Tổng hợp các cách xác định phương hướng ngoài thực tế
I. Một số cách xác định phương hướng ngoài thực tế
- Xác định phương hướng bằng la bàn (la bàn cầm tay hoặc la bàn trên điện thoại thông minh).
- Xác định phương hướng bằng hướng Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn.
- Xác định phương hướng bằng quan sát chòm sao Bắc Đẩu (sao Bắc cực).
- Xác định phương hướng bằng quan sát chim bay theo mùa (chim di cư: mùa đông chim bay về hướng nam tránh rét, mùa hạ chim bay về hướng bắc),…: hoa hướng dương (thường quay về phía mặt trời mọc).,…
II. Xác định phương hướng bằng la bàn
1. Cấu tạo la bàn
Một la bàn bao gồm các bộ phận cơ bản:
- Kim nam châm làm bằng kim loại có từ tính, thường có dạng hình thoi. Đầu kim nam và kim bắc có màu khác nhau để phân biệt.
- Vòng chia độ: Trên vòng chia độ có ghi 4 hướng chính và số độ từ 00 đến 3600. Hướng bắc 00 (3600), hướng nam 1800, hướng đông 900, hướng tây 2700
2. Cách sử dụng
- Đặt la bàn thăng bằng trên mặt phẳng, tránh xa các vật bằng kim loại có thể ảnh hưởng tới kim nam châm.
- Mở chốt hãm cho kim chuyển động, khi đứng yên, ta xác định được hướng bắc – nam.
- Xoay vòng chia độ sao cho hướng bắc – nam của vòng chia độ trùng với hướng bắc – nam của kim nam châm.
- Dựa vào số độ trên mặt la bàn, người ta có thể biết được độ lệch hướng của các đối tượng địa lí so với hướng bắc.
3. Cách xác định hướng đến trường theo la bàn:
Việc xác định hướng đến trường bằng la bàn lại rất đơn giản, các bạn chỉ cần đặt la bàn ổn định trên một mặt phẳng tránh xa những vật dung kim loại. Sau đó nhìn vào la bàn để xác định phương hướng. Các hướng trên la bàn:
- Hướng Nam được kí hiệu là S.
- Hướng Đông ký hiệu là E.
- Hướng Bắc được kí hiệu là N.
- Hướng Tây được kí hiệu là W.
- Hướng Đông Bắc có kí hiệu là NE.
- Hướng Đông Nam kí hiệu là SE.
- Hướng Tây Nam kí hiệu là SW.
- Hướng Tây Bắc kí hiệu là NW.
Ví dụ khi nhìn vào la bàn ổn định và hình dung phía đi đến trường của bạn và nhìn vào la bàn thấy hướng khoảng 40o là hướng Đông Bắc.
II. Xác định phương hướng bằng quan sát Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn
Cách xác định hướng dựa vào: Mặt Trời mọc đằng Đông, lặn đằng Tây
- Quan sát hướng Mặt Trời mọc (hướng đông), đưa tay phải lên.
- Đưa tay Trái sang ngang: hướng tây.
- Phía trước mặt: hướng bắc.
- Phía sau lưng: hướng nam.
III. Xác định phương hướng bằng phương pháp dùng bóng cọc
Để định hướng bằng sự chuyển động của bóng mặt trời, bạn cần có trong tay những vật liệu cần thiết như: 1 chiếc cọc thẳng dài khoảng 0.6 - 1.5 mét; 1 chiếc que dài khoảng 30cm; 2 hòn đá hoặc 2 vật nặng khác đủ để không bị gió thổi bay.
Tiếp theo, bạn cắm sao cho cọc phải thật thẳng đứng rồi đặt một hòn đá đã chuẩn bị lúc nãy để đánh dấu điểm cuối của độ dài bóng cọc trên mặt đất.
Sau khi thấy bóng cọc di chuyển trong khoảng thời gian từ 15 đến 20 phút, bạn dùng hòn đá thứ 2 để đánh dấu vị trí mới của độ dài bóng cọc. Nếu còn thời gian và có dư vật liệu, bạn nên chờ thêm và dùng chúng để đánh dấu vị trí di chuyển của bóng cọc.
Cuối cùng, bạn nối các điểm đã đánh dấu khi nãy bằng cách vẽ đường thẳng trên mặt đất hoặc dùng 1 chiếc que ngắn. Vì bóng di chuyển ngược hướng mặt trời, nên điểm đầu tiên được đánh dấu sẽ chỉ hướng Tây, điểm còn lại chỉ hướng Đông.
Nếu quên mất thứ tự các hướng, bạn hãy cứ bắt đầu với hướng Bắc, di chuyển theo chiều kim đồng hồ và dùng “câu thần chú” để gợi nhớ: “Bắt Đầu Nổi Tiếng”. Hoặc, bạn cũng có thể vẽ hình đồng hồ với hướng Bắc ở vị trí 12 giờ, hướng Đông 3 giờ, hướng Nam 6 giờ, và hướng Tây 9 giờ.
Lưu ý: Phương pháp xác định phương hướng Đông - Tây - Nam - Bắc này chỉ mang tính gần đúng và có thể sai số khoảng 23 độ.
IV. Xác định phương hướng bằng môi trường tự nhiên
1. Quan sát mặt trời vào ban trưa
- Ở bán cầu Bắc, khi đi thẳng về phía mặt trời vào buổi trưa bạn sẽ được dẫn đến hướng Nam còn hướng Bắc là hướng ngược lại.
- Còn bán cầu Nam, hướng ra xa mặt trời là hướng Nam và hướng tiến gần mặt trời là hướng Bắc.
Tuy cách này không chính xác nhưng nó sẽ giúp bạn xác định được hướng Bắc - Nam, từ đó xác định Đông - Tây.
2. Dùng hướng mặt trời mọc và lặn để xác định tương đối phương hướng
Ta biết mặt trời mọc ở hướng Đông và lặn ở hướng Tây. Vì thế khi nhìn về phía mặt trời mọc nghĩa là bạn đang nhìn về hướng Đông, còn hướng Bắc sẽ ở bên trái và hướng Nam thì ở bên phải.
Ngược lại, khi đối diện với phía mặt trời lặn nghĩa là bạn nhìn về hướng Tây, hướng Bắc sẽ ở bên phải và hướng Nam thì ở bên trái.
3. Quan sát thực vật
Cũng là 1 phương pháp để xác định tương đối phương hướng, nếu đang ở vùng bán cầu Bắc, bạn có thể sẽ thấy lá cây và các tán cây mặt Nam thường dày, sum suê hơn vì ở đây mặt trời thường nằm ở hướng Nam trên bầu trời và điều này cũng sẽ ngược lại ở vùng bán cầu Nam.
4. Dùng đồng hồ có kim chỉ giờ và quan sát mặt trời
Vì mùa hè ở một số khu vực sẽ chỉnh giờ theo mùa, nên bạn hãy dùng số 1 giờ thay vì 12 giờ để chính xác hơn nhé. Khi ở bán cầu Bắc, bạn hãy hướng kim chỉ giờ về phía mặt trời, lúc này hướng Nam sẽ ở điểm giữa số 12 và kim chỉ giờ, hướng Đông sẽ ở bên phải còn hướng Tây thì ở bên trái.
Lưu ý: Để sử dụng được phương pháp này, trước tiên bạn hãy chắc chắn đồng hồ của mình đã được chỉnh đúng giờ rồi nhé! Đồng thời, phương pháp này cũng chỉ xác định được phương hướng tương đối và có thể sai số khoảng 35 độ.
V. Xác định phương hướng bằng sao Bắc cực (ngôi sao phương Bắc)
Bước 1: Nhận biết sao Bắc cực
Nếu đang bị lạc đường vào ban đêm khi ở Bắc bán cầu mà lại không có la bàn hoặc GPS, bạn có thể xác định phương hướng bằng cách tìm ngôi sao sáng nhất trên bầu trời đêm, cũng chính là sao Bắc cực. Vì ngôi sao này không di chuyển nhiều nên nó có thể giúp bạn xác định phương hướng khá chính xác.
Bước 2: Xác định vị trí sao Bắc cực
Đầu tiên, bạn hãy tìm 2 chòm sao Đại Hùng và Tiểu Hùng. Chòm sao Đại Hùng có hình dạng giống như 1 cái gáo múc nước và ngôi sao Bắc cực chính là ngôi sao cuối cùng tạo thành hình cán gáo của chòm Tiểu Hùng.
Bước 3: Vẽ đường thẳng tưởng tượng
Từ ngôi sao Bắc cực, bạn vẽ trong đầu 1 đường thẳng hướng xuống đất và đó sẽ là hướng Bắc tương đối chính xác. Khi quay mặt về hướng Bắc, sau lưng bạn sẽ là hướng Nam, bên trái là hướng Tây và còn lại bên phải bạn sẽ là hướng Đông.
