Video: Tác dụng của cây chùm ngây.
Giới thiệu
Chùm ngây là cây thân gỗ thuộc chi Chùm ngây (Moringaceae), xuất xứ ở Nam Á, có giá trị dinh dưỡng, kinh tế cao, được khai thác và sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Mặc dù tác dụng của cây chùm ngây mới được các nhà khoa học hiện đại phát hiện giá trị gần đây, nhưng chúng đã được người Ai Cập, La Mã, Hy Lạp sử dụng từ thời cổ đại vì đặc tính chữa bệnh.
Một số thông tin cơ bản của cây chùm ngây:
Tên tiếng Việt: Chùm ngây, Ba đậu dại.
Tên tiếng Anh: Moringa tree, Horseradish tree (Cây cải ngựa), Drumstick tree (Cây dùi trống), Bel-oil tree (Cây dầu bel).
Tên khoa học: Moringa oleifera thuộc chi Chùm ngây (Moringaceae).
Chùm ngây là cây thân gỗ cỡ trung bình, thân cây bóng mượt, có khả năng tăng trưởng nhanh. Cây có thể cao 5-6 mét, đường kính 10cm khi 1 tuổi và hàng chục mét khi trưởng thành (3-4 năm tuổi).
Lá cây thuộc loại lá kép dài 30–60 cm, màu xanh mốc, hình lông chim, mỗi lá dài 12–20 mm hình trứng, mọc đối có 6-9 đôi. Hoa màu trắng kem, có cuống, hình dạng giống hoa đậu, mọc thành chùy ở nách lá, có lông tơ và nhiều mặt, nở vào tháng 1 và tháng 2.
Cây chùm ngây có đặc điểm hơi giống cây rau ngót, nhưng lá của cây chùm ngây có màu xanh đậm và mỏng hơn.
Quả dạng nang treo dài 25–40 cm, ngang 2 cm, có 3 cạnh, hạt hơi gồ lên, có khía rảnh dọc theo quả. Hạt màu đen tròn có 3 cạnh, cỡ hạt đậu Hà Lan.
Từ lâu người ta đã phát hiện chùm ngây mọc hoang ở Thanh Hóa, Ninh Thuận, Bình Thuận, vùng Bảy Núi ở An Giang, đảo Phú Quốc… và trong vòng vài chục năm trở lại đây đã được nhân giống, trồng và khai thác do có giá trị kinh tế cao.
Nhân giống chùm ngây
Hạt giống cây chùm ngâyCây chùm ngây có thể gây trồng từ hạt, từ hom thân, cành và từ hom củ. Hạt giống chùm ngây bạn có thể tìm mua tại các của hàng bán đồ nông sản về ươm.
Giá trị dinh dưỡng
Cây chùm ngây được xếp vào nhóm cây hữu ích nhất thế giới vì tất cả bộ phận của cây đều có tác dụng chữa bệnh. Lá chùm ngây có hơn 90 chất dinh dưỡng cùng với 6 khoáng chất, 7 vitamin, 46 chất chống oxy hóa, thêm 18 axit amin, cuối cùng còn có cả chất kháng sinh, kháng độc tố
Giá trị dinh dưỡng của chùm ngâyTheo các chuyên gia dinh dưỡng, 1kg cây chùm ngây có thể cung cấp đủ dinh dưỡng trong một ngày cho một gia đình 4 người (trong đó gồm bố mẹ và 2 con). Trong các bộ phận của cây thì lá chùm ngây được xem là có giá trị dinh dưỡng vượt trội nhất. Nếu so sánh thì trong cây chùm ngây có lượng vitamin C cao gấp 7 lần một trái cam, lượng vitamin A cao gấp 4 lần cà rốt và lượng canxi gấp 4 lần so với sữa.
Công dụng
Thực phẩm bổ sung dinh dưỡng
Chùm ngây là cây có thể dùng tất cả các bộ phận của nó gồm: lá, vỏ cây, quả, hạt và rễ.
Lá chùm ngây:
Chứa hàm lượng protein cao có thể thay thế thịt, rất tốt cho người ăn chay.
Chứa các axit amin arginine và histidine thiết yếu cho trẻ sơ sinh, chống suy dinh dưỡng.
Ở phương tây người ta sử dụng lá để thêm vào salad, làm nước sốt, súp,…
Lá chùm ngây ở Việt Nam được dùng để nấu canh, sinh tố, trộn gỏi, ăn sống,….
Phổ biến nhất trên thế giới vẫn là dạng bột lá chùm ngây.
Lá kích thích động vật sản xuất sữa, nâng cao chất lượng thịt.
Chiết xuất từ lá chùm ngây còn giúp cây trồng tăng trưởng, tăng năng xuất và cải thiện sức đề kháng của cây.
Hoa chùm ngây được dùng làm rau hoặc pha trà bởi chúng giàu dinh dưỡng và mật.
Quả chùm ngây so với lá ít các vitamin, khoáng chất hơn, nhưng giàu vitamin C hơn. Trong 100 gram quả chùm ngây tươi chứa 157% nhu cầu vitamin C hàng ngày của một người.
Hạt chùm ngây có thể rang ăn như đậu phộng hoặc dùng chiết xuất dầu chùm ngây bằng công nghệ ép lạnh để nấu ăn, chăm sóc sức khỏe và làm đẹp.
Trái chùm ngây non được dùng xào, nấu canh, hầm xương, ninh súp như đậu cô ve và cho hương vị gần tương tự măng tây.
Rễ chùm ngây non có thể ăn sống hoặc làm gia vị như mù tạt.
Bảo vệ gan
Chùm ngây chứa các chất làm giảm tổn thưởng gan do thuốc chống lao, kích thích quá trình hồi phục gan.
Hỗ trợ điều trị rối loạn dạ dày
Chùm ngây có tính kháng acid, kháng histamin, kháng khuẩn nên rất hiệu giúp điều trị các rối loạn ở bụng như: táo bón, tiêu chảy, viêm loét dạ dày và viêm đại tràng loét.
Chống viêm, kháng khuẩn
Chùm ngây có tính chống viên, kháng khuẩn, kháng nấm nên được ứng dụng vào mục đích bảo quản thực phẩm.
Phòng ngừa ung thư
Tác dụng của cây chùm ngây trong phòng ngừa ung thư là do chứa 46 loại chất chống ô xi hóa, giúp ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư.
Hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer
Chùm ngây giúp thay đổi các monoamines não như norepinephrine, serotonin và dopamine, giúp bảo vệ, hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer.
Cải thiện sức khoẻ xương
Chùm ngây chứa khoáng chất thiết yếu như canxi và phốt pho có lợi cho việc phòng ngừa loãng xương, xương chắc khỏe. Đồng thời nhờ tính chất chống viêm, giảm đau giúp hỗ trợ điều trị viêm khớp, gãy xương.
Tăng khả năng miễn dịch
Chùm ngây kích thích hệ thống miễn dịch bằng các tác động tích cực như: tăng tổng số bạch cầu, kháng thể,… Chùm ngây là loại thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, dinh dưỡng cho cơ thể, đặc biệt là người đau yếu, bệnh tật.
Ức chế hệ miễn dịch
Hạt chùm ngây có đặc tính ức chế miễn dịch, phục vụ cho các trường hợp điều trị cấy ghép nội tạng, các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp. Chúng giúp ức chế miễn dịch giúp các cơ quan mới được ghép an toàn trong cơ thể.
Bảo vệ hệ tim mạch
Chùm ngây chứa các chất chông ô xi hóa mạnh giúp ngăn ngừa tổn thương cơ tim, duy trì một trái tim khỏe mạnh.
Phòng và hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường
Chùm ngây có tác dụng giảm lượng đường trong máú, nước tiểu, cải thiện rõ rệt nồng độ hemoglobin và tổng hàm lượng protein ở người tiểu đường.
Hỗ trợ điều trị hen
Nhờ tác dụng của cây chùm ngây trong việc chống viêm, chống dị ứng, giảm co thắt giúp giảm các triệu chứng, hỗ trợ điều trị bệnh hen phế quản, viêm đường hô hấp, viêm mũi dị ứng, sốc phản vệ.
Phòng sỏi thận, sỏi bàng quang
Các chất trong chùm ngây có tác dụng chống mất nước và làm giảm đáng kể oxalat trong nước tiểu. Điều này giúp chống lại sự hình thành sỏi trong thận, bàng quang.
Bảo vệ thận
Chùm ngây có tính chống ô xi hóa cao, hấp thụ, loại bỏ kim loại nặng, chất độc hại giúp giảm tổn thương, bảo vệ thận.
Hồi phục vết thương
Lá chùm ngây giúp vết thương nhanh đóng vảy, giảm sẹo và nhanh lành hơn.
Điều hòa huyết áp
Chùm ngây giúp điều duy trì mức độ tối ưu của huyết áp, lượng cholesterol trong cơ thể, ngăn ngừa cao huyết áp, giảm lượng mỡ trong gan, thận và huyết thanh tăng cao.
Cải thiện sức khoẻ mắt
Nhờ giàu các chất chống ô xi hóa mà chùm ngây rất có lợi trong việc chăm sóc và bảo vệ mắt. Chúng cũng ức chế sự dày lên của màng mao mạch và ngăn ngừa rối loạn chức năng võng mạc.
Ngừa thai
Chất chiết xuất từ chùm ngây chứa alpha-sitosterol cấu trúc giống estrogen, có tác dụng ngăn ngừa thụ tinh, giúp ngừa thai.
Bổ máu
Chùm ngây có lợi trong việc điều trị bệnh thiếu máu, bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
Chăm sóc da và tóc
Dầu chùm ngây giúp ngăn ngừa lão hóa da, giảm nếp nhăn, vết nâu, bảo vệ da, tóc khỏi các tác động của tia cực tím, kích thích mọc tóc,…
Làm sạch nước
Hạt chùm ngây được sử dụng trong các hệ thống lọc nước tự nhiên. Hạt của nó hoạt động như một chất kết tụ, giúp loại bỏ chất gây ô nhiễm và tảo gây hại.
Sử dụng cây chùm ngây đúng cách
Chùm ngây cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể
Hầu hết các bộ phận như lá, hoa, quả, hạt, rễ, thân của cây chùm ngây đều hữu dụng với con người.
Hiện nay, trong các bữa ăn gia đình, lá chùm ngây là loại rau sạch tuyệt vời, với nhiều công dụng và hương vị thơm ngon, độc đáo.
Lá cây: có hương vị gần giống rau ngót nên có thể sử dụng như một loại rau trong bữa ăn thông thường. Lá chùm ngây cũng có thể ăn sống hoặc làm thành sinh tố rất dễ uống. Ngoài ra, bạn cũng có thể làm bột chùm ngây bằng cách phơi thật khô rồi nghiền nát, sau đó pha nước uống hoặc để nấu cháo, nấu bột
Hoa chùm ngây có nhiều mật ngọt và giàu dinh dưỡng, làm rau hoặc phơi khô dùng xào, nấu canh, hầm xương…
Hạt chùm ngây có thể rang ăn như đậu phộng. Rễ non của cây ăn sống hoặc làm gia vị.
Quả chùm ngây: chế biến thành các món ăn như nấu canh, ninh xương, xào với thịt,...
Lưu ý khi sử dụng
Không sử dụng loại thảo dược này liên tục trong thời gian dài: Đây là dược liệu rất giàu vitamin C và canxi. Vì thế, nếu dùng liên tục trong thời gian dài sẽ không có lợi, gây thừa chất, nhất là đối với đối tượng trẻ nhỏ. Chỉ nên dùng tối đa 3 lần mỗi tuần, mỗi lần không quá 20-30g.
Không dùng chùm ngây vào buổi tối: Đối với người có tiền sử mất ngủ, tuyệt đối không nên dùng bởi sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ của bạn.
Đặc biệt đối với phụ nữ đang trong giai đoạn thai kì tốt nhất không nên ăn chùm ngây. Lý do là bởi trong thành phần rau chùm ngây có chứa loại hoạt chất alpha – sitosterol gây co cơ trơn tử cung và làm sẩy thai. Chính vì thế, phụ nữ khi mang thai giai đoạn đầu tuyệt đối không nên ăn rau này để giữ an toàn cho thai nhi và mẹ.
Không nên nấu quá kỹ: Để bảo toàn tối đa hàm lượng dinh dưỡng có trong chùm ngây, bạn nên nấu rau ở mức vừa phải, không nên nấu có chín.
Xem thêm: