5 điều bạn cần biết về vết bớt

Video lưu ý các bớt ở trẻ

Chúng có thể xuất hiện trên mặt hoặc các vị trí khác trên cơ thể. Các vết bớt màu sắc, kích thước, kiểu và hình dạng khác nhau. Một số vết bớt có thể tồn tại mãi và tăng dần kích thước. Một số khác thì biến mất hoàn toàn. Hầu hết các vết bớt không gây hại, nhưng có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn. Trong một số trường hợp, vết bớt có thể bị tẩy vì lý do thẩm mỹ.

Nguyên nhân gây ra vết bớt

Bạn có thể đã nghe những câu chuyện liên quan đến vết bớt do không được thỏa mãn cảm giác thèm ăn, nhưng đó là một câu chuyện hoang đường. Các vết bớt không phải do mang thai hay xảy ra trong thời kỳ mang thai. Lý do cơ bản tại sao vết bớt hình thành vẫn chưa được biết rõ.

Vết bớt có di truyền không?

Một số vết bớt có tính di truyền và xuất hiện trong các gia đình nhưng hầu hết không phải do di truyền.

Đôi khi có thể có nguyên nhân là đột biến gen. Ví dụ, một số trẻ sinh ra với vết bớt màu rượu vang đi kèm một bệnh hiếm gặp gọi là hội chứng Klippel-Trenaunay. Tình trạng này là do đột biến gen thường không di truyền. Một tình trạng hiếm gặp khác, hội chứng Sturge-Weber, cũng xuất hiện vết bớt dạng màu rượu vang và do một đột biến gen khác gây ra. Vết bớt không có tính chất di truyền trong gia đình.

Các vết bớt có thể xuất hiện về sau không?

Vết bớt là các đốm da biến đổi màu phát triển khi sinh hoặc ngay sau sinh. Các vết trên da như nốt ruồi có thể xuất hiện về sau nhưng không được gọi là vết bớt.

Các loại vết bớt

Vết bớt được phân chia thành hai loại, mỗi loại có một nguyên nhân khác nhau:

Các vết bớt hình thành từ mạch máu xảy ra khi các mạch máu tại vị trí da đó bất thường. Ví dụ, có thể có quá nhiều mạch máu tụ lại trong một vị trí hoặc các mạch máu có thể giãn hơn bình thường.

Các vết bớt sắc tố xảy ra khi có quá nhiều tế bào sắc tố ở một vị trí da. Tế bào sắc tố tạo màu tự nhiên cho da.

• Vết bớt sắc tố

Những vết bớt này xảy ra khi tích tụ nhiều sắc tố ở một vị trí da. Các loại vết bớt sắc tố bao gồm:

• Nốt ruồi 

Nốt ruồi có màu hồng, nâu nhạt hoặc đen. Chúng có kích thước khác nhau và có thể phẳng hoặc gồ lên. Chúng thường có hình dạng tròn. Nốt ruồi có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trên mặt hoặc cơ thể. Một số nốt ruồi tự mất đi nhưng một số khác tồn tại suốt đời. Nốt ruồi biến đổi đôi khi có thể liên quan đến ung thư da.

• Đốm Café au lait

Những vết bớt này hơi giống hình bầu dục và được gọi là “cà phê sữa”. Chúng thường có màu nâu nhạt. Da càng sẫm màu, thì đốm Café au lait

sẽ càng đậm hơn. Loại bớt này có thể xuất hiện từ sơ sinh cho đến thời thơ ấu. Chúng có thể to dần lên nhưng thường mờ đi. Một số trẻ em có nhiều hơn một đốm Café au lait. Nếu trẻ có nhiều đốm Café au lait, chúng cũng có thể mắc một bệnh lý hiếm gặp, được gọi là bệnh u xơ thần kinh.

• Bớt Mông Cổ

Những đốm màu xám xanh và phẳng chủ yếu xuất hiện ở những người có làn da sẫm màu. Chúng không gây hại nhưng đôi khi bị nhầm với vết bầm tím. Các đốm Mông Cổ thường xuất hiện ở lưng dưới và mông. Chúng thường mờ hoàn toàn khi trẻ lên 4 tuổi.

• Vết bớt mạch máu

Đôi khi gia tăng các mạch máu có thể tạo thành đám dễ nhìn thấy trên da. Đây được gọi là vết bớt mạch máu. 40 % trường hợp là vết bớt mạch máu.

• Bớt cá hồi

Những mảng màu đỏ hoặc hồng này thường xuất hiện ở vùng giữa mắt, trên mí mắt hoặc sau gáy. Đôi khi chúng được gọi là nụ hôn thiên thần hay vết cò cắn. Chúng hình thành do các nhóm mạch máu nhỏ dưới da. Các bớt cá hồi có thể mờ dần và không cần điều trị.

• U máu

Những vết bớt này có thể có màu hồng, xanh lam hoặc đỏ tươi. Chúng thường xuất hiện ở các chi, đầu hoặc cổ. U máu có thể có kích thước nhỏ và phẳng. Đôi khi chúng phát triển trong vài tháng sau sinh, nồi gồ lên và tăng kích thước. Nhiều u máu biến mất hoàn toàn khi trẻ đến tuổi vị thành niên. Đôi khi chúng để lại một dấu vết nhạt. Những vết này có thể được gọi là u máu anh đào hoặc dâu tây.

Một số u máu phát triển nhanh cần phải cắt bỏ để không ảnh hưởng tầm nhìn hoặc hô hấp của trẻ. Trẻ có nhiều u máu trên da nên được kiểm tra xem có u máu ở các bộ phận khác không.

• Vết bớt rượu vang 

Vết bớt rượu vang hình thành do sự bất thường của các mạch máu nhỏ dưới da. Chúng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể nhưng thường thấy ở mặt và cổ. Vết bớt rượu vang có thể có màu hồng hoặc đỏ và dần chuyển sang màu đỏ sẫm hoặc tím. Chúng không mờ dần theo thời gian và có thể trở nên sẫm màu hơn nếu không được điều trị. Da cũng có thể khô, dày hoặc trông như đá cuội. Vết bớt rượu vang ở mí mắt có thể cần được điều trị hoặc theo dõi. Vết bớt này hiếm khi liên quan đến tình trạng di truyền.

Hình ảnh vết bớt

Tẩy vết bớt

Hầu hết các vết bớt đều không gây hại và không cần tẩy. Một số vết bớt có thể gây ảnh hưởng tâm lý. Các loại vết bớt như u mạch máu hoặc nốt ruồi, có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý như ung thư da. Những vết bớt này cần theo dõi và cũng có thể tẩy.

Các kỹ thuật tẩy vết bớt như:

• Liệu pháp laser

Liệu pháp laser có thể loại bỏ hoặc làm sáng da ở vị trí các vết bớt, làm cho chúng mờ đi. Phương pháp điều trị này được thực hiện bởi bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ phẫu thuật. Cách thức điều trị là sử dụng chùm ánh sáng xung có thể điều chỉnh cường độ.

Liệu pháp laser thường hiệu quả nhất khi ở giai đoạn sơ sinh nhưng cũng có thể được áp dụng cho trẻ lớn hơn và người lớn. Bạn thường sẽ cần một vài lần điều trị. Điều trị bằng laser có thể gây khó chịu và có thể cần gây tê tại chỗ. Sau điều trị, vết bớt sẽ không tái phát. Có thể bị sưng hoặc bầm tím tạm thời.

• Thuốc chẹn beta

Thuốc chẹn beta là thuốc được sử dụng để điều trị hạ huyết áp. Propranolol là một loại thuốc chẹn beta cũng có thể được sử dụng để giảm kích thước hoặc sự xuất hiện của u máu. Thuốc có tác dụng thu nhỏ các mạch máu và giảm lưu lượng máu. Điều này làm cho u máu mềm, mờ dần và nhỏ lại. Một thuốc chẹn beta khác như timolol, có thể được dùng tại chỗ và có thể có kết quả tương tự.

• Corticosteroid

Corticosteroid là thuốc chống viêm có thể dùng đường uống hoặc tiêm trực tiếp vào vết bớt. Thuốc hoạt động trực tiếp trong các mạch máu giúp thu nhỏ kích thước của vết bớt.

• Phẫu thuật

Một số vết bớt có thể được điều trị hiệu quả bằng phương pháp phẫu thuật cắt bỏ. Các vết bớt như các u mạch máu sâu có thể làm tổn thương các mô khỏe lành xung quanh. Một số nốt ruồi to cũng có thể được cắt bỏ.

Cắt vết bớt thường có thể thực hiện ngoại trú và thậm chí có thể được thực hiện tại phòng khám của bác sĩ da liễu. Bác sĩ sẽ gây tê cục bộ và sau đó dùng một con dao nhỏ để loại bỏ vết bớt. Nếu vết bớt lớn, có thể cần loại bỏ từ từ trong vài lần can thiệp.

Giãn tổ chức mô là một kỹ thuật phẫu thuật khác đôi khi được sử dụng để giảm hình thành sẹo do phẫu thuật cắt bỏ vết bớt. Phương pháp này cần chèn bóng dưới vùng da lành bên cạnh vết bớt. Do đó các phần da mới, khỏe mạnh phát triển như một vạt. Vạt này được sử dụng để bao phủ vùng có vết bớt trước đó. Sau đó sẽ lấy bóng ra.

Mẹo để theo dõi vết bớt

Hầu hết các loại bớt đều không gây hại và tự mờ đi. Nên chỉ cho bác sĩ vị trí của các vết bớt xuất hiện trên cơ thể bé. Bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển vết bớt, cũng như xác định xem vết bớt có liên quan đến tình trạng di truyền cần điều trị hay không.

Quan trọng là bác sĩ và mẹ cần phải theo dõi vết bớt. Quan sát sự biến đổi như tăng kích thước, độ nổi gồ hoặc màu sắc của sắc tố da. Nếu các vết bớt biến đổi nhanh, hãy đến gặp bác sĩ.

Nốt ruồi đôi khi có thể biến chứng thành ung thư da. Tình trạng này hiếm gặp ở trẻ em nhưng có thể là vấn đề đáng lo ngại hơn ở người lớn. Quan trọng là cần hướng dẫn trẻ cách theo dõi nốt ruồi khi trẻ bắt đầu lớn lên. Các dấu hiệu cần quan sát như sự thay đổi về màu sắc, kích thước và hình dạng. Các nốt ruồi viền không đều cũng nên đi khám bác sĩ da liễu.

Tóm tắt

Các vết bớt thường gặp ở trẻ sơ sinh. Có hai loại: vết bớt sắc tố và vết bớt mạch máu. Hầu hết các vết bớt đều không gây hại và nhiều vết bớt mờ dần theo thời gian. Một số vết bớt như vết bớt rượu vang tồn tại suốt đời và thậm chí có thể xuất hiện trên mặt. Chúng có thể được loại bỏ bằng cách điều trị như liệu pháp laser. Các phương pháp điều trị để loại bỏ vết bớt thường có hiệu quả nhất trong giai đoạn sơ sinh.

Xem Thêm:

• Vết bớt màu đỏ: Nguyên nhân và biện pháp điều trị