phụ nữ cần bổ sung thêm sắt vì cơ thể cần nhiều sắt hơn để hỗ trợ cho sự phát triển của thai nhi.

Thalassemia là một bệnh lý di truyền từ cha mẹ, đặc trưng bởi tình trạng cơ thể không sản xuất đủ hemoglobin bình thường. 

Thalassemia có thể từ nhẹ đến nặng. Nếu bị thalassemia nhẹ, bạn có thể bị thiếu máu nhẹ hoặc không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Còn nếu bị thalassemia nặng thì sẽ cần truyền hồng cầu thường xuyên.

Chỉ số MCV cao

Nếu MCV cao, các tế bào hồng cầu lớn hơn bình thường và gây ra thiếu máu hồng cầu to. Tình trạng này xảy ra khi chỉ số MCV cao hơn 100 fl.

Thiếu máu hồng cầu to là một loại bệnh thiếu máu có nguyên nhân phổ biến đến từ sự thiếu hụt cobalamin (vitamin B12) và folate (vitamin B9).

Các yếu tố đến từ chế độ ăn uống và bệnh tự miễn 

Các yếu tố sau đây có thể gây thiếu hụt vitamin B12.

Chế độ ăn chay

Thiếu vitamin B12 có thể xảy ra khi theo chế độ ăn thuần chay, do vitamin B12 trong tự nhiên đến từ các nguồn động vật. Có thể bổ sung vitamin B12 bằng cách sử dụng thực phẩn chức năng hoặc ăn nhiều thức ăn giàu vitamin B12 để giảm bớt các triệu chứng.

Viêm dạ dày tự miễn

Đây là một tình trạng viêm ảnh hưởng đến dạ dày, đặc biệt là các tế bào thành sản xuất yếu tố nội. Nếu các tế bào thành không bài tiết đủ yếu tố nội, vitamin B12 không thể đi vào máu đến phần ruột non ở xa. Điều trị bằng cách tiêm vitamin B12 và có thể cần truyền sắt.

Các nguyên nhân khác

Các yếu tố khác có thể góp phần gây ra sự thiếu hụt vitamin B12 và vitamin B9 bao gồm:

• Phụ nữ cho con bú 
• Uống quá nhiều rượu
• Sán dây
• Bệnh Crohn
• Dùng thuốc điều trị ung thư

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ về chỉ số MCV

Nếu thường xuyên mệt mỏi và luôn cảm thấy lạnh, có thể bạn đang bị thiếu máu, khi ấy nên liên hệ với bác sĩ.

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử gia đình vì một số bệnh như thalassemia hay bệnh Crohn có tính chất di truyền.

Tóm tắt

Xét nghiệm MCV giúp đo kích thước và khối lượng của các tế bào hồng cầu. Chỉ số MCV bình thường nằm trong khoảng 80-100 fl.

Nếu MCV dưới 80 fl, bạn có khả năng sẽ bị hoặc đang bị bệnh thiếu máu hồng cầu nhỏ. Còn nếu MCV lớn hơn 100 fl sẽ gây ra tình trạng thiếu máu hồng cầu to.

Những người bị thiếu máu hồng cầu nhỏ có thể cảm thấy lạnh hơn và trông nhợt nhạt hơn bình thường. Trong khi đó thiếu máu hồng cầu to gây vàng da.

Nếu xuất hiện các triệu chứng của bệnh thiếu máu, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn. Thông thường, điều trị nguyên nhân cơ bản của bệnh thiếu máu sẽ làm giảm bớt các triệu chứng.